Nederzettingen, kolonistenwegen en militaire bases veranderen de spectaculaire natuur in Palestina radicaal

Checkpoints, wegblokkades, kolonisten en soldaten. Er zijn heel wat obstakels voor de wandelaar in Palestina, op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Maar de natuur is spectaculair, en daarom organiseert gids Suhail Hijazi al ruim een decennium wandeltochten.

In 2011 begon Hijazi (71), die in Hebron werd geboren maar in Jeruzalem woont, met de wandelgroep Hike Palestine. Nadat hij stopte met zijn baan voor het Amerikaanse ontwikkelingsagentschap USAID, koos hij voor de natuur. Tot zijn volgers behoren behalve Palestijnse wandelaars ook veel buitenlanders werkzaam in Ramallah of Jeruzalem. Toeristen, nu überhaupt afwezig, weten hem nauwelijks te vinden.

„Het landschap in Palestina is heel divers”, zegt Suhail. In het noorden zijn groene heuvels, in het zuiden kalkstenen woestijnheuvels, waar fossielen en schelpen te vinden zijn. Er leven onder meer gazelles, slangen, adelaars, vossen, schorpioenen, en reigers. Vanuit de hoogte kijk je uit over de Dode Zee.

Het afgelopen jaar werden op de Westelijke Jordaanoever talloze nieuwe wegblokkades opgeworpen. Het al ver voor de huidige oorlog geëxplodeerde kolonistengeweld nam nog verder toe. Hijazi kon nauwelijks wandelingen organiseren.

„Het aantal paden is beperkt, en ik organiseer geen wandelingen waar een risico aan verbonden is”, vertelt Hijazi. Maar de situatie blijft onvoorspelbaar. Afgelopen maart besloot de bewaker van de Israëlische nederzetting Mitzpe Jericho, naast het beginpunt van de wandeling, de toegang tot Wadi el-Qelt te blokkeren. Hijazi leidde de groep noodgedwongen naar een ander gebied.

Suhail Hijazi organiseert wandelingen door de Westelijke Jordaanoever.

Foto’s Afif H. Amireh

Drie bronnen

Op een zonnige zaterdag in december gaat de geplande wandeling alsnog door. Sinds hij enkele jaren geleden een rugoperatie onderging, kan Hijazi zelf niet meer lang wandelen. Gids Simon, die ook alleen veel de natuur in Palestina opzoekt, leidt de tocht door Wadi el-Qelt naar de stad Jericho.

Het is een van de oudste en meest spectaculaire wandelroutes in Palestina, vertelt hij. In de 25-kilometer lange wadi, die slechts ten dele toegankelijk is, liggen drie bronnen: Ein el-Qelt, Ein Faraa en Ein Fawwar. Bij zware regenval stroomt er water door de wadi, nu is het een grotendeels droog ravijn.

Vlak naast de snelweg waar de afdaling naar de wadi begint woont een kleine gemeenschap van bedoeïenen, die met verdrijving worden bedreigd. De tocht voert langs diverse lagen geschiedenis. Dichtbij het pad liggen al snel  de imposante ruïnes van het aquaduct van de Romeinse koning Herodus uit de eerste eeuw voor Christus. Het aquaduct liep vanuit de stad Jericho, waar het winterpaleis van de koning was, naar de Fawwar-bron, dwars door de woestijnheuvels heen.

Naast het pad zijn grote inhammen gemaakt in de rotsen; het zijn oude Britse militaire fortificaties uit de Eerste Wereldoorlog. In de verte ligt op een heuvel de Israëlische nederzetting Alon. De nederzettingen worden structureel strategisch gebouwd op een heuvel, terwijl Palestijnse dorpen in de dalen liggen.

Al snel maakt het lichtbruine gebergte plaats voor een groene oase in de wadi. Te midden van de palmbomen ligt een huis uit de laat-Ottomaanse tijd van de Palestijnse al-Husseini familie. Bedoeïenenfamilies houden er nu geiten en schapen. Het huis wordt omringd door smalle kanaaltjes, en geurende wilde munt.

Verdwijnend landschap

Tijdens het vervolg door de stille wadi voelt het bewoonde leven ver weg. Maar het is onmogelijk om aan de bezetting te ontsnappen. Wandelen is onlosmakelijk verbonden met de politieke situatie. De controle over het land en de beperking van de bewegingsvrijheid voor Palestijnen vormen de kern van de Israëlische militaire bezetting en annexatiepolitiek.

In zijn boek Palestinian Walks uit 2008 beschrijft auteur Raja Shehadeh in zeven wandelingen het ,,verdwijnende landschap” in Palestina vanaf de jaren zeventig. Ondertussen voert hij als advocaat en oprichter van de Palestijnse NGO Al Haq een juridische strijd tegen de annexatie van het land. Voor zijn ogen verandert het landschap radicaal door de aanleg van nederzettingen, kolonistenwegen en militaire bases. De ruimte voor het door hem geliefde sarha, vrij rondzwerven, krimpt verder in.

Veel natuur op de Westelijke Jordaanoever ligt in ‘gebied c’, dat sinds de Oslo-akkoorden in de jaren negentig onder volledig Israëlisch gezag staat, en waar de meeste illegale nederzettingen liggen. De Westelijke Jordaanoever is voor Israëliërs toegankelijk, al staan er bij de toegangswegen tot Palestijnse steden in gebied a – formeel onder controle van de Palestijnse Autoriteit – borden dat het verboden en gevaarlijk gebied is voor Israëliërs.

In de wadi is op deze zaterdag een grote groep Israëliërs aan het wandelen. Er ontstaat zelfs een file bij een klimgedeelte over met ijzeren handvaten bedekte rotsen. Een van hen heeft een geweer bij zich. Palestijnen uit de Westelijke Jordaanoever kunnen, behalve met een vergunning, niet in Israël komen. Gebied c op de Westelijke Jordaanoever is voor hen grotendeels onbegaanbaar.

De tocht voert langs rotsformaties en imposante ruïnes van een aquaduct uit de eerste eeuw voor Christus, maar ook langs nieuwe Israëlische nederzettingen.

Foto’s Afif H. Amireh

Verwoest en verlaten

Halverwege de tocht door Wadi el-Qelt is vanaf een hooggelegen pad in de wadi een klooster te zien in de diepte, dat ‘hangend’ is ingebouwd in de rotsen. Het „juweel van de Palestijnse woestijn”, noemt Hijazi het Grieks-Orthodoxe St. Jorisklooster. Gebouwd in de vijfde eeuw, werd het in de zevende eeuw verwoest tijdens de Perzische invasie. Het was vervolgens eeuwenlang verlaten, maar werd weer opgebouwd in de kruisvaardertijd, en later door Grieks-Orthodoxe monniken in de negentiende eeuw.

Het klooster wordt ook nu nog bewoond door monniken, en is op gezette tijden open voor bezoekers. Deze middag is de poort al dicht. De bloeiende tuin van het klooster ligt er verlaten bij. Een monnik in het zwart verschijnt even op een hooggelegen balkon.

Enkele kilometers voorbij het klooster opent de kloof zich. Op een uitgestrekte vlakte ligt, in een waas door de zon, Jericho. Het is de laagste stad ter wereld, op 258 meter onder zeeniveau. Palestijnen spenderen graag een weekend in de met dadelpalmbomen omgeven stad. De ruïnes van het winterpaleis van Herodes vormen het eindpunt van de route, waar Hijazi in de middagzon de groep opwacht.

Delen





Mail de redactie