Oppositiepartijen in Servië voeren actie tegen vermeende misstanden bij de verkiezingen van zondag. Kiezers zijn volgens de oppositie geïntimideerd en omgekocht, en er zouden veel ongeldige stemmen zijn uitgebracht. Een van de eisen is dat de lokale verkiezingen in hoofdstad Belgrado ongeldig worden verklaard en opnieuw worden gehouden.
Met 47 procent van de stemmen is regeringspartij SNS, de partij van president Aleksandar Vucic, de grote winnaar van de vervroegde parlementaire en lokale verkiezingen. De oppositiecoalitie Servië Tegen Geweld, voorstander van een pro-Europese koers, blijft vooralsnog steken op 23 procent. De definitieve verkiezingsuitslag is nog niet bekend, maar zeker is dat SNS de huidige ruime meerderheid in het parlement behoudt. De oppositie hoopte op een zege in Belgrado, waar een kwart van de bevolking woont en meer kiezers voor EU-toetreding zijn dan elders in het land.
Zowel politici van Servië Tegen Geweld als onafhankelijke waarnemers melden misstanden bij de verkiezingen. In de noordelijke plaats Odzaci werd een auto van CRTA, een Servische organisatie die opkomt voor democratie en burgeractivisme, aangevallen en vernield.
Bussen brachten duizenden etnische Serviërs uit Bosnië en Herzegovina naar de Stark Arena, een sportcomplex in Belgrado, om daar hun stem uit brengen. Als niet-inwoners van Belgrado mochten zij niet meedoen met de verkiezingen voor het gemeentebestuur. Waarnemers werden bij het stadion geweerd omdat er filmopnamen zouden plaatsvinden. Volgens Miroslav Aleksic van Servië Tegen Geweld zijn er in aanloop van zondag veertigduizend valse identiteitskaarten verstrekt aan niet-inwoners van de hoofdstad.
45 tv-interviews
Voorafgaand aan de verkiezingen was al duidelijk dat regeringspartij SNS een aanzienlijke voorsprong had. Sinds zijn aantreden als premier in 2014, en zeker als president sinds 2017, heeft Vucic de onafhankelijke media vrijwel uitgeschakeld. Uit onderzoek van CRTA blijkt dat de regering tijdens de verkiezingscampagne in 75 procent van de zendtijd op prime time aan bod kwam. In de 44 dagen die de campagne duurde, was Vucic 45 keer te zien in een interview op een van de zenders die in handen zijn van de overheid. Tussen 2 november en 13 december verscheen hij op 268 voorpagina’s, waarbij 85 procent van de artikelen positief van toon was.
De Servische media zijn berucht om hun harde toon, waarbij de oppositie zwart wordt gemaakt. Politieke polarisatie kleurt ook de sociale media. Een voorbeeld daarvan was de recente publicatie van een sekstape met oppositiepoliticus Djordje Miketic. De video stond op een laptop die begin 2022 al was gestolen. Miketic beschuldigde Vucic en veiligheidsdienst BIA van betrokkenheid, die dat allebei ontkenden. Waarnemers van de Raad van Europa constateerden eind november al dat de campagne getuigde van ongekende angstzaaierij en aanvallen op de oppositie.
Schietpartijen
Aanleiding voor de vervroegde verkiezingen was het grootschalige protest tegen de regering in mei, na twee schietpartijen met negentien doden. Bij aanhoudende demonstraties gaven veel Serviërs de regering en Vucic de schuld van het geweld. Terwijl geweld op tv wordt verheerlijkt, brokkelt de rechtsstaat af. Ook wordt Vucic beticht van banden met criminelen en voetbalhooligans die hij inzet voor politieke doelen.
Lees ook
deze reportage over de nasleep van de schietpartijen
Vucic schreef verkiezingen uit – de derde keer in de laatste drie jaar – om zijn macht zeker te stellen. Zelf was hij niet verkiesbaar, maar zijn dominante rol in Servië reduceerde de verkiezingen tot een stem voor of tegen de president. Ook al wordt de uitslag in twijfel getrokken, Vucic vat die op als steun voor zijn autoritaire en populistische beleid.
In Washington en Brussel zal men minder gelukkig zijn met de zege van de SNS. Met Vucic aan het roer blijft het grootste Balkanland sneren naar de EU en flirten met Poetin. Toetreding tot de EU is ver weg. Bovendien zullen de spanningen tussen Servië en Kosovo eerder toe- dan afnemen. Vucic deinst er niet voor terug om het nationalistische sentiment rond de voormalige provincie, die door Servië niet wordt erkend als onafhankelijk land, aan te wakkeren.
Lees ook
dit profiel van Aleksandar Vucic
Leeslijst
