De klachten van advocaat Eva González Pérez tegen twee belastingmedewerkers wegens onzorgvuldig en vooringenomen handelen en misbruik van bevoegdheden zijn ongegrond. Dat staat in een vertrouwelijk conceptrapport van een onafhankelijke commissie die deze klachten in opdracht van het ministerie van Financiën onderzocht.
Advocaat González Pérez speelde een cruciale rol in het naar buiten komen van het Toeslagenschandaal, waarbij de Belastingdienst bij duizenden ouders ten onrechte toeslagen voor kinderopvang stopzette en terugvorderde. Die ouders kwamen daardoor in grote financiële en persoonlijke problemen. González Pérez vocht tot aan de Raad van State de manier aan waarop de Belastingdienst klanten van het Eindhovense gastouderbureau Dadim had behandeld, dat eigendom was van haar echtgenoot. Ze won die zaak in maart 2017.
Signalen van fraude
De klachten van González Pérez, die zij ook indiende namens enkele betrokken ouders en het gastouderbureau, betroffen twee medewerkers van het zogenoemde Combiteam Aanpak Facilitators. Dit CAF-team was een onderdeel van de Belastingdienst met ongeveer dertig medewerkers, in 2013 opgericht om signalen van fraude te onderzoeken. Het stopzetten van de toeslagen van zo’n driehonderd gezinnen van gastouderbureau Dadim werd bekend als de CAF-11-zaak, en vormde het startschot voor het Toeslagenschandaal. De buitenwereld ging er jarenlang van uit dat het CAF-team de aanzet gaf tot dit intrekken.
Maar in het conceptrapport beschrijft de klachtencommissie hoe het CAF-team „verwonderpunten” uit een boekenonderzoek bij Dadim deelde met de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst. De CAF-medewerkers waren niet betrokken bij het stopzetten van de toeslagen van klanten van het gastouderbureau, staat in het conceptrapport: „Vanuit hun hoedanigheid als CAF-teamlid hebben zij alleen hun bevindingen aan Toeslagen doorgegeven en zijn zij niet of nauwelijks op de hoogte geweest van de verdere afhandeling door Toeslagen en het feit dat toeslagen van ouders werden stopgezet.”
Het conceptrapport is nooit eerder openbaar geworden, omdat González Pérez haar klacht in 2022 heeft ingetrokken. Het onderzoek van de externe commissie was toen zo goed als afgerond. Inmiddels probeert González openbaarmaking van het conceptrapport door Financiën bij de rechter tegen te houden. De leden van het CAF-team doen juist al jaren pogingen het rapport boven tafel te krijgen, omdat zij vermoeden dat het voor hen ontlastende informatie bevat.
Naar aanleiding van een verzoek van NRC om op het conceptrapport te reageren, laat González Pérez schriftelijk weten dat zij haar klacht heeft ingetrokken vanwege „de niet onpartijdige werkwijze van de Commissie”, die haar verzoek om tegelijk met de medewerkers van het CAF-team te worden gehoord niet inwilligde. Dat de commissie toch een conceptrapport opstelde, noemt ze „merkwaardig”, omdat daar na het intrekken van haar klachten geen juridische basis meer voor bestond. Het concept is volgens haar bovendien „eenzijdig”, omdat het tot stand is gekomen zonder haar wederhoor.
De klacht die González Pérez indiende tegen de twee leden van het CAF-team, gaat over de manier waarop deze medewerkers in mei 2014 het boekenonderzoek bij Dadim hebben uitgevoerd. Volgens González Pérez gingen de CAF-medewerkers tijdens hun onderzoek vooringenomen te werk, hielden ze zich niet aan het Handboek controle van de Belastingdienst en beschuldigden ze het gastouderbureau én betrokken ouders ten onrechte van fraude met toeslagen.
De externe commissie die de klachten onderzocht, oordeelt anders. De CAF-medewerkers maakten volgens de klachtencommissie tijdens het onderzoek geen misbruik van hun bevoegdheden. Evenmin was sprake van (opzettelijke) misleiding of handelden de ambtenaren vooringenomen of onzorgvuldig.
„Mijn cliënt zal dit fijne conclusies vinden, want ze zijn tot in de Tweede Kamer neergezet als een stelletje boeven”, zegt Jacob Geuze, advocaat van een van de betrokken leden van het CAF-team. „We hadden een vaag idee van wat er in het conceptrapport zou staan, maar de inhoud ervan kenden we niet. Daarom hebben we ook zo lang geprobeerd dat rapport boven tafel te krijgen.” In een eerdere procedure gaf het ministerie van Financiën het conceptrapport weliswaar vrij, maar toen was de inhoud volledig weggelakt.
Harde aanpak
Mede omdat het Toeslagenschandaal in de openbaarheid kwam via de zogenoemde CAF-11-zaak, werd de genadeloze aanpak van ouders die fouten maakten met de aanvraag van kinderopvangtoeslagen door politici en journalisten al snel omschreven als de ‘CAF-aanpak’. Dat gebeurde ook door politici zelf, die in grote meerderheid voor die harde aanpak hadden gekozen, zoals bijvoorbeeld premier Mark Rutte. CAF, en daarmee het CAF-team, werd symbool voor de genadeloze aanpak van toeslagenouders.
Medewerkers van het CAF-team hebben altijd gezegd dat zij niet verantwoordelijk waren voor de onzorgvuldige stopzetting van kinder_opvangtoeslagen. Die bevoegdheid lag volgens hen bij de directie Toeslagen van de Belastingdienst.
Ook adviesbureau KPMG concludeerde vorig jaar zomer in een rapport dat het CAF-team signalen die het tijdens zijn onderzoeken tegenkwam, doorgaf aan anderen binnen de Belastingdienst, die vervolgens besloten wat daarmee gebeurde. Al schreef KPMG ook dat het team bij het verzamelen en verwerken van informatie de „nadrukkelijke opdracht [had] om de grenzen op te zoeken”. Volgens het team zelf werden die grenzen weliswaar opgezocht, maar niet overschreden, schreef KPMG. Het CAF-team vormde zo een schakel in de genadeloze fraude-aanpak die uiteindelijk kon leiden tot onterecht nadelige gevolgen voor burgers.
Advocaat González Pérez trok in maart 2022 haar klacht tegen de betrokken CAF-medewerkers in. De externe commissie die de klacht onderzocht, deelde daarna het conceptrapport met Financiën, omdat het volgens het ministerie „in feite af was, en niet meer onderwerp van onderlinge discussie binnen de commissie”.
Demissionair minister van Financiën Steven van Weyenberg (D66) besloot vorige maand het conceptrapport alsnog openbaar te maken, nadat de betrokken CAF-medewerkers daarom hadden gevraagd via een beroep op de Wet open overheid. González Pérez verzet zich tegen openbaarmaking van het stuk, onder andere omdat er volgens haar „emotionele uitlatingen” en „persoonlijke omstandigheden” in zouden staan. Voor een door haar aangespannen kort geding bij de rechtbank Oost-Brabant is nog geen datum ingepland.
Financiën wil niet reageren op vragen omdat KPMG nog in opdracht van het ministerie vervolgonderzoek doet naar de werkwijze van het CAF-team.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg|https://images.nrc.nl/EwE2f6bv5DG7kLmZxg7V189yRKo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg|https://images.nrc.nl/PzWb1VyL-i41wjCxxWy3HCg73P4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg)
