Oekraïne wil doelen diep in Rusland gaan aanvallen met een zelf ontwikkelde kruisraket

De Neptoen-raket kreeg op 14 april 2022 op slag internationale bekendheid toen het vlaggenschip van de Russische Zwarte Zeevloot, de Moskva, ten zuiden van Odesa tot zinken werd gebracht. De kruiser was geraakt door twee van deze antischeepsraketten, door Oekraïne zelf ontwikkeld.

Ruim twee jaar na de spectaculaire ondergang van de Moskva hebben Oekraïense wapentechnici de Neptoen zodanig aangepast dat hij veel breder kan worden ingezet: maandag werd een olieterminal in de Russische haven van Tsjoesjka in brand geschoten, even ten oosten van de Krim.

Volgens de Oekraïense marine waren aangepaste R-360 Neptoen-raketten drie weken eerder voor het eerst ingezet om een Russisch doel op de grond te treffen: toen vloog een oliedepot in de haven van Kavkaz in brand en werd een militaire veerdienst uitgeschakeld. Al die doelen liggen op zo’n 250 kilometer van de dichtstbijzijnde frontlijn.

Dat Oekraïne Rusland nu met een eigen kruisvluchtwapen kan treffen is voor de militaire strategen in Kyiv van groot belang in de oorlog: het land mag nog altijd geen westerse precisieraketten inzetten tegen doelen op Russisch grondgebied. Washington en de Europese bondgenoten van Oekraïne maken alleen een uitzondering voor de Russische regio Belgorod omdat daarvandaan zware aanvallen worden uitgevoerd op de regio Charkiv en de gelijknamige stad.

Een R-360 Neptoen-kruisvluchtwapen tijdens een wapenbeurs in 2021.
Foto VoidWanderer

Maar de Amerikaanse ATACMS, zeer effectieve ballistische raketten met een bereik van ruim driehonderd kilometer, mogen ook daar niet worden ingezet. Mede door die westerse restricties – ingegeven door de angst voor escalatie van de oorlog – geniet het Russische leger op eigen bodem nagenoeg volledige bewegingsvrijheid, constateerde het Institute for the Study of War (ISW) dinsdagavond nog eens.

Aanvallen achter de linies

Met de ontwikkeling van een eigen kruisvluchtwapen heft Oekraïne die beperkingen op. Kyiv gebruikt de Neptoen in de systematische aanvalscampagne die de Russische oorlogsmachine verder moet ontregelen en verzwakken. Daarbij gaat het niet om aanvallen aan het front, maar om militaire faciliteiten en ondersteunende voorzieningen in het Russische achterland, zoals militaire vliegbases, havens, radar- en luchtverdedigingssystemen, wapenfabrieken en olieraffinaderijen.

Bij gebrek aan eigen langeafstandsraketten voerde Oekraïne die aanvallen tot nu toe vooral uit met zelfgebouwde drones, zowel over water als door de lucht. En die hebben inmiddels hun nut bewezen.


Lees ook

Oekraïne smacht naar de F-16’s – zelfs verouderde westerse vliegtuigen kunnen zich meten met de Russische

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky bracht afgelopen zomer een bezoek aan de vliegbasis bij Eindhoven, en bekeek daar F-16's.

Dankzij steeds meer geavanceerde zeedrones slaagde de Oekraïense marine er het afgelopen jaar al in de Russische Zwarte Zeevloot op en rond de Krim zware slagen toe te brengen: ongeveer een derde van de vloot is uitgeschakeld. Wat nog over is, laat zich al maanden niet meer zien ten zuiden en ten westen van het bezette schiereiland. Sterker: zelfs in de eigen Russische marinehaven in Novorossiejsk werden de oorlogsschepen aangevallen door Oekraïense zeedrones. Mede door dat Oekraïense offensief kon Kyiv de export van landbouwproducten via het westelijke deel van de Zwarte Zee vorige zomer hervatten.

Tegelijkertijd ontwikkelde Oekraïne vliegende aanvalsdrones met een steeds groter bereik. Bijna dagelijks zet de Oekraïense Veiligheidsdienst (SBOe) zulke unmanned aerial vehicles in voor aanvallen op doelen in Rusland, met name militaire vliegvelden, olieraffinaderijen en andere brandstofinstallaties. Het bereik van deze drones is inmiddels opgeschroefd tot ver boven de duizend kilometer. Begin mei sloeg een Oekraïense drone zelfs op 1.500 kilometer afstand in.

Het bereik van Oekraïense vliegende aanvalsdrones is inmiddels opgeschroefd tot ver boven de duizend kilometer

Met deze drones slaagt Kyiv erin, zoals president Volodymyr Zelensky in het verleden verschillende keren beloofde, de oorlog naar Rusland te brengen. Alleen al deze week vlogen op zeker vijf plaatsen in Rusland olie-opslagplaatsen in brand als gevolg van drone-aanvallen; een oliedepot bij de havenstad Azov staat volgens verschillende bronnen al drie dagen in brand.

Alles bij elkaar opgeteld strooien die aanvallen steeds meer zand in de Russische oorlogsmachine. En als de oorlogsindustrie niet op volle toeren kan draaien, bemoeilijkt dat de Russische operaties, van de brandstofvoorziening voor de luchtmacht tot de bevoorrading van de grondtroepen aan het front. Bovendien levert een verlaagde olieproductie minder geld op voor president Poetins oorlogskas.

Luchtverdediging op orde

In het derde jaar na de grootscheepse Russische invasie lijkt Oekraïne nog niet klaar met die aanvalscampagne, integendeel. Met de aangepaste Neptoen-raket wil Kyiv de aanvallen intensiveren. Want drones vliegen traag, maken veel lawaai en kunnen tamelijk eenvoudig worden onderschept – mits de Russen hun luchtverdediging op orde hebben, zoals inmiddels het geval lijkt rond Moskou. Defensiewerken en de olie-industrie verdedigen tegen laag vliegende kruisvluchtwapens vereist een veel betere luchtafweer.

Met de ontwikkeling van de Neptoen-raket wil het belegerde land nog meer van zich af bijten. Het vijf meter lange projectiel, met een springlading van 150 kilogram, wordt vanaf de grond afgevuurd. De vlucht verloopt zo laag boven het water of de grond dat het wapen nauwelijks kan worden opgepikt door vijandelijke radar. Het bereik van de Neptoen is nu nog beperkt tot zo’n driehonderd kilometer, maar de Oekraïense regering liet vorig jaar al weten dat te willen uitbreiden tot duizend kilometer. In de praktijk zou de raket daarmee ver voorbij Moskou kunnen komen.