De Tweede Kamer moet de geplande bezuinigingen op de publieke omroep schrappen nu het kabinet is gevallen. Die oproep doen de NPO en het College van Omroepen (CvO) in een gezamenlijke verklaring die ze vrijdag hebben aangeboden aan alle politieke partijen in de Tweede Kamer. „Als terugdraaien van de bezuinigingen niet volledig haalbaar is, dan is het van essentieel belang dat zij in omvang en tijd in de pas lopen met de hervormingen”, aldus de verklaring. „Dit is nu niet het geval.”
Wel onderschrijven de NPO en het CvO opnieuw het belang van de hervormingsplannen van minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Media, NSC). „Om de taak van de publieke omroep als fundament van een open, vrije en geïnformeerde samenleving overeind te houden, en het bestel klaar te maken voor de toekomst, is het noodzakelijk om te hervormen”, schrijven ze in de verklaring. Maar „de geplande bezuinigingen raken door omvang en timing deze taak én de mogelijkheden om te hervormen.”
110 miljoen ingeboekt
De vier coalitiepartijen van het – inmiddels demissionaire – kabinet hadden afgesproken dat de publieke omroep vanaf 2027 110 miljoen euro per jaar minder zou krijgen. Die bezuiniging is al ingeboekt in de meerjarenbegroting, maar het nieuwe bedrag is nog niet vastgelegd in de Mediawet. Er komt mogelijk nog 50 miljoen euro aan bezuinigingen bij omdat de Tweede Kamer extra geld wilde vrijmaken voor onderwijs. Tegelijkertijd presenteerde minister Bruins ambitieuze plannen om het publieke bestel te hervormen, waarbij de dertien omroepen moeten worden ondergebracht in maximaal vijf zogeheten omroephuizen. Maar die hervorming moet pas in 2029 gereed zijn, veel later dan de bezuinigingen.
„De bezuinigingen dreigen al in 2027 te vallen terwijl de financiële voordelen van de hervorming van het bestel op z’n vroegst vanaf 2029 genoten kunnen worden”, schrijven de NPO en het CvO. „Daarmee worden niet alleen de programmering, onze medewerkers en de creatieve industrie onnodig hard getroffen maar ook de vernieuwing en de noodzakelijk digitale transitie komen in het geding.”
Programma’s van de buis
In de programmering voor 2026 lopen de omroepen al vooruit op de bezuinigingen van 2027. Er zal alvast voor 32 miljoen euro worden bezuinigd in 2026: 20 miljoen door de omroepen en de NTR; 7 miljoen door de NOS; en 5 miljoen door de NPO. Als gevolg hiervan zullen enkele programma’s van de buis wordt gehaald, zoals De Rijdende Rechter, Plakshot, en Enkeltje Verweggistan. Ook zullen er minder afleveringen te zien zijn van Keuringsdienst van Waarde en Blauw Bloed. „Maar daarmee zijn we er nog lang niet”, zegt EO-directeur Arjan Lock, voorzitter van het CvO.
Timing
Naast de omvang van de bezuinigingen, hebben de NPO en de omroepen vooral moeite met de timing en de relatie tot de hervorming. „We zeggen al enige tijd tegen Den Haag dat de volgorde (eerst bezuinigen en dan hervormen) verkeerd om is”, zegt Lucien Brouwer, waarnemend voorzitter van de NPO. „Je wilt eerst efficiënter gaan werken voordat je aan de bezuinigingen begint. Want we zien in al onze analyses dat het samengaan in omroephuizen zou kunnen leiden tot een efficiëntere inrichting van de organisatie. Dus voor ons is die volgorde erg belangrijk.”
De Tweede Kamer besluit in de komende weken welke onderwerpen controversieel zullen worden verklaard. Het debat over de onderwerpen die zijn gerelateerd aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Media is gepland voor 19 juni.
