NRC maakt ieder weekend een selectie uit…

Niets zo betrouwbaar als tijd. Seconden tikken weg. Wekkers gaan op het ingestelde tijdstip af. Een dag eindigt altijd – hoe zwaar die ook is. En op een gegeven moment is de tijd op. Voor ons allemaal.

Tijd loopt als een rode draad door het vierde seizoen van The Bear, de gelauwerde serie over chefkok Carmen ‘Carmy’ Berzatto (Jeremy Allen White) die de Italiaanse broodjeszaak van zijn overleden broer in Chicago overneemt en er een sterrenrestaurant van hoopt te maken. Al in de eerste aflevering plaatst familievriend en hoofdinvesteerder Uncle Jimmy (Oliver Platt), samen met zijn financiële man The Computer (Brian Koppelman), een digitale klok in de strakke, witte keuken van restaurant The Bear. 1440 uur lezen de grote rode cijfers. Er gaat te veel geld uit, en er komt te weinig binnen, zegt Uncle Jimmy. Twee maanden krijgen ze nog om het schip te keren, al acht The Computer de kans klein dat ze dit gaat lukken.

Ook zonder deze tikkende klok, begrijpt iedere medewerker van The Bear dat ze een tandje bij moeten zetten om niet roemloos en met een berg schuld ten onder te gaan. De kritische recensie van de Chicago Tribune waarmee het laatste seizoen eindigde, dreunt hard na – ‘Iemand nog iets leuks gelezen de laatste tijd?’, vraagt Uncle Jimmy tot ieders chagrijn.

Sommelier Gary (Corey Hendrix) moet nog leren welke rode wijnen ook bij vis passen. Souschef Tina (Liza Colón-Zayas) kan het moordende tempo in de keuken niet bijhouden. En gastheer Richie (Ebon Moss-Bachrach) lukt het maar niet om eenheid tussen de voorkant van het huis (het restaurant) en de achterkant (de keuken) te creëren. Maar het echte probleem van The Bear is uiteraard Carmy, wiens koppige vasthouden aan een menu met dagelijks wisselende gerechten uiteindelijk leidde tot het vernietigende oordeel ‘inconsistent’ van de invloedrijke krant.

Zoom in

Excuses

Of het deze kritische recensie is, of de wegtikkende seconden, in dit seizoen ziet Carmy vrij snel in dat hij fout zat. En dat verandert direct de toon van de hele serie. Want in plaats van de meedogenloze stress waar The Bear zo om bekend staat, overheerst dit keer een gevoel van bedachtzaamheid. Er wordt stukken minder geschreeuwd (niet minder gevloekt overigens) en zelfs de ‘yes chef’ klinkt plots vriendelijker. Nog vaker zelfs reageert het personeel van het restaurant op elkaar met het simpele woordje ‘heard’, om aan te geven dat ze elkaar hebben begrepen. En Carmy biedt vrijwel iedere aflevering wel aan iemand zijn excuses aan. Iets dat regelmatig mooie scènes oplevert.

Toch is dit seizoen niet zo sterk als het had kunnen zijn. Had moeten zijn misschien zelfs. Het gerucht gaat dat showrunner Christopher Storer het verhaal van The Bear altijd in drie aktes voor zich zag. Pas toen zender FX, dankbaar voor het succes van deze titel, vroeg om meer, werden het er meer. Dit kan verklaren waarom de serie in het vorige, derde seizoen flink vaart leek te minderen, stilstond haast. Iets dat niet zozeer een probleem was (ook al mopperde menig critici hierover); verandering – zeker als het op menselijk gedrag aankomt – gaat in het echt nooit snel zoals in een Hollywoodfilm. Soms staan we even stil.

Zoom in

Behoefte aan chaos

Maar helaas wreekt het feit dat het verhaal duidelijk is opgerekt om er meer afleveringen uit te halen, zich dit seizoen alsnog. Zo zijn er lijntjes die ondertussen echt te lang voortduren, met Sydneys (Ayo Edebiri) ongeopende partnerschapovereenkomst als frustrerend hoogtepunt. En zijn te veel afleveringen waarin te weinig gebeurt. Nu is het nooit echt vervelend om tijd door te brengen met deze prachtige personages, maar wanneer de tweede helft van het seizoen is aangebroken, ontstaat er toch behoefte aan wat chaos en stress. Aan een klassieke avond in de keuken van The Bear wellicht, of anders bij de familie Berazzato thuis. Maar het is alsof al die afleveringen in het vorige seizoen al zijn opgebruikt.

Daarnaast gaan de makers dit keer ook ongegeneerd voor het sentiment, wellicht ook omdat de kans aanwezig is dat dit het laatste seizoen is van de serie (al wordt er inmiddels druk gespeculeerd over een mogelijk vervolg). Er zijn veel openhartige gesprekken en mooie, afsluitende momentjes. En meerdere bekende gastacteurs die eerder in de smaak vielen, keren even terug – vaak met een niet helemaal geloofwaardige reden. Dit betekent overigens niet dat het allemaal niet het gewenste effect heeft. Als The Bear op z’n best is, raakt het diep en blijf je emotioneel als een uitgewrongen vaatdoekje op de bank achter.

Ook de laatste aflevering levert zo’n emotionele mokerslag. En mochten die 32 minuten uiteindelijk de laatste van de serie blijken te zijn, dan eindigt het verhaal niet met een mooi strikje eromheen, maar met een intense aflevering waarvan je je kunt voorstellen dat deze al precies zo op papier stond voordat de rest van de serie zelfs was geschreven. Een einde dat flink pijn doet, en tegelijkertijd alle wonden heelt. Extra jammer daarom dat het net iets te lang duurde om er te komen.

Delen

Mail de redactie

Het was een uitdaging na het eerste seizoen van de Zuid-Koreaanse hitserie Squid Game: hoe zet je de serie voort in een tweede en derde seizoen, wanneer bijna alle personages van belang al uitgeschakeld zijn? Er werd een creatieve oplossing gevonden die goed werkte voor het tweede seizoen. Seizoen 3, dat vrijdagochtend is verschenen, kent mogelijk de spannendste én duisterste spellen van de hele serie.

Dat Squid Game ondanks het hoge sneuveltempo van de personages meerdere seizoenen zou krijgen was logisch: het eerste seizoen is nog altijd de grootste kijkcijferhit die Netflix ooit gekend heeft, aldus de streamingdienst zelf. Alleen al in de eerste vier weken werd de serie 1,65 miljard uur bekeken. Uiteindelijk leverde het eerste seizoen, dat een luttele 18,6 miljoen euro kostte om te maken, het streamingplatform zo’n 775 miljoen euro aan omzet op.

Ondanks de bijtende kritiek op het kapitalisme, geldzucht en de kloof tussen arm en rijk werd Squid Game overal gecommercialiseerd: restaurants kwamen met Squid Game-menu’s, feestwinkels boden de kostuums uit de serie aan en terwijl fans wachtten op een nieuw seizoen hield Netflix het concept warm met een game en spelshow.

Datzelfde greed is good-kapitalisme staat weer centraal in het derde seizoen, dat meteen verder gaat bij de enorme cliffhanger waarmee het vorige eindigde. Hoofdpersoon 456 moet leven met het schuldgevoel over wat hij heeft aangericht, wat hem zichtbaar slecht afgaat. Je houdt het niet voor mogelijk, maar de toon is dit seizoen nóg duisterder. Wat is een grotere som geld je waard? De dood van een vriend, van een zwakker persoon, van een baby?

In die zin voert de hebzucht in dit seizoen definitief de boventoon boven de wanhoop die in voorgaande afleveringen ook zo voelbaar was. De spelers die doorgaan zijn zo bezeten door een hogere prijzenpot dat het hun rationele denken uitschakelt. De drive om alles te geven die als een overlevingsmechanisme zou moeten fungeren, jaagt hier ironisch genoeg mensen massaal de dood in.

Hoewel spelers met nobele motieven het er niet per se beter vanaf brengen: een blijk van hulp, empathie en medemenselijkheid kan door zelfzuchtig opererende spelers direct worden uitgebuit – met fatale gevolgen. Die spellen zijn dit derde seizoen nóg spannender, dus binge-risico is zeker aanwezig. De jongste speler van het seizoen fungeert als een zeldzaam symbool van hoop en menselijkheid in een dystopische omgeving.

Zoom in

Machtsdynamiek

Op een afstandje van de bloeddorstige games krijgt het ‘systeem’ er evengoed van langs, want (helaas, zeggen de meeste kijkers mij vermoedelijk na) de VIP’s zijn weer aanwezig in dit seizoen. Waar hun verschrikkelijke, bijna karikaturale acteerwerk de grootste cringe-factor van seizoen 1 was, valt dit nu relatief mee. Zij symboliseren een belangrijke machtsdynamiek: zij laten gewone burgers elkaar bevechten om een stukje van de taart die zij geheel in beheer hebben. Een parallel met de machtige miljardairs van onze tijd is niet moeilijk te trekken.

Het eerste seizoen van Squid Game leidde, los van de kijkcijfers, direct na het uitkomen in 2021 tot een mondiale sensatie. Kinderen gingen op school de dodelijke spelletjes uit de serie naspelen, met bezorgde ouders en leraren tot gevolg. Na het succes investeerde Netflix over een periode van vier jaar maar liefst 2,2 miljard euro in het aantrekken van Zuid-Koreaanse series.

Daarin zit dan ook het meer duurzame succes van Squid Game. Hoewel de thriller Parasite de serie al was voorgegaan als mondiaal Koreaans filmsucces (ook nog eens met soortgelijke thematiek), zijn Zuid-Koreaanse series niet meer weg te denken van Netflix. Ook heeft Squid Game bijgedragen aan een drempelverlagende beweging om niet-Engelstalige series te kijken. Dat ook series met een taal die de gemiddelde kijker niet kan verstaan een mondiaal succes kunnen worden, wordt bewezen door de populariteit van Lupin, Dark en La Casa de Papel.

Zoom in

Regisseur Hwang Dong-hyuk lijkt in zijn eigen narratief te zijn gaan geloven. „Ik was altijd zeer optimistisch en had veel vertrouwen, empathie en compassie”, zei hij in een interview met The Telegraph. „Tijdens het maken van Squid Game en door wat er allemaal speelt in de wereld, ben ik wel veel pessimistischer geworden. Kunnen we klimaatverandering nog stoppen? Zijn we bereid offers te brengen? Volgens mij niet. We zijn veel te egoïstisch, veel te veel bezig met onze eigen rijkdom. We maken onszelf kapot.”

Meegaan in zulk defaitisme kan in deze steeds omineuzer wordende tijden verleidelijk zijn, maar is ook een doodlopende weg. De mondiale populariteit van het eerste seizoen van de serie werd destijds verklaard door het feit dat veel kijkers hun eigen land herkende in de Zuid-Koreaanse dystopie van kansenongelijkheid, schuldenlast en de enorme kloof tussen arm en rijk. Cultuur hoort echter de verbeelding te prikkelen, niet lam te leggen. Het zou dan ook mooi zijn als Squid Game kan dienen als waarschuwing voor hoe we niet willen eindigen – en ons aan het denken zet over hoe we het tij kunnen keren.

Delen

Mail de redactie