Toen de van origine Brabantse schilder Vincent van Gogh een winter in Nuenen verbleef (1884-1885) legde hij het landschap en dorpsgezicht vast, schilderde hij zijn bekende werk De Aardappeleters, en portretteerde hij bewoners. De enige bewoner tot dusver waarvan de identiteit duidelijk is, is Gordina de Groot. Het Noordbrabants Museum maakt dinsdag bekend één van haar portetten door Van Gogh aangekocht te hebben. Kop van een vrouw (1885) kostte 8,6 miljoen euro.
Nu het Noordbrabants Museum met dit portret dertien werken van Van Gogh in de collectie heeft, komt er een Van Goghvleugel, vertelt directeur Jacqueline Grandjean. Brabant heeft als geboorteprovincie van Van Gogh een bijzondere band met de kunstenaar die daarom ook een plek in het museum verdient, zegt ze: maar het museum wordt geen „tweede Van Gogh Museum”.
In korte tijd is het werk Kop van een vrouw flink in waarde gestegen. Voor de vorige verkoop, februari 2023, is het werk getaxeerd op 1 tot 2 miljoen pond. Het werd verkocht voor 5,5 miljoen pond (toen omgerekend 6,3 miljoen euro). Zo’n overbieding is geen uitzondering bij werken van Van Gogh, maar ook geen wetmatigheid.
Toen al deed het museum een poging het werk te bemachtigen, maar het werd ingehaald door de hoogste van elf bieders. Gesteund door een in de provincie breed gedeeld gevoel van teleurstelling heeft het museum doorgezet, vertelt directeur Jacqueline Grandjean. Ze klopte aan bij de Londense privéverzamelaar met de vraag of het werk te koop of te leen was. Ze kreeg het werk „te logeren” in het Noordbrabants, waar het nu nog hangt.
Elke Brabander één euro
Niet eerder deed het museum zo’n dure aankoop. Bijdragen uit het Museaal Aankoopfonds, fondsen als Vereniging Rembrandt en het Mondriaan Fonds waren samen goed voor het overgrote deel. Met een inzamelingsactie haalde het museum de resterende 2,6 miljoen euro op. Het symbolische idee was: als elke Brabander een euro doneert, is de financiering rond. Uiteindelijk heeft niet elke Brabander gedoneerd, het geld komt van ruim drieduizend mensen. De grootste donatie komt van een anonieme Brabander die een ton gaf. Bezoekers konden in het museum geld doneren, naast het inmiddels verworven schilderij stond een betaalzuil voor donaties.
De thema’s in de werken van Van Gogh resoneren in het huidige Brabant, ziet de directeur. „De emotie in zijn werk is universeel”, de „verandering van landschap” die Van Gogh waarnam, houdt de Brabander van nu ook bezig, en zelfs migratie was in het leven van Van Gogh een groot thema, zij het op een iets andere manier dan in het hedendaagse publieke debat. Van Gogh heeft gewoond in Groot-Britannië, Frankrijk, België en Nederland. Het werk Kop van een vrouw wordt in 2025 een van de hoogtepunten van een tentoonstelling ter markering van het 140-jarig bestaan van De aardappeleters. Die tentoonstelling gaat De aardappel heten, vertelt een woordvoerder.
Deze week is er meer Van Gogh-nieuws in Brabant. Sinds dinsdag wonen zo’n 1,5 miljoen Brabanders in het Van Gogh Nationaal Park, een gebied dat ongeveer 100.000 hectare omvat. De provincie wil het gebied, dat steden, dorpen en natuurgebieden omvat, de komende jaren vergroenen.
