Nederlanders worden in Cannes met lof overladen voor hun thriller over rietsnijden

Het is een klassiek journalistiek dilemma: een terrorist laat op een druk station een bom afgaan. Veel doden, drama, natuurlijk is dat nieuws. Maar wat gebeurt er als je er níét over zou schrijven? Het doel van een aanslag is vooral de angst die het veroorzaakt en in een maatschappij kruipt – de terreur. Als je het negeert, kan de angst niet woekeren en gebeurt het misschien niet meer.

Zo is het ook een beetje met hiphopartiest en producer Kanye ‘Ye’ West (47). Hij vergeleek zichzelf graag met Jezus, kreeg rechtstreekse berichten van God op z’n laptop, was rabiaat anti-abortus („Genocide op zwarte mensen”), en steunt zowel Donald Trump als de van ontucht en mensenhandel beschuldigde P. Diddy. West droeg shirts van nazimetalband Burzum en eentje met ‘White Lives Matter’ erop, later verkocht hij zijn eigen shirts met een swastika. Adolf Hitler: helemaal ok. De Holocaust: niet gebeurd. Slavernij: een keuze van de zwarte bevolking zelf. En dat we zo’n collectieve afkeer hebben van nazi’s, zo betoogde hij, komt alleen maar ‘door de Joodse media.’ „We’ve got to stop dissing the Nazis all of the time.”

Deze week zorgde West ervoor dat er een Wikipedia-pagina bestaat met de titel ‘Heil Hitler (song)’. Inderdaad, zijn nieuwste nummer heeft de naam van de uitspraak die hoort bij de Hitlergroet. Het nummer gaat over hoe zijn leven onmogelijk wordt gemaakt door iedereen, behalve door hemzelf. Dat híj nu de nazi is, de slechterik, de Adolf Hitler van het verhaal, en dat dat komt omdat anderen dat van hem maken, is de portee.

Bizarre combinatie

Het nummer werd snel verwijderd van platforms als Soundcloud, YouTube en Spotify. Alleen op Elon Musk’s X (voorheen Twitter) is ‘HH’ nog te zien en te luisteren, met een video waarin een groep zwarte mannen in zwarte pakken de macabere hook „n***a heil hitler!” scandeert. Die drie woorden vormen overigens ook de door West gekozen alternatieve titel van het nummer – een bizarre combinatie. Op Spotify verscheen woensdag wel een instrumentale variant, ‘The Heil Symphony’, met een weinig verhulde verwijzing naar een hakenkruis als hoes.

Je kunt een rapper makkelijker negeren dan een terreuraanslag. Als NRC nooit meer over hem zou schrijven, is er vermoedelijk geen abonnee die belt waarom we toch niets doen aan die leuke meneer West. Maar negeren is verdraaid moeilijk.

Dat komt natuurlijk vooral doordat West een popcultureel fenomeen is, die muziek heeft uitgebracht die volgens sommigen hiphop heeft geherdefinieerd. Met de combinatie van bassige producties, persoonlijke teksten en zijn toen nog progressieve uitspraken over het homohuwelijk en homofobie in het algemeen, werd hij het gezicht van de verlichte post-gangsta rap-periode. Een held voor velen dus. De manier waarop hij is afgegleden naar het afvoerputje van extreemrechts is daarom op z’n minst opmerkelijk, zeker omdat iedereen het heeft kunnen zien gebeuren. Op z’n slechtst is Wests gedrag van de laatste jaren een ongeluk waar je de blik niet van kunt afwenden, en zijn wij de kijkersfile.

Mentale problemen

Fans, sponsors en andere relaties hebben Ye grotendeels laten vallen, dat is een economisch verhaal. Zijn gedrag zou te verklaren zijn door mentale problemen (Kim Kardashian, zijn ex, verklaarde eens dat hij een bipolaire stoornis heeft – ongecontroleerd megalomaan gedrag is een symptoom; zelf verklaarde hij dat eerder ook, maar kwam begin dit jaar met de verklaring dat hij niet bipolair maar autistisch zou zijn), de dood van zijn moeder of de scheiding met Kardashian en het gevecht om hun kinderen. Problematisch gedrag veroorzaakt door een psychische stoornis of rouw kan ook een belangrijk verhaal zijn.

Er is nog iets: antisemitisme, racisme, nationaalsocialisme en haat in het algemeen verdient een weerwoord. Anders laat je het vrijelijk bestaan, en onbestreden schimmel wordt altijd erger. Als West met zijn nog altijd miljoenen volgers de Holocaust ontkent, dient daar tegenin te worden gegaan. Maar de balans tussen bestrijden en aanwakkeren is wel heel erg moeilijk. Je vervalt snel in sensatiezucht, of je herhaalt nodeloos kwetsende opmerkingen van iemand die dat misschien wel uit geestelijke nood deed. Als Ye aandacht zoekt, moet hem die uit principe niet worden gegund. En als hij een langzaam ongeluk is, wil ik er eigenlijk niet naar kijken.

Muzikaal valt er weinig positiefs te melden. Het antisemitisme van ‘Heil Hitler’ is te walgelijk om serieus naar te luisteren, en al eerder concludeerden we in NRC dat „de muzikale mal die hij zelf ooit smeedde, hoognodig aan vervanging toe” is.

Misschien komt het goed, krijgt hij de hulp die hij nodig lijkt te hebben en neemt hij afstand van zijn pijnlijke, beledigende en gevaarlijke uitingen. Tot die tijd lijken zijn verbale en muzikale aanslagen niet te stoppen, en blijft het journalistiek afwegen: kijken naar het ongeluk, of proberen door te rijden?

Delen

Mail de redactie

In een naar zweet en vuur ruikende Ziggo Dome begint het publiek halverwege de show van Tyler, the Creator te ruziën. De rappende alleskunner uit LA, die op een klein podium midden in de zaal plaatjes staat te draaien, vindt dat de rechterkant harder losgaat dan de andere, waarop de mensen aan de rechterkant beginnen te juichen. De linkerkant van de zaal reageert daar met een luid boe-geroep op, waarop de rechterkant spontaan losbarst in het spreekkoor ‘Het is stil aan de overkant’. Tyler kijkt er verbaasd naar, kijkt van links naar rechts en begint dan te schaterlachen, waarna hij met die kenmerkende raspende stem roept: „Is dat hoe jullie ruzie maken in Nederland? Hahaha, nou ja, beter dan in Amerika, daar word je doodgeschoten.”

Dan stijgt het podium op, en barst de zaal vol pompend enthousiaste jongeren (en ouders) in een moshpit uit bij ‘Who Dat Boy’. Die track duurt dertig seconden, waarna het podium terugzakt en de zaal bij het zwoele r&b-nummer WUSYANAME in een klein theater verandert terwijl het licht zacht oranje kleurt. Tyler is intussen naar de luchtbrug gekropen die het kleine podium met het hoofdpodium verbindt voor de keiharde marching song ‘Thought I Was Dead’ van zijn nieuwste album Chromakopia. Onder gebulder van vuurwerk en een keiharde bas die oorverdovend de zaal door rollen, zakt hij theatraal neer, en begint aan een a-capellaversie van het kwetsbare lied over zijn afwezige vader, ‘Like Him’, dat eindigt in vuurwerk en een maniakaal blaffen: „I don’t look like him!”

Het is Tyler Gregory Okonma (34) ten voeten uit. Hij is bezig aan de wereldtournee van Chromakopia, dit is de eerste van twee shows in Amsterdam. Met Chromakopia maakte het voormalig enfant terrible een album dat een waar muzikaal en literair kunstwerk genoemd mag worden. Dat deze show bijzonder zou worden, was dus wel te verwachten. En toch, dat iemand zonder band en zonder achtergronddansers, met een microfoon en wat vuurwerk, zó’n dramaturgisch kloppende show kan neerzetten, ondanks de wel heel grote hoeveelheid tracks, is ongekend.

Huiskamer

Het decor bestaat uit vijf op elkaar gestapelde, felgroene zeecontainers. Het woord ‘Chromakopia’ erop gespoten. Bij openingstrack ‘St. Chroma’ (het alter ego van Tyler op het album) schuiven de containers langzaam omhoog. De hele zaal stampt mee op de beat. Al marcherend staat daar Tyler, in die kenmerkende Chroma-outfit: enorme schoudervullingen op zijn groene legerjasje, het haar opgestoken in een mohawk en dan dat vervreemdende masker.

Hoogtepunt is het intermezzo, wanneer in het midden van de zaal een heuse huiskamer uit het plafond zakt, met schermen eromheen waarop de buitenmuren van een knus huisje worden geprojecteerd. Tyler zit binnen op een bank, met een haardvuur, een kleedje, een piano en een platenspeler in het midden. Alsof hij wil laten zien hoe zijn paranoia zich uit: hij binnen, bezig met muziek, buiten het publiek, de mensen die naar binnen willen kijken. In de hoek hangt een camera gericht op de platenbak.

Daar gaat hij door zijn oude platen heen, blijft er af en toe bij een paar hangen. Het publiek reageert uitzinnig bij elke plaat die het herkent. Hij draait onder andere de hits ‘IGOR’s Theme’, ‘Earfquake’ en ‘Thank You’. Ondertussen kan hij even omkleden en komt hij terug als zijn ‘normale’ zelf: petje, wit T-shirt, overhemd met korte mouwen. Op zijn loungebank doet hij rustig een luchtje op. Vraagt het publiek welke schoenen hij aan moet. Gaat zitten, liggen, en luistert even naar het publiek. Dan zegt hij tegen de rechterkant van het publiek dat ze te gek zijn, en tegen de mensen aan de linkerkant dat ze rechts niet moeten uitjoelen. Ze moeten gewoon beter hun best doen. Tijdens de rest van het concert was het in ieder geval geen moment stil meer.

Delen

Mail de redactie