N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Homofobie „Medeplichtigheid” aan „lhbti-praktijken” wordt verboden, wat onder meer betekent dat deze groep geen medische zorg krijgt of een huis kan huren. Seks met een minderjarige van hetzelfde geslacht levert de doodstraf op.
De situatie voor lhbti’ers in Oeganda was voor de invoering van de wet al gevaarlijk. Foto Themba Hadebe/AP
De Oegandese president Yoweri Museveni heeft maandag een zeer strenge anti-lhbti-wet definitief aangenomen, melden internationale persbureaus. „Medeplichtigheid” aan „lhbti-praktijken” wordt verboden, wat onder meer betekent dat lhbti’ers geen medische zorg krijgen of een huis kunnen huren. In het ergste geval geldt de doodstraf, als iemand seks heeft met een minderjarig persoon van hetzelfde geslacht of als de „dader” hiv-positief is.
Ook het „bevorderen van” en „aanzetten tot” homoseksualiteit is voortaan strafbaar: twintig jaar cel. Museveni voorkomt daarmee onder meer dat journalisten en hulporganisaties zich in Oeganda inzetten voor lhbti-rechten. Dit durfden zij voor de invoer van de nieuwe wet al niet meer te doen.
Relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht waren, net als in dertig andere Afrikaanse landen, al verboden. President Museveni voert de nieuwe anti-lhbti-wet in omdat hij homoseksualiteit „niet vindt passen” bij de Oegandese cultuur. Hij beschuldigt westerse landen daarnaast van het uitvoeren van een lhbti-agenda en het „opleggen van hun praktijken aan andere mensen”.
Activiste Clare Byarugaba spreekt van een „erg donkere en trieste dag voor de Oegandese lhbti-gemeenschap en daarmee heel Oeganda”. Volgens haar heeft president Museveni „door de staat gesponsorde homofobie en transfobie gelegaliseerd”, zegt ze tegen persbureau Reuters.
Mensenrechtenadvocaat Stella Nyanzi liet eerder tegen NRC weten dat de bevolking lhbti’ers niet per definitie afkeurt. „Homofobie wordt aangewakkerd, de bevolking wordt gemanipuleerd.” Dit doet de regering met gebruik van desinformatie, waarin zou worden gesuggereerd dat lhbti’ers uit zijn op het misbruiken van kinderen.
Wordt op het filmpje inderdaad een taxichauffeur mishandeld voor het Eden Hotel aan de Amstel, woensdagnacht? Of is het een Israëlische toerist, zoals de site Joods.nl op donderdagmiddag twitterde?
Eén fragment, twee onbevestigde lezingen. Het tafereel is slecht in beeld gebracht, maar wel duidelijk is dat tot twee keer toe iemand naar de grond wordt gewerkt. Er staan twee auto’s, een is een zwart busje met een blauw kenteken waarvan de deur openstaat.
Veel is nog onduidelijk over de werkelijke toedracht van het incident. Waar deed het zich voor? En wanneer? De politie is nog bezig met een onderzoek.
Wel wordt op sociale media uit de pro-Palestijnse hoek geregeld verwezen naar een RTL-bericht, dat de mishandeling zou bevestigen. De beelden uit het filmpje voor het Eden Hotel worden daarin gebruikt. Ilse Openneer, hoofdredacteur van RTL Nieuws, laat weten dat de politie „via een omweg het incident rondom een taxichauffeur bevestigde”. Joods.nl zegt nu niet te kunnen reageren over hoe is vastgesteld wie het slachtoffer is.
In een reportage van youtuber Salaheddine, die zondag online werd gezet, zeggen taxichauffeurs dat een collega inderdaad is mishandeld. Meerdere collega’s zelfs. Dat zou op het Rokin zijn gebeurd, dus niet bij het Eden Hotel, toen Maccabi-supporters in de nacht van woensdag op donderdag een Palestijnse vlag van een kraakpand trokken. Diezelfde nacht zegt een taxichauffeur in een filmpje van een dashboardcamera dat hij is belaagd. Te horen is dat hij scheldend verkondigt wraak te zullen nemen. Maar van mishandeling is hier geen sprake.
Mekki Aulad Ahmed van de Branchevereniging Beroepschauffeurs Ondernemers, zegt tegen Salaheddine dat hij beelden heeft van ernstige misdragingen door Maccabi-fans. Die werden volgens hem gemaakt door chauffeurs , maar hij deelt ze alleen met de politie. Niet met Salaheddine, ook niet met NRC. Hij kent de beelden bij Eden Hotel, maar wil niet zeggen of die met een taxichauffeur te maken hebben.
Lees ook
Politie gepikeerd over kritiek op aanpak gewelddadigheden: ‘Politici moeten dempen in plaats van uitvergroten’
Misverstand
Kort nadat de gewelddadigheden in volle hevigheid losbarsten, in de nacht van donderdag op vrijdag, staan de beelden van de mishandelingen van Maccabi-aanhangers al online. Over de heftige beelden, die daders en medeplichtigen vaak zelf hebben gefilmd, bestaat in principe geen misverstand, maar online worden ze aangevuld met onbevestigde taferelen of beelden van niet-gerelateerde geweldsincidenten.
Zo bestond ook al direct een misverstand over de beelden die de eerste confrontatie laten zien na de wedstrijd. Bij het verlaten van Amsterdam Centraal Station gaat het mis voor het Victoria Hotel. Aanvankelijk werd dit door diverse media geduid als een aanval van een lokale knokploeg. Duidelijk is inmiddels, dankzij uitleg van de maker en ondersteunende beelden van youtuber Bender, dat hier klappen werden uitgedeeld door leden van de harde kern van Maccabi. Echter, volgens Maccabi-fans werden hun ‘kwetsbare groepen’ opgewacht, zo zeiden ze tegen Het Parool. „We schoven onze sterksten naar voren”, zei één van hen.
Voor een hotel aan de Vondelstraat filmt iemand van buiten naar binnen en post beelden met de tekst ‘Why hiding?’
Duidelijk is dat mensen bij hotels werden aangevallen. De Telegraafsprak vrijdagochtend mensen die in een hotel aan het Damrak hebben geschuild. Een Engelse toerist vertelde indringers naar buiten te hebben gejaagd. Binnen zaten doodsbange Israëliërs. Ook bij een hotel aan de Vondelstraat filmt iemand van buiten naar binnen en post beelden met de tekst „Why hiding?” en smileys die huilen van het lachen.
Eén beeld dat de suggestie wekte van binnendringende jongemannen werd gemaakt bij de ingang van het Marriott-hotel aan de Stadhouderskade. Door sommige X-accounts werd dit geduid als aanvallers die op zoek waren naar Israëliërs. Marriott stelt maandag in een verklaring echter dat dit angstige gasten waren die „vluchten voor hun veiligheid”. Er zijn geen aanvallers binnen geweest, volgens een woordvoerder.
Dat een ‘insider’ hielp om Maccabi-supporters te lokaliseren, bleek een nacht eerder toen tientallen mannen uit Amsterdam de confrontatie zochten bij Holland Casino. Dit zou te maken zou hebben met de vermeende mishandeling van een taxichauffeur. Een beveiliger, zo bevestigde het casino vrijdag, had zich in een appgroep met betrokken geweldplegers gemengd. Hij zal niet meer worden ingehuurd.
Bijlmer
Ten minste één van de zeer excessieve beelden die de wereld overgaan, komt niet uit de nacht van donderdag op vrijdag. Dat is die van de mishandeling op station Bijlmer Arena vorig jaar, waarbij een man de rails op wordt geschopt. Het rechts-radicale account Visegrad24 herstelt zich na het delen van deze video in een latere post, maar stelt ook dat het de boodschap over gewelddadige immigranten onderstreept. Een bus met Maccabi-supporters verwart het account namelijk met „bendes migranten uit het Midden-Oosten”.
Dr. Eli David, volgens de eigen bio een van de „top-100 van de meest invloedrijke mensen op X met bijna 750.000 volgers”, deelt de beelden ook, maar komt daar niet op terug. Ook verspreidt hij beelden van een bestuurder die iemand opzettelijk aanrijdt, naar aanleiding van een tweet van Joods.nl. Die beelden zijn volgens verschillende mensen die reageren ongerelateerd. Opvallend is dat boven in de opname „20u geleden uit Foto’s” staat, terwijl Joods.nl ze om half elf ’s ochtends op donderdag deelt.
Mogelijk biedt het feitenrelaas van het Amsterdamse college van B en W, dat uiterlijk dinsdagochtend wordt verwacht, meer helderheid – bijvoorbeeld rond de taxichauffeur. Maandagmiddag liet de politie hier geen informatie over los.
Lees ook
Op 7 oktober verdedigde de Amsterdamse VVD Halsema nog, nu legt partij de schuld voor ‘Jodenjacht’ bij ‘links stadsbestuur dat heeft weggekeken’
Tweede Kamerlid Senna Maatoug (GroenLinks-PvdA) is midden in haar twee uur durende betoog als ze haar bril afzet en die op de papieren stapel voor zich legt. Ze pauzeert in een scherp relaas over het belastingplan van het kabinet, waarin zij en haar collega-Kamerlid Luc Stultiens een grotere economische visie missen. „Eigenlijk”, liet Maatoug zich net ontvallen, „is dit onverantwoord”.
De Tweede Kamer spreekt en stemt deze week in de grote debatzaal over het Belastingplan voor 2025 – de wetten waarin de overheid regelt hoe het voor het komende jaar belastingen int. Een pakket van elf wetten is dat dit jaar, goed voor 425 miljard euro aan inkomsten en honderden pagina’s aan wettekst en uitleg óver de wettekst. Die teksten gaan over wie op welke manier belasting betaalt. Hoeveel btw je betaalt op cultuur, sport en hotels. Hoe hoog de eerste schijf in de inkomstenbelasting is. En voor welke tarieven je belasting betaalt op aandelen.
Aan het debat van deze week gingen lange sessies in commissiezaaltjes vooraf. De fiscaal woordvoerders van de Tweede Kamer hielden een technisch overleg met ambtenaren en twee voorbereidende mondelinge overleggen met het kabinet, die in totaal meer dan een etmaal duurden. Midden in die voorbereidende overleggen vertrok staatssecretaris van Fiscaliteit, Folkert Idsinga (NSC) na vragen over zijn beleggingen.
Voor het algemeen belang heeft niemand de capaciteiten om effectief te lobbyen
Waarom is dit proces onverantwoord?
Luc Stultiens: „Elk jaar opnieuw denk je: waar zíjn we aan begonnen. Het zijn te veel wetten over de héle inkomstenkant van de overheid, die behandelen we in een paar maanden tijd. Bovendien krijgen we meestal op het laatste moment allerlei brieven met wijzigingen. Het is heel lastig om overzicht te houden in die chaos.”
Senna Maatoug: „Wij kunnen dit met zijn tweeën doen, omdat we een grote fractie zijn, en dan lukt het nét om alles gelezen te hebben. Kleine fracties met leden die bredere portefeuilles hebben en meer debatten moeten voeren in een week, kúnnen alles niet eens lezen. En wat het proces trouwens nog extra onverantwoord maakt, is dat de staatssecretaris is vertrokken en wij niet weten wie de nieuwe staatssecretaris wordt.”
Maatoug (35) en Stultiens (31) zijn beiden Tweede Kamerlid voor GroenLinks-Pvda. Ze werkten eerder allebei voor het ministerie van Financiën. Beleidseconoom en politicoloog Maatoug behandelde drie andere Belastingplannen als Kamerlid, wiskundige Stultiens is sinds 2023 Kamerlid en bestudeerde in het verleden acht belastingplannen, als financieel medewerker van GroenLinks.
Wat is het gevaar dat jullie hierdoor zien ontstaan?
Maatoug: „Ik zie een patroon als ik de wetsgeschiedenis induik. Problemen die na verloop van tijd aan het licht komen, belastingconstructies waar geld mee wordt weggesluisd, zijn vaak langs het parlement geglipt omdat ze in een groot belastingplan werden gestopt. Als ik dan terug zoek hoeveel discussie erover is geweest, dan blijkt die amper gevoerd, omdat het pakket zo groot is.”
Stultiens: „Doordat het zo snel gaat, krijgen bovendien bepaalde lobbyisten meer ruimte. Academische experts, vakbonden, ngo’s hebben geen tijd en capaciteit om Kamerleden in korte tijd goed te adviseren. Daartegenover zie je de Zuidas, waar veel meer geld is en veel meer expertise om de belangen die zij vertegenwoordigen te verdedigen. Vanuit die hoek worden lange uitleggen gestuurd met vragen, suggesties en amendementen.”
Maatoug: „Maar dat zijn lobbyisten met specifieke belangen. Voor het algemeen belang, de schatkist en de werkende Nederlander, heeft niemand de capaciteiten om effectief te lobbyen. Het is eng als alle expertise bij een kleine groep mensen zit, die ook nog eens maar één deel van de belangen vertegenwoordigen en dat er geen andere kant is.”
De meeste belasting wordt betaald door werkenden, veel minder door bedrijven. En die verhouding wordt steeds oneerlijker
Stultiens: „Gevolg is dat er daardoor te weinig maatschappelijke discussie is en mensen niet weten op welke manier de overheid aan geld komt: de meeste belasting wordt betaald door werkenden, veel minder door bedrijven. En die verhouding wordt steeds oneerlijker. De coalitiepartijen geven belastingcadeau’s aan beleggers en buitenlandse aandeelhouders met bijvoorbeeld een vrijstelling van een dividendbelasting als een bedrijf eigen aandelen koopt. Voor werkenden gaat de belasting omhoog door bijvoorbeeld de verlaging van de belastingkorting die de meeste mensen jaarlijks krijgen.”
U merkt weinig boosheid bij Nederlanders over de manier waarop lasten verdeeld worden, zei u tijdens het belastingoverleg voorafgaand aan het debat deze week. Waarom lukt het u niet om dat debat aan te zwengelen?
Maatoug: „In alle eerlijkheid is dat ook een vraag waar ik veel over nadenk. Wat meespeelt: de ingewikkeldheid schrikt af. Als ik constructies ontdek waarmee belasting wordt ontweken dan heb ik drie zinnen nodig om het uit te leggen. Andere onderwerpen zijn gemakkelijker over te brengen.”
Stultiens: „Bovendien is het ook voor het kabinet fijner om te praten over die behapbaardere onderwerpen, zoals pestbordjes bij azc’s, regenboogpaden. Dan gaat het niet over de vraag: wie betaalt de rekening? Maar als jij mensen vraagt op straat ‘Vind jij het eerlijk dat hoe rijker je bent, hoe lager je effectieve belastingdruk is?’, dan vindt niemand dat een goed idee.”
Hoe verloopt een verantwoorde behandeling van het Belastingplan volgens jullie?
„Echt niet alle wetsvoorstellen hadden nu in één keer behandeld hoeven worden. Sommige wetten hadden best een paar maanden eerder of later gekund. Of in een apart debat. Maar als je het op één grote hoop gooit in een korte tijd, met veel maatregelen in één wet dan krijg je minder kritische vragen van de oppositie.”
Dat geldt bijvoorbeeld voor de btw-verhoging. Die wil het kabinet niet in een aparte wet behandelen, terwijl de Raad van State dat wel adviseert, onder meer omdat de maatregel omstreden is. Maar het kabinet legt dat advies naast zich neer. De manier waarop geld opgehaald wordt, door btw te verhogen, hangt samen met lastenverlichtingen op andere punten in de plannen. Daarom dient het kabinet het in als één geheel, zegt minister van Financiën Eelco Heinen (VVD).
Budgettaire samenhang is geen mooi argument, maar in de huidige politieke werkelijkheid misschien wel nodig om een compromis door de Kamer te loodsen.
Maatoug: „Niet alle wetten hangen samen met de begroting. In het pakket zit nu ook het belastingplan voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Daar hebben we nu geen rondetafelgesprekken over kunnen voeren, daar kunnen we nu niet rustig bij stilstaan, omdat we het meenemen in het grote pakket.”
„Daarnaast is er die andere kant. Waarom voegt het kabinet maatregelen samen? Zodat plannen niet worden weggestemd. Maar dat zorgt er óók voor dat lelijke, technisch niet kloppende en niet goed uitgewerkte maatregelen erdoorheen glippen.”
Aftreden en wegwezen, was vorige maand de boodschap van PVV-leider, Geert Wilders aan de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Aanleiding waren de pro-Palestijnse demonstraties op het moment dat de Joodse gemeenschap ‘7 oktober’ op de Dam in Amsterdam herdacht. In de Amsterdamse gemeenteraad kreeg Wilders nauwelijks bijval voor zijn oproep. Oppositiepartij VVD liet haar „namens de raad” weten dat ze „het land” niet uit hoefde, zoals Wilders had bepleit.
Maar voor diezelfde VVD-fractie liggen de kaarten na de ongeregeldheden van vorige week anders. Nu spreekt VVD-fractievoorzitter Daan Wijnants over een „links stadsbestuur dat heeft weggekeken”. Halsema vertegenwoordigt, wat hem betreft, inmiddels gezag „dat niet in staat is om de orde goed te handhaven en haar eigen geloofwaardigheid op het spel heeft gezet”.
De VVD vraagt nog niet om haar opstappen, maar Halsema heeft dinsdag wel het nodige uit te leggen om het vertrouwen van de liberalen te behouden.
‘Naoorlogs dieptepunt’
Dinsdag debatteert de Amsterdamse gemeenteraad over die gewelddadigheden, verderop deze week ook de Tweede Kamer in Den Haag. Een door de Amsterdamse driehoek beloofd feitenverslag moet daar de basis voor zijn, maar politiek wordt dat niet door iedereen afgewacht. VVD-fractievoorzitter en politiek leider van de liberalen, Dilan Yeşilgöz-Zegerius, sprak zondag op de site van haar partij over „een naoorlogs dieptepunt” voor het oog van de wereld. „In de straten van mijn Mokum heeft een Jodenjacht plaatsgevonden.” En de schuld legt Yeşilgöz bij „linkse partijen die betwisten dat er een integratieprobleem is en het liever hebben over discriminatie en acceptatie”. „Hopelijk heeft deze Jodenjacht in Amsterdam hun ogen eindelijk geopend”, aldus Yeşilgöz. Om daar nog aan toe te voegen: „nog niet alle daders van deze afschuwelijke daden zijn bekend. Maar alles wijst erop dat de meeste jongens op scooters en taxichauffeurs die de afgelopen dagen samenwerkten om Joden in een hoek te drijven, een migratieachtergrond hebben. De meesten vermoedelijk een Marokkaanse achtergrond.”
Ze zal ook duidelijk moeten maken hoe zij in de toekomst wél normerend kan handelen. En durft op te treden als grenzen worden overschreden
De hoofdstedelijke VVD volgt die lijn van Yeşilgöz. „Er is weggekeken terwijl er een hele generatie in de stad is opgegroeid met het idee dat Joden slecht zijn. Dat taxichauffeurs en scooterjongens denken: ‘We gaan ze pakken’, aldus Wijnants. „We zagen het bij de opening van het Holocaustmuseum. Bij de demonstraties op de universiteit. Bij de 7 oktober-herdenking op de Dam en nu vorige week opnieuw. Er is zo zwaar ingezet op de rechtsstatelijke bescherming van het demonstratierecht, dat de gevolgen zich gekeerd hebben tegen minderheden, Joodse minderheden.” De VVD aast nog niet op het vertrek van Halsema, zegt Wijnants. „We wachten dat feitenrelaas af en Halsema zal met een goede uitleg moeten komen over hoe de driehoek vorige week operationele zaken geregeld heeft. En ze zal ook duidelijk moeten maken hoe zij in de toekomst wél normerend kan handelen. En durft op te treden als er grenzen worden overschreden.”
Halsema staat dinsdag in de gemeenteraad een zwaarder debat te wachten dan afgelopen oktober, toen ze kritiek van oppositiepartij JA21 in een raadsdebat nog kon afdoen met de opmerking dat ze zich het verwijt van het faciliteren van antisemitisme „niet liet aanleunen, zeker niet – en ik zeg het maar in zijn algemeenheid – als dat van lieden komt die tegelijkertijd Marokkanen en moslims discrimineren en daarmee blijk geven niet te begrijpen wat de strijd tegen racisme betekent, waar antisemitisme onderdeel van uitmaakt.”
In dat debat kon Halsema nog verwijzen naar het verloop van de demonstratie op de Dam waar zo’n duizend mensen „zeer uitgebreid beschermd” aanwezig waren geweest. Afgelopen vrijdag was haar boodschap, op een inderhaast belegde persconferentie van de Amsterdamse driehoek, toch vooral dat de Joodse gemeenschap die bescherming niet had gekregen. „Jongeren op scooters gingen kriskras door de stad op zoek naar supporters”, was nu haar verhaal. „Het was ‘hit and run’ (…), Ik schaam me voor het gedrag door relschoppers en criminelen. Deze uitbarsting van antisemitisme is on-Amsterdams.” Dat daarmee de herinnering aan pogroms in beeld kwam, zei ze vrijdag „heel goed te begrijpen”.
Wilders riep Halsema op X opnieuw op om op te stappen . Dat deed hij in oktober ook. Maar verantwoordelijke minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) liet maandagochtend meteen weten dat, wat haar betreft, ontslag van Halsema helemaal niet aan de orde is. Het is aan de gemeenteraad om een oordeel over Halsema te vellen, aldus Uitermark, niet het kabinet.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/05/web-2905buioeganda.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/05/data98607874-e1791d.jpg)
