Nabestaanden in Suriname worstelen: op jacht naar de voortvluchtige Bouterse of overgaan tot de orde van de dag

De ingelijste zwart-witfoto op een kast is de enige die Janine Riedewald (43) heeft waar ze samen op staat met haar vader Harold. De foto prijkt naast een kaars met zijn naam en een geschilderd portret, in haar ‘papa hoekje’. Advocaat Harold Riedewald was een van de slachtoffers van de Decembermoorden van 1982. Hij maakte deel uit van het verdedigingsteam van militair Surendre Rambocus die in maart ’82 een tegencoup wilde plegen om het regime van Desi Bouterse omver te werpen.

Janine was een jaar oud toen haar vader vermoord werd samen met veertien andere slachtoffers, onder wie Rambocus. „Het is frustrerend dat we zover zijn gekomen, na zo’n lange rechtszaak, die al sinds 2007 liep. En eindelijk is Bouterse dan veroordeeld, en dan slaat hij op de vlucht. Ik kan me niet voorstellen dat het Openbaar Ministerie hem heeft laten lopen. Ik wil geloof houden in de rechtsstaat maar dat wordt wel heel moeilijk zo”, zegt Riedewald verbitterd.

Teleurstellend vindt ze ook de oorverdovende stilte die er is richting de nabestaanden. De enige keer dat ze als nabestaanden iets hoorden was volgens Riedewald na de defintieve veroordeling . „Een vertegenwoordiger van president [Chan] Santokhi kwam toen langs en vertelde dat we als nabestaanden er niet op moesten rekenen dat Bouterse al die maand zou worden opgepakt. Het was vlak voor de feestdagen, er was te weinig capaciteit bij de politie. In januari konden we pas iets verwachten, werd ons gezegd. Maar we hebben nooit meer iets gehoord.”

Op 20 december veroordeelde het Hof van Justitie de oud-legerleider en latere president van Suriname, Desi Bouterse tot twintig jaar cel voor zijn rol in de zogeheten Decembermoorden. Bouterse zit nog altijd niet vast.


Lees ook
Met de veroordeling van Bouterse prevaleert in Suriname na 41 jaar alsnog de rechtsstaat

Het Surinaamse Hof van Justitie tijdens het uitspreken van het eindvonnis van Desi Bouterse, in de rechtszaak over de Decembermoorden. Foto Ranu Abhelakh/AFP

Ook als journalisten navraag doen naar de stand van zaken krijgen ze nul op het rekest. Het Openbaar Ministerie reageert uitsluitend per WhatsApp-bericht en schrijft daarin te begrijpen dat er belangstelling is voor de ontwikkelingen en de opsporing van Bouterse. Maar, zo schrijft het, „er is geen nieuwe informatie te delen”. President Santokhi verwijst bij elke vraag over de zaak Bouterse naar de procureur-generaal omdat die belast is met de opsporing. Er is een opsporings- en arrestatiebevel uitgevaardigd.

Bij dit huis van bewaring, Santo Boma, genaamd had ex-president van Suriname Desi Bouterse zich moeten melden om zijn straf uit te zitten. Bouterse deed dit niet en is nog altijd niet opgepakt.
Foto Ranu Abhelakh/ANP

Maar volgens Hugo Essed, advocaat van de nabestaanden, ligt er juist nu een taak voor de regering, die volgens de advocaat meer moet doen om Bouterse op te sporen. Volgens Essed is „de gevangenneming van Bouterse een gedeelde verantwoordelijkheid van de procureur-generaal en de president want uiteindelijk moet de uitvoering gedaan worden door de politie en veiligheidsdiensten”. De buitenkant van zijn advocatenkantoor is versierd is met de tekst: ‘Recht en waarheid maken vrij’, een regel uit het Surinaamse volkslied. „De veiligheidsdiensten hebben gefaald’’, zegt Essed stellig. „ Maar was het opzet, onwil of onkunde? Dat blijft speculeren. Maar blijkbaar heeft ex-president Bouterse zoveel macht dat hij dit heeft kunnen organiseren. Want ik zie het eerder als een goede en lang voorbereide actie, die gedekt wordt door mensen die in ons land heel veel invloed hebben”, aldus de advocaat.

Over tot de orde van de dag

Het is regentijd in Suriname en op het terrein van radiostation ABC liggen grote plassen water. Het station werd in 1975 opgericht door journalist André Kamperveen, een van de slachtoffers van de Decembermoorden. Zijn zoon Henk Kamperveen die ABC nu runt, loopt in snelle pas over het drassige erf naar binnen. De afgelopen jaren was hij regelmatig in de rechtszaal te vinden. Maar nu Bouterse definitief is veroordeeld, wil hij de zaak afsluiten. „We zijn jaren met deze zaak bezig geweest. Ik wil niet nu weer beginnen aan een periode waarbij we moeten zoeken naar Bouterse en hem opsporen. Daar wil ik me nu niet druk over maken, dat laat ik aan het OM over. Bouterse is uit de gemeenschap gehaald, en maakt geen deel meer uit van de samenleving, en dat is voor mij belangrijk, daar ben ik tevreden mee”, zegt hij.

zoon van André Kamperveen, die bij de Decembermoorden werd omgebrachtHenk Kamperveen Bouterse is uit de gemeenschap gehaald dat is voor mij belangrijk, daar ben ik tevreden mee

Binnen, in de tv-studio begint journalist Raoul Roeplal aan de opnames van zijn uitzending. Als verslaggever volgde hij de rechtszaak jarenlang op de voet. Maar al vrij snel na zijn ontsnapping, gingen de Surinamers over tot de orde van de dag. Ook de media, zag hij. „Er spelen zoveel dingen momenteel die ons als journalisten bezighouden, Bouterse is naar de achtergrond verdwenen”. Of er nog actief naar Bouterse wordt gezocht? Roeplal betwijfelt het. „Ik merk er niets van”.

Bouterse en zijn voormalige lijfwacht Iwan Dijksteel, die ook voortvluchtig is, staan op Interpols internationale opsporingslijst. En afgelopen april maakten de Verenigde Staten bekend dat Bouterse, een aantal van zijn familieleden en oud-militairen, de VS niet meer in mogen. Ondertussen wordt er gespeculeerd waar hij kan zijn? Gevlucht naar het buitenland, Cuba of Venezuela? „Ik vermoed dat hij in het binnenland zit”, zegt journalist Raoul Roeplal na de opnames voor zijn programma. „Bouterse houdt van de jungle en je kunt je daar makkelijk onvindbaar maken en toch in luxe leven want er zijn daar allerlei buitenplaatsen”, zegt hij.


Lees ook
Bouterse was altijd al de gevangene van zijn besmette verleden

Desi Bouterse tijdens de viering van Onafhankelijkheidsdag, 1997.

Na de oproep van Interpol hebben een aantal landen uit de regio laten weten dat ze een oogje in het zeil houden, aldus Albert Ramdin, minister van Buitenlandse zaken. „Als Bouterse in hun land mocht zijn, dan gaan ze onmiddellijk over tot uitzetting”, aldus Ramdin die verder weinig kwijt wil over de zaak en net als president Santokhi verwijst naar het OM.

Dat de oudere nabestaanden zoals Henk Kamperveen weinig energie meer hebben voor een lange zoektocht naar Bouterse begrijpt Janine Riedewald, maar zelf kan ze er nog geen punt achter zetten. „Bouterse is misschien nu uit de samenleving maar dat kan volgend jaar [dan zijn er verkiezingen en de partij van Bouterse, de NDP, zal meedoen] heel anders zijn. Voor mij is het belangrijk dat hij hoe dan ook opgesloten wordt.”