Nieuwe informateurs: SGP’er die alles weet van financiën en CDA’er met lange staat van dienst in ambtelijk Den Haag

Informateur, SGP’erElbert Dijkgraaf

Het komt niet zo vaak voor in de politiek, maar SGP’er en beoogd informateur Elbert Dijkgraaf deed het: kiezen voor zijn gezin.

In 2018 nam Dijkgraaf, na acht jaar in de Tweede Kamer te hebben gezeten, plotseling afscheid. Het zware werk in het parlement had tot spanningen in zijn huwelijk geleid, zo schreef Dijkgraaf aan toenmalig Kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA): „Als je een goed Kamerlid probeert te zijn, dan vergt dat veel. Als ook je relatie veel energie kost, dan lever je aan twee kanten in.” Dijkgraaf vertrok uit de politiek – zonder gebruik te maken van de wachtgeldregeling.

De keuze voor zijn privéleven betekende niet dat Dijkgraaf er revolutionaire ideeën over de rolverdeling tussen man en vrouw op nahield. In een interview met NRC in 2011 verdedigde hij vol vuur het toen nog geldende partij-reglement van SGP dat vrouwen uitsloot van politieke functies. „De communis opinio is dat vrouwen op die lijst moeten staan. Dat vind ik intolerantie van het moderne denken”, zo zei Dijkgraaf toen.

De gereformeerde Elbert Dijkgraaf (Almelo, 1970) studeerde economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij in 2009 hoogleraar werd. Als wetenschapper bestuurde hij de rol van de overheid bij milieuvraagstukken, zoals drinkwater of het klimaat. Tegelijkertijd was hij actief binnen de SGP: zo was hij van 1999 tot 2003 voorzitter van de SGP-jongeren. Na een mislukte poging in 2006 werd hij in 2010 in de Kamer gekozen, waar hij een gerespecteerd woordvoerder werd op het gebied van financiën, landbouw, defensie en milieu.

Dijkgraaf, tegenwoordig weer hoogleraar in Rotterdam, is een expert op het gebied van overheidsfinanciën. Zo was hij lid van een begeleidingscommissie van een groot onderzoek van consultant PwC naar de financiering van het mbo, hbo en wo. In 2022 werd hij benoemd tot lid van de ‘expertisekring’ van de Raad van State die adviseert over de miljoenennota. In 2023 was Dijkgraaf (als lid van de zogenoemde ‘reflectietafel’) betrokken bij het gesneefde Landbouwakkoord tussen de overheid en boerenorganisaties.

Dijkgraaf was al een tijd niet meer actief voor de SGP en heeft zijn partij niet laten weten te zijn gevraagd als informateur. Fractievoorzitter Chris Stoffer laat weten niet op de hoogte te zijn gesteld van zijn voordracht, maar spreekt van „een verstandige keuze” die wordt gesteund door de SGP.Zijn vertrek uit de Kamer heeft Dijkgraafs huwelijk overigens niet kunnen redden. Na zijn scheiding hertrouwde hij met een politica: voormalig staatssecretaris Sociale Zaken en minister van Medische Zorg Tamara van Ark (VVD).

Informateur, CDA’erRichard van Zwol

Over één speerpunt van de vier formerende partijen kan beoogd informateur Richard van Zwol (59) hun alles vertellen: beperking van de migratie. Als voorzitter van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 presenteerde Van Zwol in januari een rapport van ruim 400 pagina’s. Matig de bevolkingsgroei voor behoud van brede welvaart, was zijn boodschap.

Al deed Van Zwol in een interview met NRC zijn best die boodschap te doen landen bij de hele Tweede Kamer. „Hoge en snelle bevolkingsgroei leidt op termijn tot schaarste en ongelijkheid”, zei hij. „Ik mag aannemen dat brede welvaart voor iedereen, sociale cohesie, en zorg voor de meest kwetsbaren in de samenleving niet ‘links of rechts’ zijn.”

Buiten migratie kan Van Zwol waarschijnlijk over alle politieke thema’s wel meepraten met PVV, NSC, VVD en BBB. Er zijn weinig oud-ambtenaren met zo’n staat van dienst in Den Haag; een „stille kracht van het landsbestuur” noemde NRC hem in 2017 rond zijn overstap naar de Raad van State. Van Zwol werkt er als staatsraad in de Afdeling Advisering, daarnaast is hij voorzitter van de raad van commissarissen van accountant EY in Nederland.

Hij was nog geen dertig jaar toen hij oud-premier Wim Kok in 1994 hielp bij het schrijven van het regeerakkoord voor Paars 1. Want Van Zwol, afgestudeerd in juridische-bestuurswetenschappen en openbare financiën, was destijds de enige ambtenaar die met Excell kon werken.

Als ambtenaar bij Algemene Zaken was hij formatiesecretaris bij de kabinetten Balkenende II, III en IV. Van Zwol moest als regelaar het tempo in de onderhandelingen houden, het was tot laat hard doorwerken.

Later in zijn loopbaan kreeg Van Zwol prestigieuze, leidinggevende functies in Den Haag. Hij was achtereenvolgens secretaris-generaal van de ministeries van Algemene Zaken, van Financiën, én van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

De politiek heeft de ereplicht de verhouding tussen overheid en burgers weer gezond te maken, stelde Van Zwol in 2021 als voorzitter van het Wetenschappelijk Instituut van het CDA. De rechtsstaat en het lokale bestuur moeten versterkt, mensen moeten kunnen meedoen en de overheid moet weer dienstbaar worden, bepleitte Van Zwol in een visie over de koers van de partij.

„Herstel van een correcte en dienstbare organisatie en uitvoering van publieke taken is geen logistiek-bureaucratisch proces”, schreef de oud-topambtenaar. „Het vereist ingrijpende culturele en mentale herijking en de bereidheid bittere lessen te trekken.”

Ook met die boodschap kan Van Zwol zo aanschuiven aan de formatietafel, direct naast Pieter Omtzigt.

CDA-leider Henri Bontenbal werd overigens pas vlak voor Van Zwols voordracht op de hoogte gesteld, zei hij woensdag tegen de NOS. Hij „baalt” ervan en concludeert dat de formerende partijen, na informateurs Ronald Plasterk en Kim Putters (beiden PvdA), blijkbaar geen eigen mensen kunnen aanleveren.

Delen





Mail de redactie