Netanyahu staat in de VS amper in de spotlights

Het is niet het grootse bezoek waar hij op had gehoopt. Deze week is de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in de Verenigde Staten. Het is zijn eerste buitenlandbezoek sinds het begin van de oorlog in Gaza, en sinds de aankondiging van een mogelijk arrestatiebevel tegen hem door het International Strafhof.

Maar de VS zijn opgeslokt door het binnenlandse politieke nieuws: de moordaanslag op Donald Trump, de terugtrekking van Joe Biden als Democratische presidentskandidaat, en de naar voren geschoven vicepresident Kamala Harris als mogelijke opvolger.

Op zijn eerste dag in Washington werd duidelijk dat Netanyahu niet bovenaan het prioriteitenlijstje staat in de VS. Dinsdag zou hij Biden ontmoeten, maar die zat nog thuis met corona. Een ontmoeting met hem is voorlopig uitgesteld naar donderdag.

In plaats daarvan bracht Netanyahu tijd door met voormalige gijzelaars van Hamas en hun families, die met hem zijn meegevlogen. Netanyahu’s reis, op uitnodiging van Republikeinse Congresleden, lijkt deels ingegeven voor de bühne in Israël, waar peilingen consequent de impopulariteit van de premier laten zien.

In Israël liggen Netanyahu en zijn regering al maanden onder vuur vanwege het falen om de bevolking te beschermen tegen de door Hamas geleide aanval op 7 oktober en hun onvermogen om daarna de gijzelaars thuis te krijgen. Nog altijd zijn er wekelijks protesten in Tel Aviv en andere steden in Israël.

Plaatje van een tikkende bom

Woensdag zal Netanyahu in ieder geval het Amerikaanse Congres toespreken. De laatste keer dat hij dat deed, was in 2015, tijdens het presidentschap van Barack Obama. Toen haalde hij fel uit naar een nucleaire deal met Iran, en had hij een plaatje mee van een tikkende bom. Ook deze keer is de verwachting dat hij, behalve het vergaren van meer Amerikaanse steun voor de strijd tegen Hamas, zal waarschuwen voor de regionale dreiging van Iran.

Verscheidene Democratische Congresleden hebben aangekondigd Netanyahu’s toespraak te boycotten vanwege de oorlog in Gaza. Ook Harris laat verstek gaan, al is dat om planningsredenen en niet expliciet uit verzet. Het leidde hoe dan ook tot woede onder Israëlische politici en Republikeinse Congresleden.

Bij het Capitool roerden demonstranten zich dinsdag tegen de oorlog in Gaza en de Amerikaanse bewapening van Israël. Zo’n tweehonderd demonstranten, onder meer van de activistische organisatie Jewish Voice for Peace, zijn gearresteerd.

Biden heeft steeds benadrukt, ook dinsdag weer, dat hij hoopt op een staakt-het-vuren in Gaza voor het einde van zijn termijn. Tegelijkertijd heeft hij Israëls vernietigende oorlog in Gaza de afgelopen maanden door dik en dun militair gesteund. Dat hij in reactie op de hoge aantallen burgerdoden tijdelijk stopte met het leveren van zware bommen, deed daar weinig aan af. Toch staan Biden en Netanyahu op gespannen voet met elkaar, door de kritiek van de Amerikaanse president op Israëls beperkingen van humanitaire hulp en de hoge aantallen burgerslachtoffers in Gaza.

Trump ontvangt Netanyahu

Netanyahu hoopt dan ook op winst voor de Republikeinen. Donald Trump toonde op X zijn enthousiasme over Netanyahu’s komst. Vrijdag ontvangt hij de premier in zijn resort in Florida.

Trump nam tijdens zijn presidentstermijn (2017-2021), tot vreugde van Netanyahu, onder meer het controversiële besluit om Jeruzalem als Israëls hoofdstad te erkennen en de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem verplaatsen – een breuk met de internationale consensus.

Verder kwamen de Abraham-akkoorden tussen Israël en de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein – later gevolgd door Marokko en Sudan – tot stand. Als onderdeel van het ‘vredesplan’ voor het Midden-Oosten, geleid door Trumps schoonzoon Jared Kushner, hadden deze akkoorden weinig van doen met een tweestatenoplossing of rechtvaardigheid voor de Palestijnen.

Netanyahu’s komst naar de VS roept de vraag op wat het buitenlandbeleid van Harris zal behelzen. Zal zij een andere lijn ten aanzien van Israël uitzetten dan de zelfverklaarde zionist Biden?

Nadat Trump had verklaard dat de door Israël bezette Syrische Golanhoogte Israëlisch grondgebied is, bouwde Netanyahu daar als dank de illegale nederzetting Ramat Trump (‘Trump-hoogten’). In een interview met tijdschrift Time zei Trump afgelopen april nog dat hij betwijfelt of de tweestatenoplossing kan werken.

Dat Netanyahu geen voorstander is van een Palestijnse staat was al decennia duidelijk. Tijdens een toespraak in september 2023 voor de Algemene Vergadering van de VN hield Netanyahu opnieuw een papiertje omhoog, deze keer met een kaart van het Midden-Oosten waarop Israël inclusief bezet Palestijns gebied stond afgebeeld. De Knesset, het Israëlische parlement, stemde vorige week officieel tegen de oprichting van een Palestijnse staat.

Zelfverklaarde zionist

Op Netanyahu’s programma van donderdag staat ook een ontmoeting met Kamala Harris gepland. Zijn komst naar de VS roept de vraag op wat haar buitenlandbeleid zal behelzen. Zal zij een andere lijn ten aanzien van Israël uitzetten dan de zelfverklaarde zionist Biden?

De afgelopen maanden heeft Harris net als Biden pal achter Israëls recht op zelfverdediging gestaan, al heeft ze zich kritischer uitgelaten over de hoge aantallen burgerdoden en sprak ze over een „humanitaire catastrofe” in Gaza. Analist Khaled Elgindy van de denktank Middle East Institute in Washington zei tegen The New York Times dat Harris het „vermogen tot publieke empathie” met de Palestijnen bezit.

Critici van Bidens Israël-beleid hopen daarom dat Harris een andere koers zal varen. Volgens analisten en bronnen dicht bij Harris zal haar mogelijke presidentschap echter weinig substantiële verandering brengen in de relaties van de VS met Israël, hun grootste bondgenoot in het Midden-Oosten. Harris heeft de afgelopen jaren consequent haar steun voor Israël uitgesproken.

Kort nadat ze in 2017 senator werd, sprak ze tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van AIPAC, een Amerikaanse lobbygroep voor Israël. Ze sprak haar steun uit voor een resolutie tegen de oproep van de VN-Veiligheidsraad aan Israël om de bouw van nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden onmiddellijk te staken. Ze noemde de oproep een obstakel voor vrede tussen Israël en de Palestijnen.

Delen





Mail de redactie