N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Topoverleg Vladivostok Volgende week in Vladivostok treffen Kim en Poetin elkaar. Volgens experts gaat het daar over meer dan alleen wapenleveranties.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data104900131-496b21.jpg)
De Russische president Vladimir Poetin heeft niet veel buitenlandse vrienden meer sinds zijn invasie van Oekraïne, maar de vrienden díe hij nog heeft, wekken zorgen. Zo wist Rusland lange tijd dood en verderf te zaaien in Oekraïense steden dankzij Iraanse drones, al slaagt de luchtafweer er inmiddels steeds beter in om die uit te schakelen voordat ze doel treffen.
En volgens inlichtingenbronnen die The New York Times maandag citeerde, zou Moskou nu op het punt staan een akkoord te sluiten met Noord-Korea over de levering van wapens en munitie, waarmee Rusland zijn oorlog in Oekraïne een impuls zou kunnen geven. In ruil voor antitanksystemen en artilleriegranaten zou Rusland het regime in Pyongyang kunnen voorzien van geavanceerde technologie voor satellieten en nucleaire onderzeeërs. Ook zou Moskou Noord-Korea zeer welkome hulp kunnen bieden om honger te bestrijden en acute medicijntekorten te verlichten.
Gepantserde trein
De overeenkomst zou beklonken moeten worden tijdens een persoonlijke ontmoeting tussen Poetin en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un, volgende week in Vladivostok. Kim zou dan in een gepantserde trein naar de Oost-Russische marinestad reizen, hemelsbreed zo’n 120 kilometer van de Noord-Koreaanse grens.
Daarnaast zou Kim volgens de Amerikaanse krant een marinebasis in Vladivostok willen bezoeken, en het kosmodroom Vostotsjny (‘oostelijk’), een lanceerbasis van het Russische ruimteagentschap Roskosmos.
Washington beschuldigt het communistische land er al langer van dat het wapens en munitie aan Rusland zou leveren. In 2022 zou het bijvoorbeeld heimelijk artilleriemunitie hebben geleverd, door de zendingen via landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika te verschepen. Ook het inmiddels uit Oekrane verdwenen Russische huurlingenleger Wagner zou munitie uit Noord-Korea hebben gekocht. In januari toonde Washington ook twee satellietfoto’s van een Russische goederentrein die in november Noord-Korea was binnengereden om een dag later met onbekende lading weer terug te keren.
Ik vrees dat dit het begin is van een mooie vriendschap
Remco Breuker Noord-Korea-kenner
Pyongyang – dat heeft geweigerd de Russische inval in Oekrane te veroordelen – ontkende die beschuldigingen en weersprak plannen voor wapenleveranties te hebben. Maar nu Rusland op het wereldtoneel beduidend minder vrienden heeft, ziet het internationaal geïsoleerde land wel degelijk kansen om de banden aan te halen. In juli, tijdens een bezoek van de Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe aan een wapententoonstelling in Pyongyang, zou ook over wapens zijn gesproken. Bij die gelegenheid spraken Kim en Sjojgoe volgens het Noord-Koreaanse staatspersbureau KCNA af om hun „strategische en tactische samenwerking” op het gebied van defensie en veiligheid te versterken.
Oorlogservaring
De betrekkingen tussen Rusland en Noord-Korea waren van oudsher al goed, „ook op het persoonlijke vlak”, weet Noord-Korea-kenner Remco Breuker van de Universiteit Leiden. „Er zijn nog altijd zo’n vijftigduizend Noord-Koreanen in Rusland, waaronder tienduizend in Vladivostok.” Wapenhandel maakte altijd al deel uit van die relatie.
Toch was Breuker verbaasd toen hij de berichten over de ontmoeting tussen Poetin in Kim las. „Kim Jong-un staat niet bepaald bekend als wereldreiziger”, merkt hij op. De Noord- Koreaanse leider verliet het land voor het laatst in 2019, voor zijn veelbesproken ontmoeting met de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump in de Vietnamese hoofdstad Hanoi.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/06/files-china-defence-nuclear54485842.jpg){kind=spacer}
De ontmoeting heeft volgens Breuker grote symbolische waarde. Hij vermoedt dan ook dat de bijeenkomst over meer gaat dan over wapens. „Ik zie niet waarom de leiders elkaar daarvoor zouden moeten ontmoeten. Dat is allemaal allang geregeld, en Poetin en Kim hebben wel andere dingen aan hun hoofd.”
Dat denkt ook Daniel Salisbury, onderzoeker aan King’s College in Londen en de Britse defensiedenktank RUSI, die meewerkt aan een binnenkort te verschijnen paper over Noord-Koreaanse militaire proliferatie. „Het is goed mogelijk dat de deal allang is beklonken en de ontmoeting vooral is bedoeld als gelegenheid voor de leiders van twee zwaar gesanctioneerde en steeds meer geïsoleerde landen om een gesloten front te laten zien”, mailt hij.
De ontmoeting op hoog niveau suggereert bovendien dat de deal meer dan alleen munitie omvat. „Dat kan gaan om lichte wapens, maar ook om militaire communicatiesystemen of zelfs ballistische korte-afstandsraketten, vergelijkbaar met wat Rusland al op grote schaal heeft gebruikt in het conflict.” Dat laatste zou een „verbijsterende” ontwikkeling zijn, schrijft Salisbury. Hij is benieuwd of de twee openlijk zullen bekendmaken wat ze hebben afgesproken, of dat de details alleen via westerse inlichtendiensten zullen uitlekken.
Volgens Breuker zouden de twee leiders mogelijk een eerder plan nieuw leven willen inblazen om Noord-Koreanen naar de door Rusland bezette delen van Oekraïne te sturen, voor de wederopbouw, maar wellicht ook om mee te vechten. Dat zou voor het Kremlin, dat tot dusverre terugdeinst voor een algehele mobilisatie, een oplossing zijn voor troepentekorten op het slagveld. „Ik kan me voorstellen dat Poetin zijn best doet om zo min mogelijk eigen mensen te laten sneuvelen. En aan de beschikbare minderheden komt een keer een einde.”
Voor Noord-Korea zou dat plan geld, technologie, olie en gas opleveren, die het door de strenge internationale sancties moeilijk kan krijgen. „En oorlogservaring.”
Kernonderzeeërs
Tegelijk zouden Noord-Koreaanse wapens Rusland wel degelijk kunnen helpen. Volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken gaf het in 2019 een kwart van zijn bbp aan defensie uit. Bovendien zijn de Noord-Koreaanse wapens en munitie gebaseerd op de Sovjet-standaarden. Ook tijdens de oorlog in Syrië leverde Noord-Korea wapens. „En ik durf te zeggen dat Assad er zonder Noord-Korea anders bij zou hebben gezeten.” Maar of de leveranties een wezenlijke impact op het slagveld in Oekraïne zouden hebben, durft Breuker niet te zeggen. Volgens Salisbury hangt dat af van wat er precies geleverd zou worden. „Maar iedere levering helpt de Russische oorlogsinspanning.”
Zorgwekkend noemt Breuker de mogelijkheid dat Noord-Korea in ruil voor de wapenleveranties toegang zou krijgen tot geavanceerde technologie voor satellieten en kernonderzeeërs. „Russische ruimtevaarttechnologie is hoog ontwikkeld, en Noord-Korea beschikt weliswaar over een grote vloot onderzeeërs,” maar niet over nucleair aangedreven vaartuigen. „Dat zou een enorme aanwinst zijn. Japan en Zuid-Korea zullen zich daar zorgen over maken.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data99304974-d562e1.jpg)
Ook Salisbury noemt die hulp „zorgwekkend”. „Maar zorgwekkender nog zou het zijn als Rusland assisteert bij Noord-Korea’s nucleaire en raketprogramma’s, door hulp bij specifieke technische problemen of door bepaalde materialen of onderdelen te leveren waar Noord-Korea moeilijk de hand op kan leggen.”
Volgens Breuker laat de mogelijke deal in ieder geval zien „dat Noord-Korea een comfortabele plek heeft gevonden in een blok van onvrije staten”. „Ik vrees dat dit het begin is van een mooie vriendschap.”
