Pieter Omtzigt wil deze formatieronde niet verder. Wat vinden zijn kiezers daarvan?
NRC vroeg het aan stemmers in het Overijsselse Raalte (20.000 inwoners) waar Omtzigt bij de Tweede Kamerverkiezingen de grootste partij werd en benaderde telefonisch stemmers in verschillende provincies die eerder aan de krant vertelden dat ze op NSC hadden gestemd. In Raalte waren de drie partijen met wie Omtzigt tot maandag om tafel zat, de nummers twee, drie en vier. De reacties variëren van ‘teleurgesteld’ tot begrip.
„Die man weet niet wat hij wil”, zegt een tachtigjarige man uit Maastricht over Omtzigt. Maar een ander vermoedt juist een strategische zet van Omtzigt die zijn zin wil krijgen. „Uiteindelijk belandt hij weer aan tafel.”
Uit onderzoek van het EenVandaag opiniepanel blijkt dat de helft van de NSC-kiezers teleurgesteld is in het opschorten van de onderhandelingen.
Richard Woolderink, 68‘Het woord van vóór de verkiezingen weegt zwaar’
Richard Woolderink, gepensioneerd journalist nipt van een kruidenbitter in Raaltes brasserie de Haenehof. „Zijn oma is de zus van mijn oma, kwam ik laatst achter. Familiebanden dus, zoals wel meer mensen hier in Raalte die hebben met hem. Laten we hem maar doen dan, dacht ik daarom afgelopen november toen we gingen stemmen. Uit chauvinisme. Ik heb zelfs nog een steunverklaring voor hem ingeleverd hier op het gemeentehuis. De ambtenaren wisten niet hoe het moest. Hadden ze nog nooit meegemaakt.”
„In de campagne zei Omtzigt dat hij niet met de PVV zou gaan. Als hij dat nu ná de verkiezingen wel zou doen, zou dat kiezersbedrog zijn. Dus ik begrijp wel dat hij ernstige twijfels heeft bij de idealen van deze partij. Het woord van voor de verkiezingen weegt zwaar.”
Tobias Aerts, 22‘Waarom komt hij er pas op dag 80 achter’?
Financiële verantwoordelijkheid is een belangrijk punt in de formatie, denkt de 22-jarige Tobias Aerts uit Leiden. Het is dan ook een „heel redelijke gedachte” om niet in zee te gaan met partijen die „beloftes doen die niet waar kunnen worden gemaakt”. Maar waarom komt Omtzigt er pas „op dag 80” achter dat de financiën niet op orde zijn? Dat komt over als een „schijnreden om iets anders te verbergen.” De jonge NSC-stemmer hoopt op openheid van de man die hij zag als „frisse wind in Den Haag”. „Ik zou het beter begrijpen als hij het goed uitlegt. Dit soort vage standpunten stellen een beetje teleur.”
Liesbeth Eijkelboom, 76‘Zoals altijd communiceert hij onduidelijk’
„Ik heb zonnepanelen, ben van het gas af, rijd elektrisch. En dan nóg is het voor sommige partijen niet genoeg. Er moeten mensen aan de macht die ons begrijpen, en daarom stemde ik op Omtzigt.”
„Mensen verwachten van hem dat hij meedoet. Ik ook. Maar wat hij nu besloten heeft, is mij niet helemaal duidelijk. Zoals altijd communiceert hij onduidelijk en twijfelt hij tot op het laatste moment. Dat was in de campagne ook al zo.”
Noel Pagnier, 80‘Het is tijd voor nieuwe verkiezingen’
De 80-jarige Noel Pagnier uit Maastricht heeft spijt van zijn stemkeuze. „Die man weet niet wat hij wil”, zegt hij over Omtzigt, wiens hokje hij op 22 november nog rood kleurde. „Het bleek al voor de verkiezingen en gisterenavond opnieuw.” Hij vermoedt dat de NSC-leider is weggelopen omdat hij zijn zin niet kreeg. „Het is tijd voor nieuwe verkiezingen, want dit duurt te lang. Dan kunnen Nederlanders duidelijk maken wat ze willen.” Wilders wint ongetwijfeld weer, denkt Pagnier. En op wie hij dan stemt? Dat weet hij nog niet. „Niet op Omtzigt in ieder geval.”
Leny Heidinga, 69‘Met een áppje, zo ga je niet met je collega’s om’
Leny Heidinga, met boodschappentas onder de arm onderweg naar de Dirk-supermarkt in Raalte: „Als hij zijn plannen niet waar kan maken, dan snap ik wel dat hij dat stopt. Maar dat had hij ook op een andere manier duidelijk kunnen maken. Nu was het: eerst de journalisten inlichten dat hij niet wil meeregeren, en dan pas zijn collega’s aan de formatietafel. Met een áppje. Zo ga je niet met je collega’s om.
„Hij is een goede stem voor het oosten in de Tweede Kamer, daarom stemde ik op hem. Nu zijn wij voor Den Haag nog te onbelangrijk. Hier vlakbij zijn allemaal huizen verzakt door de afgraving van een kanaal. Mensen wonen noodgedwongen in hun kelder! En Rutte, toen hem ernaar gevraagd werd? Die wist er niets van.”
Anne van Haaren, 77‘Die drie anderen reageerden verbaasd, dát geloof ik niet’
Anne van Haaren protesteerde vroeger tegen de kernbom, stemde later VVD, maar raakte teleurgesteld in Rutte: „Ik brei veel nu ik met pensioen ben. Dan kun je ondertussen mooi debatten in de Tweede Kamer kijken. Zo leer ik de politici een beetje kennen. En als Omtzigt ergens onrecht ziet, dan bijt hij zich daarin vast. Dat vind ik zo mooi aan hem.”
„Wat ik vind van de laatste ontwikkelingen in Den Haag? Omtzigt zal goede redenen hebben. Hij heeft níét gezegd dat hij niet meer meedoet. En hij heeft al vanaf het begin gezegd dat het moeilijk zou worden. Dus dat hij nu terugtrekkende bewegingen maakt, verbaast me niet.
„Ik heb ook op hem gestemd omdat ik hou van zijn helderheid en eerlijkheid. Die drie anderen aan de formatietafel reageerden in koor verbaasd en verrast. Dát geloof ik niet, dat kan haast niet als je dagenlang met elkaar aan tafel zit.”
Ben Kogelman, 68‘Eddy van Hijum wordt minister-president, daar zet ik fles wijn op’
Ben Kogelman maakt dronevideo’s en test zijn drone in het centrum van Raalte.
„Ik vind het erg verstandig van Omtzigt. Kennelijk ging het beleid en het financiële plaatje te veel de kant op van de anderen. Mijn voorspelling: dit is een strategische zet om zijn zin te krijgen, uiteindelijk belandt hij weer aan tafel. En zijn rechterhand Eddy van Hijum, die hier gedeputeerde is geweest en nu Kamerlid is voor NSC, die wordt minister-president. Daar zet ik een fles wijn op!”
Bauke Westra, 59‘Ga de uitdaging aan!’
„Ik weet het niet met die mensen daar hoor”, verzucht Bauke Westra uit Leeuwarden. „Het zijn soms net kleine kinderen. Er wordt veel gepraat, veel geruzied, maar er gebeurt maar weinig.” Het stelt de 59-jarige Fries teleur dat Omtzigt afhaakt, de man waar hij eerst juist vertrouwen in had. „Ga de uitdaging aan!”, is zijn advies aan de NSC-leider. Alleen dan kunnen de formerende partijen volgens Westra proberen „er nog iets van te maken”.
Jan de Boer, 72‘Ik wil gewoon even afwachten‘
Jan de Boer (72), Leeuwarden
Wat is er nou precies gebeurd, vraagt Jan de Boer zich af. „Vrijwel niemand weet wat er aan de gang is”, stelt de 72-jarige, die gisteravond met verbazing naar de televisie keek. Het was de tweede verrassing voor de NSC-stemmer, die niet had verwacht dat Omtzigt het gesprek met Wilders aan zou gaan. Nu snapt hij nog niet wat Omtzigts overweging was om uit deze formatieronde te stappen. Het verhaal over de financiën voelde namelijk wel „kort door de bocht”. Toch is het nog te vroeg om aan zijn stemkeuze te twijfelen. „Ik wil gewoon even afwachten en kijken wat er gebeurt.”