‘Nog zwaarder dan de oorlog’: in Syrisch rebellengebied komt noodhulp onnodig traag op gang

Posted on February 27, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Aardbevingen Turkije en Syrië Hulpverlening aan het door de aardbevingen getroffen noordwesten van Syrië is veranderd in een politiek spel, zeggen bewoners en hulpverleners. „Veel van deze doden hadden voorkomen kunnen worden.”

Melvyn Ingleby

27 februari 2023 om 17:57

Leestijd 5 minuten

Een vrouw in Jindires, in het noordwesten van Syrië vlak bij de Turkse grens, zit tussen de restanten van een ingestort huis. — Een vrouw in **Jindires**, in het noordwesten van Syrië vlak bij de Turkse grens, zit tussen de restanten van een ingestort huis.

Foto Muhammed Said/Anadolu Agency

Fattoum Mohammed Ibrahim (45) is terug bij af. Vijf jaar geleden regenden de bommen van het Assad-regime en de Russen op haar dorp bij Aleppo. Ze verloor haar huis, vluchtte met haar drie kinderen richting de Turkse grens en vond uiteindelijk een huurhuisje in Jindires in Noordwest-Syrië. Maar sinds de aardbevingen van 6 februari is ook daar niets meer van over.

„Nu zitten we weer in een tent. Nog even en we worden gek”, zegt Fattoum. Ze zit gehurkt in de winterzon naast een tent die ze deelt met andere gezinnen. Om haar heen dartelen peuters blootsvoets of op sokken door de modder. „We proberen geduld te hebben, maar het is nu nog zwaarder dan tijdens de oorlog.”

Afgezien van de tent ontving Fattoum naar eigen zeggen geen enkele hulp. Daarvoor moet je ‘wasta’ hebben, zegt ze, goede contacten bij de rebellen die dit stadje besturen. Haar buurvrouw Noura begint driftig te knikken. Ze heeft haar zoontje bij de hand en is net hulp gaan vragen bij de lokale autoriteiten. „Ze stuurden me gewoon weg!”, zegt ze opgelaten. „Gisteren heb ik achter een auto moeten aanrennen tot ik een blikje tonijn kreeg. Ik doe alles voor mijn kinderen, maar mijn waardigheid ben ik kwijt.”

Jindires is een stadje van ruim honderdduizend inwoners in de Syrische provincie Afrin, pal naast de Turkse grens. Het bestuur is in handen van door Turkije getrainde rebellen die het gebied in 2018 innamen op de Koerdische strijdgroep YPG. De meeste bewoners zijn intern ontheemden die vluchtten voor Assad. Al voor de aardbeving waren in heel Noordwest-Syrië ruim vier miljoen mensen afhankelijk van hulp van de internationale gemeenschap.

Maar diezelfde internationale gemeenschap was na de aardbeving nergens te bekennen. Terwijl in Turkije, op nog geen kwartier rijden hier vandaan, reddingswerkers van over de hele wereld toensnelden om op zoek te gaan naar overlevenden, wachtten de inwoners van Jindires op hulp die maar niet kwam. Het enige wat in de dagen na de aardbeving de grens overkwam, waren de lijken van Syrische vluchtelingen die in Turkije waren overleden en in Syrië werden begraven.

Het enige wat na de aardbeving de grens overkwam, waren de lijken van Syrische vluchtelingen die in Turkije waren overleden

„Hoe verklaren jullie dit?”, vraagt Mahmoud Haffar, het hoofd van de lokale raad in Jindires. De ingenieur uit Aleppo draagt een zwarte coltrui en spreekt vloeiend Engels. Hij kijkt de journalisten in zijn kantoor indringend aan. „Ik snap het zelf ook niet, daarom vraag ik het maar aan jullie”, zegt hij. „De wereld ziet ons kennelijk niet als mensen.”

Schreeuwend door de straten

De eerste dagen na de aardbeving waren een hel, vertelt Haffar. Meer dan 270 gebouwen in Jindires waren volledig ingestort. Het regende en was ijskoud. Mensen doolden schreeuwend door de straten. Ze trokken uit alle macht aan de brokstukken, maar konden niets beginnen. „De Witte Helmen (lokale reddingswerkers, red.) kwamen naar mijn kantoor en zeiden: ‘we kunnen dit niet alleen, we moeten hulp vragen aan andere landen’. Maar niemand antwoordde.”

Lees ook: Van oorlog naar ramp: Syriërs in Turkije leven in ‘een nachtmerrie waaruit we niet wakker kunnen worden’

En zelfs nu, drie weken na de bevingen, is Jindires volgens Haffar nog altijd verstoken van betekenisvolle hulp. „We hebben wat tenten gekregen”, zegt hij. „En water, na tien dagen kregen we ineens ladingen water. Ik durfde het haast niet te vertellen aan de mensen. Na tien dagen zien ze eindelijk vrachtwagens aankomen. Hoe leg je hun uit dat er alleen water in zit?”

De traagheid heeft alles te maken met de manier waarop de Verenigde Naties het rebellengebied bedienen. Sinds 2014 bepaalt de VN-Veiligheidsraad via welke grensovergangen VN-hulp richting Syrisch oppositiegebied kan. Destijds waren dat er nog vier, maar door herhaaldelijke veto’s van Rusland en China – die namens de Syrische president Assad de oppositie op de knieën proberen te krijgen – is dat aantal teruggebracht naar slechts één.

Die ene grensovergang, Bab al-Hawa, raakte na de aardbevingen dagenlang buiten gebruik vanwege beschadigde wegen en gevlucht douanepersoneel. Toen de eerste VN-vrachtwagens op de vierde dag na de bevingen weer de grens over konden, bleken ze vol te zitten met hulp die al eerder gepland stond in plaats van hulp die was afgestemd op de behoeften na de aardbevingen. Zo kwam het dat de VN na de bevingen elektrische kachels leverden aan een gebied waar geen elektriciteit meer was.

Terwijl vrouwen en kinderen sterven, zeggen de VN: laten we eerst even wachten totdat Assad, die ons al twaalf jaar uitmoordt, zegt dat we mogen helpen

Mahmoud Haffar hoofd van de lokale raad in Jindires

De VN hadden ervoor kunnen kiezen onmiddellijk extra hulp te leveren via andere grensovergangen. Juridisch valt dat prima te onderbouwen, zo staat in een brief ondertekend door zestien prominente juristen, onder wie oud-leden van het Internationaal Gerechtshof en de Commissie voor Internationaal Recht van de VN. Maar in plaats daarvan volgden de VN de adviezen van conservatieve juristen en vroegen ze eerst toestemming aan het Assad-regime.

Lees ook: Schade Turkse aardbeving kan oplopen tot een tiende van economie

Die toestemming liet op zich wachten. Terwijl Assad direct na de aardbevingen opriep tot het verlichten van sancties tegen zijn eigen regime om noodhulp aan regimegebied te faciliteren, stond hij de VN pas na een week en onder druk van de Verenigde Arabische Emiraten toe om het nog zwaarder getroffen rebellengebied te bedienen via twee extra grensovergangen. Die toestemming is slechts geldig voor drie maanden.

Politiek spel

„Zelfs een aardbeving verandert in een politiek spel”, zegt Haffar in zijn kantoor. „Vrouwen sterven. Kinderen sterven. En terwijl ze sterven, zeggen de VN: laten we eerst even wachten totdat Assad, die ons al twaalf jaar uitmoordt, zegt dat we mogen helpen. Ik snap er niets van. Maar ik weet wel: er is iets goed mis met deze wereld.”

In Jindires vielen volgens lokale cijfers 1.100 doden. Het werkelijke aantal ligt nog hoger, want veel mensen die hun geliefden zelf onder het puin vandaan haalden gaven hun dood niet op bij de lokale autoriteiten. Hoe dan ook doen deze cijfers in slechts één stadje vermoeden dat het dodental dat de VN voor heel Syrië aanhoudt – 4.400 doden in oppositiegebied en 1.600 in regimegebied – veel te laag is.

Het is helemaal niet moeilijk om Syrië te helpen, maar je moet het wel willen

Derek Omar Alderbas Syrische hulporganisatie Violet

„Veel van deze doden hadden voorkomen kunnen worden”, zegt Derek Omar Alderbas. Hij werkt voor de Syrische hulporganisatie Violet en staat tussen de ingestorte gebouwen in Jindires. „Ik was hier vlak na de aardbeving. Het was verschrikkelijk. We stonden met honderden mensen rondom het puin, maar zonder graafmachines konden we niets.”

Alderbas geeft niet alleen de VN de schuld. „Ieder individueel land had kunnen helpen”, zegt hij. „Het vliegveld van Gaziantep (een Turkse stad dicht bij de Syrische grens, red.) was na de aardbevingen open. Landen hadden gewoon graafmachines en reddingsteams voor Syrië kunnen invliegen, precies zoals ze dat voor Turkije deden.”

Lees ook: Terug naar de bevingszone, op zoek naar waardevolle bezittingen: ‘Ik heb het gevoel dat ik in Syrië ben’

Die vervolgens de Syrische grens over krijgen had volgens Alderbas evenmin moeilijk hoeven zijn. Dat met name westerse landen, waaronder Nederland, alleen via de VN hulp leveren aan Noordwest-Syrië, is een politieke keus. Maar in een noodsituatie als deze had Nederland ook ervoor kunnen kiezen zelf extra hulp te sturen via grensovergangen die niet door de VN worden gebruikt.

Grens is gewoon open

Andere landen doen dat wel. Voor de grensovergang bij het plaatsje Hamam, vlak buiten Jindires, staan sinds eind vorige week rijen vrachtwagens met hulpgoederen uit Saoedi-Arabië en Qatar. „De golfstaten helpen momenteel het meest”, zegt Orhan Aktürk, de plaatsvervangend gouverneur van de Turkse provincie Hatay, vanuit zijn kantoor aan de Turkse kant van de grens. „Maar als Nederland hulp wil sturen hebben wij daar niets op tegen. Wij doen de grens gewoon open.”

En zelfs als landen niet eigenhandig hulp willen leveren, bijvoorbeeld omdat ze bang zijn Assad voor het hoofd te stoten, ziet Alderbas nóg een optie. In zo’n geval kan de hulp naar de Turkse kantoren van Syrische ngo’s die in Noordwest-Syrië opereren, zoals de Witte Helmen, SAMS, Violet en vele anderen. „Dan brengen we het zelf wel naar Syrië.”

Wat de Syrische hulpverlener betreft is het glashelder. „Het is helemaal niet moeilijk om Syrië te helpen, maar je moet het wel willen”, zegt Alderbas. „Volgens mij is het echte probleem dat veel landen het wel best vinden om zich te verschuilen achter het falen van de VN. Zo hoeven ze zelf geen verantwoordelijkheid te nemen.”

Over dit artikel: om toegang te krijgen tot noordwest Syrië, nam NRC samen met andere internationale journalisten deel aan een perstrip georganiseerd door de Turkse autoriteiten. De krant gebruikte een eigen vertaler en kon vrij met de lokale bevolking spreken. Wel was de tijd beperkt: na drie uur moesten de journalisten terug naar Turkije.

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 28 februari 2023

‘Cybersecurity is complex maar de politie mag zich wel beter beveiligen tegen hackers’

admin
September 28, 2024
0

Een nachtmerrie, noemt de politie het zelf: van alle 62.000 politiemensen werden namen, e-mailadressen en functies deze week buitgemaakt door een hacker. Vooralsnog lijkt het erop dat er geen privé of onderzoeksgegevens zijn gelekt. Maar hoe kwamen kwaadwillende hackers binnen bij een organisatie als de politie? En hoe erg is dat?

Hoe de hackers binnen zijn gekomen, is niet duidelijk. Dave Maasland, directeur beveiligingsbedrijf ESET, denkt dat toegang mogelijk is verschaft via een account van een medewerker die op een phisingmail is ingegaan. Zeker is het niet. Het kan volgens hem ook een slimme hacker zijn, die zich al dan niet in Nederland bevindt. „Er kunnen zelfs buitenlandse overheden achter zitten.”

Is de politie zo lek als een mandje? Dat zou ik niet zeggen, zegt Maasland. „Maar cyberveiligheid voor een organisatie als de politie is complex. Ze moeten zich wapenen tegen verveelde tieners, tegen de georganiseerde misdaad en tegen hacks vanuit het buitenland, waar vaak met veel expertise wordt gewerkt. Je kan wel concluderen dat ze zich beter moeten beveiligen.”

Lijst met contactpersonen

De politie deelt zo weinig informatie over de hack dat de ernst zich lastig laat inschatten, zegt cybersecurity expert Rickey Gevers. Op basis van de informatie die nu bekend is, lijkt een business email compromise (BEC) het meest waarschijnlijk, denkt hij. Dat is een vorm van cybercriminaliteit waarbij een kwaadwillende hacker een mailbox binnendringt en de lijst met contactpersonen down- loadt. Het doel daarvan is overtuigende phisingmails te produceren of moeilijk van echt te onderscheiden nepfacturen versturen.

Een BEC-aanval gebeurt heel vaak, zegt Gevers. Zijn bedrijf Responders staat bedrijven bij die doelwit zijn geworden van een hack. Vaak gaat dat om een BEC-aanval. Precieze aantallen zijn er niet omdat lang niet alle bedrijven naar buiten brengen dat ze slachtoffer werden. Voor cyberexperts is het redelijk makkelijk te achterhalen of het om een BEC-aanval gaat, of om een aanval specifiek gericht op een specifiek bedrijf, in dit geval de politie, zegt Gevers.

Stagiair bij de groenteboer

Goede cyberbeveiliging is voor iedereen belangrijk maar voor sommige organisaties nóg belangrijker, zegt Maasland. „Ben je een kleine MKB-organisatie dan moet je de beveiliging anders inrichten dan een advocatenkantoor. Bij een groentenboer is het niet zo heel erg als de stagiair bij alle adresgegevens kan. Voor een groot advocatenkantoor is het misschien niet handig als elke stagiair alle adresgegevens kan downloaden.”

Belangrijk is ervoor te zorgen dat ze niet verder komen. Dus niet in de woonkamer. Niet in de slaapkamer. En zeker niet bij de kluis

Dave Maasland
Cyberbeveiliger

Binnen zulke organisaties moeten veiligheidsexperts opereren alsóf ze gehackt zijn, zegt Maasland. „Ze moeten dagelijks bezig met het opsporen van de hacks, met het blussen van digitale branden.” Binnenkomen is voor een hacker eigenlijk nooit een probleem, legt hij uit. Net als bij een gewone diefstal lukt dat als je echt wil. Ze forceren een deur of tikken een ruitje in. Zo komt een hacker relatief makkelijk binnen bij de administratie-afdeling waar medewerkers de hele tijd bezig zijn bijlages in mails te openen. Maasland: „Belangrijk is ervoor te zorgen dat ze niet verder komen. Dus niet in de woonkamer. Niet in de slaapkamer. En zeker niet bij de kluis.”

De ene aanval erger dan de andere

Gevers vindt dat de politie zo helder mogelijk moet zijn over wat er is gebeurd. „Een BEC-aanval is wel heel vervelend maar minder ernstig dan veel andere cyberaanvallen. Dus daarmee kan je al veel onrust wegnemen.” Ook Maasland wijst op het belang van zo goed mogelijk informatie verschaffen. „Agenten willen nu vooral weten: wie, wat en waarom. Zij moeten goed geïnformeerd worden en blíjven, zeker de gevoelige teams. Dat houdt voorlopig niet op. Want mogelijk duiken de gegevens op op het internet. Zeker als ze gecombineerd worden met gegevens uit andere hacks, kan er een vollediger plaatje ontstaan dat gevaarlijk is voor individuele politiemensen. Dan moeten er vervolgstappen worden ondernomen.”

De aanval laat zien dat ook de politie slachtoffer kan zijn, zegt Rejo Zenger, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. Dat betekent volgens hem dat de politie voorzichtig moet zijn met burgergegevens en niet meer moet opslaan dan strikt noodzakelijk. „Want nu zijn het gegevens van politiemensen die zijn gelekt. Nog vervelender wordt het als gegevens van verdachten, ooggetuigen of slachtoffers op straat liggen.”

Honderd procent beveiligen bestaat niet, zegt ook Zenger. Wel moeten we als land investeren in het verstevigen van een veilige digitale infrastructuur. Dat gebeurt lang niet altijd, zegt hij, en hij wijst op een Europees voorstel om digitaal seksueel misbruik van kinderen en jongeren tegen te gaan. „Op zich een nobel streven”, zegt Zenger. Maar onderdeel daarvan is de versleuteling van digitale gegevens verzwakken door een achterdeurtje in te bouwen. Dat levert een groot risico op, want het verzwakt het systeem. „Deze politiehack laat zien hoe fragiel de infrastructuur is. We moeten zeker geen maatregelen nemen die die infrastructuur verzwakken.”

‘Harteloze’ beslissing van kabinet over terugkeer Afghaanse bewakers valt slecht bij oppositie

admin
September 28, 2024
0

De reacties van de oppositie in de Tweede Kamer waren niet mals. „Buitengewoon pijnlijk”, constateerde CDA-woordvoerder Derk Boswijk op X. Het kabinet is „alle schaamte voorbij”, twitterde Jan Paternotte (D66). Kati Piri (GroenLinks/PvdA) noemde de beslissing „harteloos en woestmakend”.

Vrijdag liet het kabinet in een kort briefje weten dat het het besluit van het vorige kabinet om alsnog een „afgebakende groep” Afghaanse bewakers naar Nederland te halen, heeft herroepen. Het nieuwe kabinet maakt een „andere afweging”, zo schrijven ministers Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken, NSC), Ruben Brekelmans (Defensie, VVD) en Marjolein Faber (Asiel, PVV). Een nadere onderbouwing van het besluit ontbreekt.

Afgelopen week nog poseerde Veldkamp (NSC) in New York tijdens de algemene vergadering van de VN met zijn collega’s Baerbock (Duitsland), Joly (Canada) en Wong (Australië). De vier ministers hadden zojuist aangekondigd de Taliban voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag te zullen dagen vanwege schending van het VN-vrouwenverdrag. „De situatie van Afghaanse vrouwen en meisjes is hartverscheurend”, twitterde Veldkamp.

Maar terwijl Nederland zich inspant voor Afghaanse vrouwen, vissen vele tientallen Afghaanse bewakers die voor Nederland hebben gewerkt en daarom mogelijk gevaar lopen, achter het net. Opvallend, omdat coalitiepartijen VVD en NSC vorig jaar nog vóór een motie van Kati Piri hadden gestemd die het kabinet opriep zich over de bewakers te bekommeren. NSC-leider Pieter Omtzigt was eerder buitengewoon kritisch over de behandeling van lokaal Afghaans personeel en maakte zelfs een vergelijking met de aan de Serviërs overgeleverde tolken in Srebrenica.

Een zandstorm raast over Kamp Holland in de provincie Uruzugan, Afghanistan.

Chaotische afwikkeling

Kati Piri heeft inmiddels aangekondigd een spoeddebat aan te zullen vragen: „Ik laat het hier niet bij zitten.” Daarmee wordt een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan de slepende en chaotische afwikkeling van de Nederlanse militaire aanwezigheid in Afghanistan (2002-2021). Al ruim vóór de val van Kabul en de westerse nederlaag had de Tweede Kamer erop aangedrongen alle tolken die voor Nederland hadden gewerkt, in veiligheid te brengen. Dat ging moeizaam, want het ministerie van Defensie had geen goede administratie bijgehouden.

Toen de Taliban op 15 augustus 2021 Kabul veroverden, kwam een chaotische evacuatie op gang – niet alleen van tolken, maar (op aandringen van de Kamer) ook van vele ándere lokale medewerkers, zoals ambassadepersoneel en medewerkers van NGO’s. In totaal 1860 Afghanen konden in veiligheid worden gebracht voordat de VS de reddingsoperatie abrupt beëindigden. In de maanden daarna kwamen er nog eens 2.764 mensen naar Nederland. Grote groepen Afghanen vielen echter buiten de boot. De zogeheten Afghan Security Guards (ASG’s), die Nederlandse bases in Uruzgan hadden bewaakt, konden in veel gevallen niet rekenen op ‘overbrenging’ naar Nederland – terwijl ze soms wel gevaar liepen. Uit onderzoek van NRC bleek vorig jaar dat er inmiddels vijftien voormalige bewakers zijn vermoord. Een onderzoekscommissie onder leiding van oud-topambtenaar Maarten Ruys die de evacautie uit Kabul evalueerde, concludeerde vorig jaar dat Nederland niet goed had nagedacht over welk lokaal personeel zou moeten worden geëvacueerd. De commissie Ruys hekelde daarbij de onduidelijkheid over de status van de bewakers.

27 miljoen euro

Het kabinet-Schoof is echter onvermurwbaar – en daarbij spelen financiële afwegingen een belangrijke rol. Volgens het ambtelijke advies dat naar de Kamer is gestuurd, wilde het demissionaire kabinet Rutte IV 48 voormalige beveiligers van de Nederlandse ambassade en 145 Afghan Security Guards met hun gezinsleden naar Nederland halen: een groep van ongeveer 965 personen. Hiermee, zo becijferden de ambtenaren, waren jaarlijkse kosten van zo’n 27 miljoen euro gemoeid. Volgens de ambtenaren zou de groep ook groter kunnen worden: uit een inventarisatie van Defensie blijkt dat er in totaal 914 Afghan Security Guards voor Defensie hebben gewerkt. Het totale aantal Afghanen dat een beroep zou kunnen doen op asiel – bewakers plus kerngezin – zou daarom wel eens kunnen oplopen tot 4.640 personen, aldus de nota.

Nederlandse militairen komen terug van patrouille op de basis Kamp Holland in de provincie Uruzgan, Afghanistan.

Of het deze aantallen zijn die het kabinet heeft doen besluiten om behalve „schrijnende gevallen” geen bewakers meer op te nemen, is niet duidelijk. Dat de komst van duizenden Afghanen op weinig steun van de PVV kan rekenen, lijkt echter vast te staan. Afgelopen week maakte partijleider Geert Wilders bekend dat de PVV vasthoudt aan het plan om noodwetgeving in te zetten tegen de door het kabinet uitgeroepen ‘asielcrisis’ – ondanks bezwaren van een groot deel van de Kamer en regeringspartij NSC. Wilders dreigde zelfs met een kabinetscrisis als NSC niet zou instemmen. In dit klimaat lijkt er in het kabinet even weinig begrip te zijn voor het lot van Afghaanse bewakers.

Volgens Kati Piri is dit echter geen reden de Afghaanse bewakers aan hun lot over te laten. „Migratie is een splijtzwam in de Nederlandse politiek, maar er is altijd een brede consensus geweest dat we onze ereschuld aan Afghaanse oud-medewerkers moeten inlossen”, schrijft het Kamerlid in een reactie. Piri refereert fijntjes aan de procedure die Nederland heeft aangespannen voor het Internationaal Gerechtshof: „Alle zorgen over het lot van Afghaanse vrouwen en de wreedheid van de Taliban zijn holle woorden als het kabinet zelfs onze eigen oud-medewerkers (…) aan hun lot overlaat.” Jan Paternotte was directer en concludeerde op X dat minister Veldkamp „door de mand” was gevallen.

Nederland loopt uit de pas, zegt Annemarie Snels, die zich al jaren inzet voor het lot van de Afghaanse medewerkers: „Andere landen hebben hun bewakers wél opgenomen, juist vanwege het grote risico dat ze lopen.”

Voormalig ASG-commandant Nesar Ahmad Naeemi – inmiddels in Nederland – wijst op het feit dat Australië – de Nederlandse militaire partner in Uruzgan – inmiddels ál zijn Afghaanse bewakers heeft opgenomen. „Zij die voor de Nederlandse strijdkrachten hebben gewerkt, treft helaas een zwaarder lot”, schrijft Naeemi op LinkedIn. „Ondanks alles zullen we de offers die Nederlandse militairen hebben gebracht nimmer vergeten.”

Terwijl overal de bommen kunnen vallen, zet Beiroet zich schrap voor de gevolgen van Nasrallahs dood

admin
September 28, 2024
0

‘We zijn van de ene hel in de andere terechtgekomen”, huilt de 55-jarige Selma Khdouh, zittend op een muurtje in het noorden van de Libanese hoofdstad Beiroet. „Ik kwam hier met mijn familie om half vier ’s nachts aan en heb op straat moeten slapen”, vertelt de vrouw. „Al de hele week draag ik dezelfde kleren, en mijn medicijnen raken op.” Ze schudt met haar leegrakende pillendoosjes.

Sinds Israël zijn offensief tegen Libanon vrijdagmiddag opvoerde door de zuidelijke delen van de hoofdstad zwaar te bombarderen, zijn duizenden mensen uit zuidelijke wijken op de vlucht geslagen. De bombardementen duurden de hele avond, nacht en zaterdagochtend voort en waren in de wijde omtrek van Beiroet te horen.

Bij het zware bombardement op een Hezbollah-hoofdkwartier in het zuiden van Beiroet, vrijdag, zouden zes gebouwen met de grond gelijk zijn gemaakt.

Wat velen in Libanon lang voor onmogelijk hielden, werd daarbij vrijdagavond werkelijkheid. Bij het zwaarste Israëlische bombardement dat Libanon sinds de oorlog in 2006 meemaakte, werd Hezbollah-leider Hassan Nasrallah gedood. Bij de aanval, waarbij het Israëlische leger naar eigen zeggen meer dan tachtig bommen afwierp op een drukke volkswijk, zijn waarschijnlijk tientallen doden gevallen en raakten zeker nog eens tientallen mensen gewond, aldus cijfers van het Libanese ministerie van Volksgezondheid. Nasrallahs dood werd na meer dan een halve dag radiostilte door Hezbollah op zaterdagmiddag bevestigd via een persbericht van de sjiitische gewapende groep.

Bivakkeren in plantsoentjes

Vooral het centrum en de volkswijken zijn zaterdagochtend- en middag chaotisch. Auto’s staan soms twee of drie rijen dik geparkeerd, overal lopen mensen op straat te zoeken naar een onderkomen, eten en drinken, huilend aan de telefoon of radeloos voor zich uit starend.

Veel van de ontheemde families in Beiroet zijn eerder deze maand al uit andere getroffen delen van Libanon naar de hoofdstad gevlucht.

Hele families liggen en zitten in plantsoentjes, op speelpleintjes en op de trappen van de Mohammad al Amin-moskee of zoeken de schaduw op onder bomen. Het gezoem van Israëlische surveillancedrones is overal in de stad te horen.

Het is voor veel ontheemden de tweede keer in een week dat ze hun huis halsoverkop hebben moeten verlaten. Op maandag vertrok bijvoorbeeld de familie-Khdouh uit Nabatieh, een stad in het zuiden die sinds maandag hevig onder vuur ligt, naar Beiroet. „Overal om ons heen werd gebombardeerd. Het is nergens veilig, ook niet in Beiroet.”

Een kind sleept met een stuk piepschuim om een slaapplaats te improviseren.

Fatima zit met vijftien familieleden, onder wie veel kinderen, aan de achterkant van de moskee. Ook zij zijn vannacht uit de zuidelijke, sjiitische wijk Dahieh gevlucht, toen die zwaar werd gebombardeerd. „We hebben geen plan, we hebben geen familie elders die ons op kan vangen. De overheid helpt op geen enkele manier, en zelfs organisaties kunnen wij niet bereiken. We hebben alleen eten en water gekregen van mensen op straat. Alles wat we hebben zijn wat kleren en geld.”

Iedereen is wanhopig op zoek naar een slaapplek. Mensen in Zuid-Beiroet, en ook elders in de hoofdstad, hebben vrijdagnacht geen oog dichtgedaan vanwege de bombardementen. Nergens is het meer veilig, vreest iedereen. Maar vrijwel alle hotels en appartementen zijn inmiddels bezet. Degenen die vannacht pas vluchtten, zijn te laat.

Syriërs keren huiswaarts

Even verderop, in een al jaren leegstaand en verlaten winkelcentrum in hartje Beiroet, lopen honderden mensen rond. Van sommige winkelpanden worden de luiken omhooggetrokken om de lege vloeren schoon te kunnen schrobben met een dweil en matrassen neer te leggen.

Hoewel lokale burgerinitiatieven hun best doen om iets van hulp te bieden aan de duizenden vluchtelingen, is die solidariteit lang niet overal terug te zien. Een gezin uit Zuid-Beiroet dat tegen het hek van een stadspark staat te wachten, zegt dat ze vanochtend vroeg het park zijn uitgezet door een bewaker. „Ze zeiden niet waarom, alleen dat we hier weg moesten gaan. Terwijl we de hele nacht geen oog dicht hebben gedaan, ik wil dat mijn kinderen even kunnen slapen”, zegt Mohammed Slim.

Met stukken stof heeft een familie een tijdelijke schuilplaats gemaakt.

Op de hoek van een klein parkje staan tientallen Syriërs bij busjes die worden volgeladen. „Iedereen hier gaat terug naar Syrië”, zegt een van de chauffeurs. „Ze gaan naar Deir Ezzor, zelfs naar Idlib, als ze maar niet hier hoeven te blijven. Sommigen moeten misschien het leger in, maar alles beter dan een verwoestende oorlog hier.” Afgelopen week staken volgens cijfers van de VN en de Libanese autoriteiten al tienduizenden Syriërs en Libanezen de grens met Syrië over.

Deze zaterdagochtend is de dood van Hezbollah-leider Nasrallah alleen nog opgeëist door Israël – en nog niet door zijn strijdgroep zelf bevestigd. Libanezen uit Dahieh en andere zuidelijke wijken willen er daarom niet op reageren. „We weten het niet zeker, we kunnen niet vertrouwen wat Israël zegt. Eigenlijk geloof ik het niet”, aldus Fatima. „De enige op wie we vertrouwen is God.”

Luister naar