De gouverneur van de Russische regio Koersk heeft de noodtoestand uitgeroepen nadat Oekraïne er een offensief is gestart. Ook vroeg gouverneur Smirnov burgers in die regio zich betrokken te tonen en bloed te doneren.
Over de militaire operatie die dinsdagochtend vroeg op Russisch grondgebied zou zijn ingezet, is nog veel onduidelijk. Volgens de Russische autoriteiten waren er enkele honderden Oekraïense militairen en zo’n vijftig gepantserde voertuigen bij betrokken. De krant FT schat dat het om een leger van zo’n duizend man zou gaan. Deze claims kunnen niet onafhankelijk worden bevestigd.
Het Russische ministerie van Defensie zegt reservisten naar het grensgebied te hebben gestuurd om te helpen in de verdediging. Oekraïense autoriteiten hebben ondertussen ook een evacuatiebevel afgekondigd voor inwoners van het grensgebied in de regio Soemy. Dat heeft gevolgen voor ongeveer zesduizend burgers.
Oekraïne heeft al een aantal malen operaties uitgevoerd op Russisch grondgebied, hoofdzakelijk in de regio Belgorod die grenst aan Charkiv. Die acties waren doorgaans klein en kortdurend. Ook nu stelde de Russische generaal Valeri Gerasimov aan het begin van de avond op woensdag dat de opmars een halt toegeroepen zou zijn.
Maar de operatie van dinsdag en woensdag lijkt grootschaliger van aard dan eerdere initiatieven. „Het offensief van de Oekraïense strijdkrachten is niet vergelijkbaar met de invallen in de regio Belgorod”, schrijven analisten van de Russische onafhankelijke nieuwssite Meduza. „Deze keer opereren op Russisch grondgebied volwaardige gemechaniseerde compagnies met een groot aantal gepantserde voertuigen, waarschijnlijk van de bataljons van de 22ste gemechaniseerde brigade.”
Op dinsdag zijn volgens de Russische regering meer dan twintig mensen gewond geraakt als gevolg van de bestorming
De operatie wordt ondersteund met drone- en raketaanvallen. In 2023 gebruikte Oekraïne lichte infanterie, ondersteund door een tiental eenheden gepantserde voertuigen.
‘De top deed niets’
De Russische gouverneur Alexej Smirnov stelde dat de situatie „onder controle” was. Ondertussen kwamen er signalen naar buiten dat de Russische inwoners van de grensregio zich in de steek gelaten voelen door de autoriteiten. Door Russisch-nationalistische bloggers wordt geklaagd over de ogenschijnlijke nalatigheid van Moskou. „We wisten dat de Oekraïense strijdkrachten naar de Koersk-regio zouden komen. […] We wisten zoals gewoonlijk alles, de jongens in het veld gaven het door, maar degenen aan de top deden niets”, schrijft oorlogsblogger Anastasia Kasjevarova. Door burgers zou op sociale media gevraagd worden om evacuatie.
President Vladimir Poetin gaf kort commentaar op de situatie tijdens de bijeenkomst met de Veiligheidsraad. Poetin sprak van „een grootschalige provocatie” van „het Kyiv-regime”. Ook vroeg hij de lokale autoriteiten de inwoners bij te staan.
De Oekraïense strijdkrachten zouden enkele kilometers zijn opgerukt. Op dinsdag zijn volgens de Russische regering meer dan twintig mensen gewond geraakt als gevolg van de bestorming. Ook zouden er enkele doden zijn gevallen.
Hoewel nog veel onduidelijk is over de precieze omvang en het doel van de operatie, vloeien er opmerkelijke feiten over naar buiten. Zo hebben Oekraïense autoriteiten nog niet gereageerd. Maar woensdag lekten wel beelden uit van een kamikazedrone die een Russische gevechtshelikopter (Mi-28) aanvalt. Volgens journalisten zouden deze beelden zijn gemaakt door de Oekraïense geheime dienst.
Het zou voor het eerst zijn dat met een drone een helikopter uit de lucht wordt gehaald. Volgens een Russische oorlogsblogger slaagde het toestel er met een noodlanding wel in de bemanning veilig aan de grond te krijgen. Voor deze afloop is geen ondersteunend bewijs geleverd.
Militair doel
Algemeen wordt aangenomen dat het militaire doel van de vorige operaties was om Rusland te dwingen de grensverdediging te versterken en daarvoor troepen uit Oost-Oekraïne weg te halen. Ook nu zou dat weer het doel kunnen zijn. In de Donbas wint Rusland nog steeds elke dag terrein op Oekraïne.
Bovendien valt Rusland geregeld de Oekraïense grensregio Soemy aan, onder meer met gevechtshelikopters. Met de aanval op militaire doelen in de naburige regio Koersk zou Oekraïne de druk op die regio kunnen verlichten.
Een derde theorie over de aanvallen in de grensregio doet nu de ronde: twee Russische oorlogsbloggers stelden dat Oekraïne de Russische gas-installaties en pijplijnen in het gebied proberen te bezetten. Dit is nog niet bevestigd. De Sojoez-pijpleiding die in dit gebied loopt, vervoert gas uit Rusland via Oekraïne naar Europese consumenten. In 2021 verdiende Oekraïne aan deze doorvoer omgerekend ongeveer 1 miljard euro.
Van een wijziging in de doorvoer van gas is nog geen sprake, meldt Reuters. „Per 13.00 uur Kyiv-tijd (12.00 uur in Nederland) wordt het gas zoals gebruikelijk naar Europese klanten getransporteerd”, vertelde een medewerker van de gasdoorvoer in Kyiv aan het persbureau.
De Australische oorlogsanalist Mick Ryan, generaal buiten dienst heeft zo zijn twijfels bij de effectiviteit van de aanval, schrijft FT. Gezien hoe lastig het Oekraïne vergaat in de verdediging in Oost-Oekraïne „is de strategische redenatie voor deze operatie op dit moment moeilijk te doorgronden”, zegt hij. Mogelijk dient de operatie een politiek doel, oppert Ryan: om in een tijd van verliezen „het narratief te veranderen.”
