Noord-Koreaanse dwangarbeiders ploeteren om geld te verdienen voor het regime. ‘We kregen één dag per jaar vrij’

Karstbergen, het Westmeer in Hangzhou en de minder bezochte steden Wuyishan en Xiamen: reisorganisatie Djoser heeft zijn Azië-aanbod dit jaar uitgebreid met een derde reis naar China. In 21 dagen voert die door het oosten van het land. „Wij geloven in China als bestemming”, zegt Djoser-oprichter Herman van der Velde.

De afgelopen jaren werd dat geloof wel beproefd. Na de coronapandemie was China een van de laatste landen die de grenzen weer openden, begin 2023. En hoewel de markt vorig jaar aantrok, is het aandeel Nederlanders dat naar China reisde nog niet terug op het niveau van voor 2019, pre-corona, laat de ANVR weten.

Niet alleen in China, maar in vrijwel héél Azië waren in 2024 minder toeristen dan voor corona, blijkt uit cijfers van UNTourism. In 2024 ontvingen de Aziatische landen samen 87 procent van de toeristen die in 2019 kwamen. Het valt des te meer op omdat vrijwel alle andere regio’s in de wereld wel dezelfde aantallen of meer toeristen zagen terugkeren. In Europa is het bijvoorbeeld meer: 101 procent.

Ook binnen Azië zijn er grote verschillen, zo groeiden inkomsten uit toerisme in Japan juist sterk, meldt UNTourism. Herman van der Velde zag het succes van Japan terug in de boekingen vanuit Nederland bij Djoser. Dat komt deels door de inflatie daar, denkt hij. „Japan is als bestemming binnen het financiële bereik van meer Nederlanders gekomen.”

Ook de groei van toerisme in Japan kan niet goedmaken dat Azië als geheel achterblijft ten opzichte van andere regio’s. Hoe komt dat?

Experts wijzen op de gedaalde bezoekersaantallen in China, die de een wijt aan de hardhandige corona-aanpak of de angst voor nieuwe pandemieën, en de ander aan het verslechterde imago van China door zijn opstelling jegens de Russische oorlog in Oekraïne. Beijing tracht het toerisme aan te wakkeren, onder meer door het voor burgers van 38 landen, waaronder Nederland, makkelijker te maken om China zonder visum te bezoeken.

Scamcentrum

Op hun beurt proberen andere Aziatische landen juist meer Chinezen te lokken. Want niet alleen reizen minder mensen naar China, Chinezen zelf reizen ook minder naar andere landen. In 2019 ondernamen 155 miljoen Chinezen een internationale trip terwijl dat er in 2023 87 miljoen waren, volgens cijfers van de China Tourism Academy, onderdeel van het Chinese ministerie van Toerisme.

Vooral Thailand had hier last van: Chinezen zijn er de grootste groep toeristen. Waar er in 2019 nog 11 miljoen per jaar kwamen, was dat in 2024 nog geen 7 miljoen, schrijft de South China Morning Post op basis van gegevens van onderzoeksbureau Dragon Tail International. Een aantal incidenten in Thailand met Chinese burgers hielp niet mee. Zo verdween recent een Chinese acteur die dacht dat hij naar een casting voor een film in Thailand ging. Enkele dagen later bleek hij naar een zogenoemd scamcentrum in het door oorlog geteisterde Myanmar te zijn ontvoerd.

Vanuit dit soort callcentra, vaak geleid door Chinezen, worden op grote schaal oplichtingspraktijken uitgevoerd. Na de vrijlating van de acteur nam de Thaise premier een filmpje op waarin zij met behulp van kunstmatige intelligentie in het Mandarijn Chinese toeristen beloofde dat zij veilig zullen zijn in Thailand. Maar de schade was al aangericht. Volgens de Bangkok Post annuleerde een groot aantal Chinezen hun nieuwjaarstrip naar Thailand.

Dat Chinezen minder zijn gaan reizen hangt volgens Marina Novelli, toerisme-onderzoeker aan de universiteit van Nottingham, vooral samen met de „onzekere economische situatie” daar. „Ook speelt mee dat luchtvaartmaatschappijen het aantal betaalbare vluchten nog altijd niet op het oude niveau hebben gebracht.”

Klein pensioentje

Ook gewoontevorming speelt een rol. De Chinese Junya Qian (34), die bij een techbedrijf werkt, reist sinds de pandemie vrijwel alleen nog voor werk naar het buitenland, vertelt ze. Ze voelt privé minder de noodzaak, zegt ze, om internationaal te reizen. Terwijl ze dat voor corona veel deed. „De zorgen om de pandemie zijn verdwenen, maar ik merk dat ik gewend ben geraakt aan hoe het leven in die jaren was. Toen reisde ik niet of alleen binnen China.”

Ze ziet om zich heen hoe veel Chinezen tijdens die jaren binnenlandse vakantiebestemmingen ontdekten. „De pandemie deed mensen realiseren dat er ook veel mooie plekken in China zijn om op vakantie te gaan, zoals Xinjiang of Tibet.” Beide regio’s zagen de aantallen toeristen de afgelopen jaren sterk stijgen. Xinjiang, waar de Chinese overheid zeer repressief optreedt tegen Oeigoeren en andere etnische minderheden uit naam van ‘anti-terrorismebeleid’ dat het gebied veiliger moet maken voor Chinese bezoekers, zag vorig jaar een recordaantal van driehonderd miljoen bezoeken van buiten de regio, 14 procent meer dan in het jaar ervoor.

Voor anderen is het vooral de moeizame economie die ze ervan weerhoudt naar het buitenland te reizen. De 67-jarige Yang Jie uit Chongqing houdt „erg van reizen” maar is sinds de pandemie het land niet meer uit geweest. Ze wil graag haar dochter bezoeken, die in Duitsland woont. Maar het pensioen dat ze krijgt als voormalig fabrieksarbeider is laag, zegt ze. En het lukt nauwelijks nog om geld bij te verdienen door zelfgemaakte kleding te verkopen op de markt, zoals ze eerder deed toen de economie beter was. „Veel mensen vrezen werkloosheid en geven geen geld uit. Ze moeten ook eten.”

Met medewerking van Tabitha Speelman

Delen

Mail de redactie

Achteraf heeft Kim Haneul spijt dat hij in Noord-Korea nooit stiekem naar een Zuid-Koreaanse tv-serie heeft gekeken. Hij kende wel mensen die dat deden, maar deed zelf nooit mee. „Anders had ik Noord-Korea veel eerder verlaten”, verzucht de dertiger.

Maar zo liep het niet. Kims familie genoot een goede sociale status in Noord-Korea. Ze mochten in de hoofdstad Pyongyang wonen, wat alleen weggelegd is voor loyale burgers. En na tien jaar militaire dienstplicht mocht Kim lid worden van de Partij. Vanwege deze uitstekende achtergrond kwam hij in aanmerking om te werken in het buitenland, in zijn geval Rusland.

„Ik sprak in Pyongyang mannen die in dat land hadden gewerkt en met veel geld waren teruggekeerd, voor Noord-Koreaanse begrippen dan”, vertelt Kim in Leiden, waar hij te gast is voor een gesprek op de universiteit. „Ze vertelden me dat het echt extreem hard werken was, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, zonder vrije dagen.” Kim hoorde ze wel, maar zijn wens ook zoveel geld te verdienen, had de overhand. Hij betaalde zelfs steekpenningen om uitgezonden te worden. Hij zou vier jaar werken in de bouw, in Moskou, Chabarovsk en Novosibirsk.

Kim Haneul is niet zijn oorspronkelijke naam, maar de naam die hij tegenwoordig gebruikt, onder meer vanwege de veiligheid van zijn achtergebleven familie. Hij ontsnapte uiteindelijk van de Moskouse bouwplaats waar hij werkte en ook woonde.

Gezin als ‘borg’

De mannen die hij in Pyongyang sprak, bleken gelijk te hebben. Kim en zijn Noord-Koreaanse collega’s werkten zeven dagen per week, vanaf 8 uur ’s ochtends. „We kregen één dag per jaar vrij, Nieuwjaarsdag, en als je een dag ziek was, werd er tien dagen loon ingehouden”, aldus Kim. Soms leerde hij bepaalde taken sneller uit te voeren, maar dat leverde hem geen vrije tijd op. „Dan kwam mijn [Noord-Koreaanse] chef met nieuwe taken. Hoe meer werk, hoe meer buitenlandse valuta hij kon binnen harken voor het regime.” Kims loon bleef altijd gelijk.

Noord-Korea stuurt al decennia dwangarbeiders naar onder meer Rusland, China en het Midden-Oosten, waar ze voor zeer lage lonen lange dagen maken. Het leeuwendeel van hun verdiensten gaat rechtstreeks naar het regime. In het verleden waren ze ook actief in Polen, waar ze werkten aan schepen voor Nederlandse bedrijven.

Momenteel werken naar schatting ruim honderdduizend Noord-Koreanen in het buitenland, die de afgelopen jaren honderden miljoenen euro’s verdienden voor het regime. Nauwkeurige cijfers ontbreken, onder meer omdat het inhuren van Noord-Koreanen in strijd is met VN-sancties.

Hoewel Kim zich vrijwillig aanmeldde, geldt hij toch als dwangarbeider. „In het algemeen gaan Noord-Koreanen graag in het buitenland werken, omdat ze ervan uitgaan dat ze, hoeveel de Partij ook inpikt, altijd met meer thuis komen dan ze in Noord-Korea zelf hadden kunnen verdienen”, vertelt de Leidse hoogleraar Koreastudies Remco Breuker. „Eenmaal in het buitenland begint de dwangarbeid. Hele lange dagen, moeilijke en gevaarlijke omstandigheden en geen mogelijkheid om ‘nee’ te zeggen of naar huis te gaan.”

Dwangarbeiders moeten een vrouw en minstens één kind hebben, die als ‘borg’ achterblijven in Noord-Korea

Vooral mannen uit de hogere sociale klassen worden uitgezonden. Zij komen alleen in aanmerking als ze een vrouw en minstens één kind hebben, die als ‘borg’ achterblijven en kunnen worden gestraft als de man niet terugkomt.

Kim trouwde kort voor hij werd uitgezonden en liet tegen betaling een valse verklaring opstellen dat zijn vrouw zwanger was. Kim heeft geen idee wat met zijn echtgenote en andere familieleden is gebeurd na zijn vlucht en schiet vol bij de vraag. „Ik heb verhalen gehoord van Noord-Koreanen die zijn gevlucht waarvan de familie niet gestraft is”, zegt Kim als hij zich heeft herpakt. „Aan die hoop klamp ik mij vast.”

Oorlog

In Noord-Korea geloofde Kim de staatspropaganda, maar in Rusland keek hij Russische televisie en kon hij later met een smartphone op internet. Kim groeide op met het idee dat Zuid-Koreanen in armoede leefden, maar zag in dramaseries juist hun rijkdom en vrijheid. „Ik voelde me bedrogen door de Noord-Koreaanse overheid”, aldus Kim. Hij zag een serie waarin Zuid-Koreaanse bouwvakkers over hun werk vertelden. „Daar klaagde iemand dat hij het zwaar vond dat hij maar 150 dollar per dag verdiende”, zegt hij met verbazing.

Zo hoorde hij ook over de Russische inval van Oekraïne, die onrust teweegbracht bij hem en zijn collega’s. „We waren bang dat we naar het slagveld zouden worden gestuurd, we hadden door de dienstplicht militaire ervaring”, zegt Kim. Dat Rusland overschakelde op een oorlogseconomie merkte hij nauwelijks, omdat hij het terrein nooit verliet en geen contact had met Russen. „De bouwmaterialen werden goedkoper en er kwamen soms minder opdrachten, maar dat was het wel.”

Gesprekken met Oezbeekse en Kazachse arbeiders deden zijn twijfels verder toenemen. „Zij verdienden 2.500 dollar per maand, terwijl ik daar nog geen tiende van kreeg.”

Toen het na vier jaar tijd was om terug te keren naar Noord-Korea, besloot Kim te vluchten. Hij wist ’s nachts weg te glippen door een gat in het hek rond het bouwterrein – dat hij al die tijd vrijwel niet had mogen verlaten – en belde de Zuid-Koreaanse ambassade, die Kim in contact bracht met een advocaat. Na enige tijd in de Russische asielopvang werd hij naar de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul gevlogen, waar hij nu woont en een nieuw leven probeert op te bouwen.

Aanvankelijk hoopte Kim dat hij zijn familieleden zou kunnen helpen vluchten. Van die hoop is weinig over. „De grens is bijna volledig gesloten, waardoor vluchten bijna niet mogelijk is”, zegt Kim. Zijn droom in Zuid-Korea is bescheiden: „Ik wil hier zo veel mogelijk leren, een fijne baan vinden en een normale Zuid-Koreaanse burger worden.”

Delen

Mail de redactie

Van alles wat Lee Zeldin, het nieuwe hoofd van het Amerikaanse agentschap voor milieubescherming (EPA), de komende tijd wil afschaffen en terugdraaien is de zogeheten endangerment finding over klimaatverandering het belangrijkst. In 2009 kwam het EPA tot de conclusie dat het de uitstoot van broeikasgassen mocht reguleren omdat die de gezondheid en het welzijn van Amerikanen in gevaar kunnen brengen. Het EPA gebruikte daarvoor een twee jaar oude uitspraak van het Hooggerechtshof dat broeikasgassen inderdaad een risico vormen. De conclusie legde het fundament onder het klimaatbeleid van president Barack Obama en bood het EPA onder meer de mogelijkheid de uitstoot door kolencentrales, industrie en auto’s aan banden te leggen.

Zeldin zei eind vorige week in een videoboodschap op X dat Obama’s klimaatwet „de heilige graal van de klimaatreligie” wordt genoemd. In de video liet hij weten nog zeker dertig andere wetten en reguleringen zo snel mogelijk buiten werking te willen stellen. Zo hoopt hij een einde te maken aan „de groene oplichterij” onder president Biden, die de Amerikanen „duizenden miljarden dollars” heeft gekost.

Zeldins plannen zijn niet alleen een schande, maar een bedreiging voor ons allemaal

Volgens Zeldin is veel milieuwetgeving een sta-in-de-weg voor economische ontwikkeling. Zo werden onder president Biden de normen voor de uitstoot van onder andere kwik, roet en fijnstof door kolencentrales fors aangescherpt. Daar wil Zeldin van af. Ook aan restricties voor de vervuiling van het wegtransport, die Amerikanen moesten stimuleren een hybride of elektrische auto te kopen, moet volgens Zeldin snel een einde komen.

Verder gelooft Zeldin niet in de noodzaak om de uitstoot van broeikasgassen te beprijzen. President Obama deed dat via de zogeheten „social cost of carbon”, een simpel principe dat een bedrijf verplicht zijn uitstoot te beperken als de financiële schade die daardoor wordt veroorzaakt (in de vorm van mislukte oogsten, overstromingen, watertekorten of bosbranden) hoger is dan de kosten om de uitstoot te reduceren.

Verstikkende maatregelen

Het afschaffen van „economie verstikkende” maatregelen is volgens Zeldin de bijdrage van het EPA aan „de gouden eeuw van Amerika’s succes” die president Donald Trump bij zijn inauguratie heeft beloofd. Hij repte in zijn videoboodschap met geen woord over de gevolgen voor het milieu. De nieuwe missie van het agentschap is volgens Zeldin het verlagen van de kosten van levensonderhoud: het moet goedkoper worden om een auto aan te schaffen, je huis te verwarmen of een bedrijf te beginnen.

Gina McCarthy, die het EPA leidde ten tijde van Obama, noemde in The New York Times de plannen van Zeldin „niet alleen een schande, maar een bedreiging voor ons allemaal. Het agentschap heeft volledig afstand gedaan van zijn missie om de gezondheid en het welzijn van Amerikanen te beschermen.” Deze koerswijziging is „waarvoor Trumps megadonoren van de olie-industrie hebben betaald”, zei de Democratische senator Sheldon Whitehouse. Zeldin heeft volgens hem in de hoorzitting over zijn benoeming „gelogen toen hij zei dat hij de wetenschap zou respecteren en zou luisteren naar de experts”.

Veel olie- en gasbedrijven vinden Zeldins plannen juist getuigen van „gezond verstand”. Een autolobbygroep verwacht dat de auto-industrie dankzij Zeldins voorstellen „wereldwijd concurrerend” blijft. En de Amerikaanse Kamer van Koophandel is blij dat bedrijven niet langer worden „verlamd door een ongekende aanval van regelgeving van de vorige regering, die bijdroeg aan hogere kosten voor gezinnen in het hele land”.

Eenvoudig zal het niet zijn om de regels snel af te schaffen. In Trumps eerste termijn als president is dat ook geprobeerd, maar destijds wisten milieuorganisaties met succes veel van de versoepelingen tegen te houden. Zeldin heeft dat zien aankomen en lijkt beter voorbereid. Hij wordt bovendien geholpen door het Hooggerechtshof. Dat draaide afgelopen zomer een veertig jaar oude wet terug die agentschappen als het EPA veel macht gaf om wetten te interpreteren en nieuwe maatregelen door te voeren. Die macht is door de conservatieve meerderheid in het Hooggerechtshof aan banden gelegd.

Toestemming Congres

Deze uitspraak van het hoogste Amerikaanse rechtscollege biedt volgens Zeldin aanknopingspunten voor snelle versoepelingen van milieuwetgeving. Zij bepaalde dat maatregelen van het EPA met grote economische gevolgen alleen kunnen worden doorgevoerd met toestemming van het Congres – wat volgens Zeldin betekent dat bestaande maatregelen die het EPA zonder steun van het Congres doorvoerde kunnen worden afgeschaft.

Omdat het EPA in 2009 eigenmachtig had geconcludeerd dat klimaatverandering een gevaar voor de volksgezondheid en het welzijn van Amerikanen was, kreeg het van president Obama de vrije hand om die uitspraak te vertalen naar klimaatbeleid, zonder bemoeienis van het Congres. Het agentschap gebruikte daarvoor de Clean Air Act, de wet op de schone lucht, om kolencentrales en de auto-industrie normen op te leggen voor de uitstoot van broeikasgassen. Zelfs voorstanders van een streng klimaatbeleid waarschuwden destijds dat de Clean Air Act daarvoor helemaal niet bedoeld was.

Als Zeldin dit juridische en politieke steekspel wint, krijgt hij waarschijnlijk te maken met weerstand in de Republikeinse partij zelf. Twee weken geleden vroeg een groep Republikeinse leden van het Huis van Afgevaardigden in staten die sterk profiteren van Bidens klimaatwet zich in een brief voorzichtig af of de maatregelen niet te snel worden genomen. Na Trumps energieplannen uitgebreid te hebben geprezen, waarschuwden ze voor economische ontwrichting als het oude beleid te snel overboord wordt gegooid. In hun brief pleiten ze dan ook voor een „gerichte en pragmatische” aanpak. Het is een advies dat Zeldin vermoedelijk in de wind zal slaan.

Delen

Mail de redactie