Niemand durft tijdens het eerste verkiezingsdebat Omtzigt hard aan te pakken

De studenten in de Aula van de Vrije Universiteit, zondagavond in de uitzending van College Tour, vinden dat het wachten op Pieter Omtzigt nu wel lang genoeg heeft geduurd. Ze joelen en lachen als Omtzigt geen antwoord wil geven op de vraag of hij nu wel of niet premier wordt als Nieuw Sociaal Contract de verkiezingen wint. Híj zegt wat hij heel vaak zegt: dat het hem om „de inhoud” gaat, niet „om de stoel”. Maar die inhoud, of het gebrek eraan, daar hadden de studenten ook al een paar keer om gelachen: NSC presenteert pas komende dinsdag het verkiezingsprogramma, als laatste.

In peilingen staat de partij van Omtzigt bovenaan, bij veel kiezers lijkt hij een heldenstatus te hebben en andere lijsttrekkers durven hem nog niet hard aan te pakken. Ook niet bij College Tour, waar behalve Omtzigt ook Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Caroline van der Plas (BBB) en Dilan Yesilgöz (VVD) op het podium zaten. Uit onderzoek van I&O Research bleek vorige maand dat het kiezers ook niet veel uitmaakt dat er nog geen plannen zijn van NSC. Het gaat ze vooral om de persoon Omtzigt.

Maar daar hadden de studenten in Amsterdam, die vooral aan hém vragen stelden, geen boodschap aan. Een van hen wil weten of Omtzigt wel in staat is om een kabinet te leiden. Kan hij samenwerken, de touwtjes uit handen geven? „En bent u bereid premier te worden?” Omtzigt wil alleen zeggen dat hij er géén nee tegen zei.

Zwaaien op het podium

Wie op veel meer waardering kon rekenen was Frans Timmermans. Hij kwam zwaaiend het podium op toen de uitzending nog niet was begonnen, om alvast even rond te kijken net als de anderen. En stapte na afloop ook weer zwaaiend het podium af. Hij kreeg in het debat veel en hard applaus. Wat het vooral goed deed bij de studenten was zijn belofte om de rentes op de studieschuld te bevriezen. Al wist hij niet precies hoe hoog die rentes waren.

Dilan Yesilgöz beloofde niets, en maakte zich daar niet populair mee. Volgens haar hebben de studenten het goed: na hun studie stonden de werkgevers om hen te „smeken”, ze leefden in „het mooiste land van de wereld”. Het klonk als Mark Rutte met zijn „gave land”. Yesilgöz praatte veel, maar gaf lang niet altijd antwoord op de gestelde vraag. Dat viel ook op in de zaal. Presentator Twan Huys viel haar in de rede, probeerde haar tot antwoorden te dwingen. Dat hielp niet.

Pieter Omtzigts NSC presenteert dinsdag als laatste zijn verkiezingsprogramma

Caroline van der Plas, die het minst aan het woord kwam, was het ook opgevallen. En zij vond dat niet alleen Yesligöz maar ook Timmermans en Omtzigt veel te lang praatten. „Als er straks ook zo wordt geluld in een coalitie”, zei ze aan het eind, „blijf ik liever in de oppositie”. Twan Huys had aan de lijsttrekkers gevraagd met wie ze in een coalitie wilden gaan zitten en Omtzigt had gezegd dat hij zich „bij bestaanszekerheid meer verwant” voelt aan Timmermans en Van der Plas. „En als het op migratie aankomt, denk ik dat het iets makkelijker zakendoen is met de VVD.”

Yesilgöz bleef er vaag over, Timmermans herhaalde wat hij eerder in NRC had gezegd: hij ziet het niet nog een keer zitten met de VVD. Van der Plas: „Ik wil met Pieter.” Ook haar lijkt het dus misschien wel vooral te gaan om Omtzigt zelf; de plannen voor Nederland van zijn partij kent BBB ook nog niet.

Na afloop zei Van der Plas dat zij liever een echt debat had gehad tussen de lijsttrekkers. Nu waren het vragen „en lange monologen”. „Ik had geen zin om er tussendoor te gaan blèren.” Timmermans zei tegen studenten dat hij het juist „veel leuker” had gevonden. „Ook voor het land, hè. We hebben nu een land waar de emoties hoog oplopen, waar verdeeldheid op de loer ligt. En als wij die dan gaan aanjagen, maken we het alleen maar erger.”

Omtzigt vond het ook „juist wel prettig”. „Je kunt hard op de inhoud zijn maar onderling een goede verstandhouding hebben. Dat is een behoorlijk verschil met hoe het de afgelopen jaren ging. De hoofdrolspelers in Den Haag die niet met elkaar door een deur konden.” Volgens Omtzigt is er met de mensen die op het podium zaten bij College Tour „achter de schermen goed te praten en goed overleg te voeren”. De komende weken praten ze nog vooral vóór de schermen. Het volgende televisiedebat is op zondag 5 november bij RTL.