Zijn eerste marathon liep hij 22 jaar geleden – meteen die in New York. „Ik dacht toen nog dat het de enige was die ik ooit zou lopen en had met mijn broer afgesproken: dan gaan we ook naar New York. Die marathon is toch magisch.”
Maar Erik Nieuwenboom bleek het lopen van marathons heel leuk te vinden en inmiddels heeft hij er aan 43 meegedaan waarvan een flink deel in het buitenland. „Elke marathon heeft een eigen verhaal, een eigen karakter.” Boston is zijn favoriet, het is de oudste marathon in de VS en het gemiddelde tempo ligt hoog. Je komt er in aanmerking voor een startbewijs als je gemiddeld sneller rent dan leeftijd- en seksegenoten.
Een sportwedstrijd of concert in het buitenland bezoeken is in opkomst, bleek uit enquêtes die Collinson Group, een exploitant van luchthavenlounges, hield onder 8.500 reizigers uit 17 landen. Ze gingen bijvoorbeeld als toeschouwer naar een F1-race in Monaco of naar een optreden van Taylor Swift in Londen. Van de reizigers die meewerkten zei maar liefst 83 procent in de drie jaar daarvoor naar een sportwedstrijd te zijn gevlogen of dat van plan te zijn in de komende twaalf maanden. Voor concerten geldt dat 71 procent van de ondervraagde reizigers daarvoor de laatste jaren het vliegtuig had genomen of dat binnenkort van plan was. Opvallende uitkomst: naar Formule 1-races gaan relatief de jongste toeristen die tegelijkertijd het meeste geld (moeten) uitgeven aan en rond hun trip.
Het bedrijf voorspelt op basis van de antwoorden een verdere groei van evenemententoerisme. Dat verwacht ook de VN-organisatie die toerisme monitort, UN Tourism. Zij zien dat de toenemende populariteit van grote sportevenementen „meer en meer nationale en internationale bezoekers” trekt. In 2023 ging er 578 miljard euro in om. UN Tourism schrijft uit te gaan van een jaarlijkse groei van 16 procent tussen 2024 en 2030 voor sporttoerisme.
Niet iedereen gaat met het vliegtuig naar concert of sportwedstrijd. Flixbus zag de reserveringen pieken rond de concerten van megaster Taylor Swift in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Nederland en Portugal. Ook toen Nederland deze zomer de halve finale van het EK tegen Engeland mocht spelen in Dortmund, zag het bedrijf op routes vanuit Nederland die kant op meer reserveringen, zegt woordvoerder Charles Billiard.
Erik Nieuwenboom treinde naar Berlijn voor een optreden van Coldplay toen hij in Nederland geen tickets kon bemachtigen. Dat had een meerwaarde, vond hij. „Het is meteen een mini-vakantie, je bent helemaal weg.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/30154353/data126090569-3674b8.jpg)
Speciale reisbureaus
Het kan extra betekenis geven om een concert in het buitenland bij te wonen, zegt Marcel Bastiaansen, hoogleraar vrije tijd en toerisme aan Breda University of Applied Sciences. Bastiaansen onderzocht in 2018 het belang van novelty. „Als de toerist het idee heeft iets nieuws mee te maken, draagt dat bij aan het vakantiegevoel.” Uit andere onderzoeken blijkt volgens hem ook steevast dat de bereidheid om te betalen toeneemt naarmate de toerist een uniekere beleving kan hebben.
Voor marathons geldt dat er volop bijzondere worden aangeboden die je kunt ‘verzamelen’. Je kunt er één lopen op de Chinese muur. Of een nachtelijke marathon rennen terwijl de zon niet ondergaat op Groenland. Je kunt een vulkanische marathon lopen, en eentje in de woestijn van Jordanië, langs de in steen uitgehouwen stad Petra.
Er zijn in marathons gespecialiseerde reisbureaus zoals Marathons International, maar ook een meer algemene reisorganisatie als TUI begeeft zich nadrukkelijk op deze markt met pakketreizen. Zo biedt het vervoer, verblijf én een toegangsbewijs voor een Formule 1-race of een startbewijs voor een marathon. Hoewel het aandeel van sportreizen op het totaal nog „gering” is, ziet TUI bij reizigers „steeds meer focus” op „gezondheid en een actieve levensstijl”, zegt een woordvoerder. Het reisbureau maakt onderscheid tussen reizen waarbij het evenement het (enige) doel is van de reis en familievakanties waarbij één of meer gezinsleden ook een sportieve uitdaging zoeken.
Volgens loper Erik Nieuwenboom heeft het marathontoerisme een grote impuls gekregen nadat zes grote marathons, waaronder New York en Tokio, zich in 2006 verenigden in de World Marathon Mayors. „Zij hebben toen succesvol het beeld gecreëerd dat je deze alle zes gelopen moest hebben.” Komend jaar wordt daar Sydney aan toegevoegd.
Nieuwenboom gaat nu juist op zoek naar kleinere marathons om de drukte te vermijden. „Dit jaar ben ik in Toronto geweest. Minder massaal, alleen al omdat er daar zowel in het voorjaar als in het najaar een marathon wordt gehouden. Daar doen 5.000 mensen mee, in New York 55.000.” Hij plakt er meestal een paar dagen vakantie achteraan. „Ik heb gewoon een baan dus kan niet eindeloos vakantie opnemen, dat combineer ik dan met een marathon.” Vliegschaamte heeft hij ook wel eens. Om het aantal vluchten te beperken heeft hij met zichzelf afgesproken dat hij maximaal één keer per jaar een lange vliegreis maakt.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/30154351/data126090575-d75fda.jpg)
Sterren op één plek
Ook TUI is zich bewust van de gevolgen voor het klimaat van het meedoen aan marathons in het buitenland. „Waar mogelijk promoten we de trein of eigen vervoer als alternatief”, laat een woordvoerder weten. Zo biedt TUI naar Parijs überhaupt geen vliegreizen meer aan.
Marcel Bastiaansen ziet nog een andere trend. Muzikanten die wereldwijd fans hebben, kiezen er soms voor op één plaats te blijven. Fans reizen daar dan heen. „Die artiesten kunnen het zich permitteren op één plek te blijven.” Zangeres Celine Dion was één van de wereldsterren die lange tijd in Las Vegas verbleef om er concerten te geven. U2 gaf tussen september 2023 en maart dit jaar veertig concerten in megadome The Sphere in Las Vegas, waar 660.000 bezoekers op afkwamen. Zangeres Adele, ze houdt niet van touren, liet een speciale concerthal optrekken in München waar ze deze zomer tien avonden achter elkaar optrad. Elke avond was er plaats voor 74.000 bezoekers.
Je kunt je afvragen, zegt Bastiaansen, of deze residencies van internationale popsterren een goede ontwikkeling zijn. „Want het betekent natuurlijk wel wat voor het aantal vliegbewegingen.”
Peter in ’t VeenVerstappen zien winnen in Abu Dhabi was ‘surrealistisch’
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/30154355/data125928249-1f9679.jpg)
Hij was erbij toen Max Verstappen in 2021 voor het eerst wereldkampioen werd. Dat was al bijzonder – een Nederlander die de Formule 1 wint – maar het gebeurde ook nog in de laatste ronde van de laatste race. Een „surrealistische ervaring” noemt Peter in ’t Veen die race in Abu Dhabi. „Heel mooi om mee te maken.”
Zijn eerste Formule 1-race zag hij al in 1999, in het Belgische Spa. In Nederland werd toentertijd geen Formule1 gereden. Sindsdien bezocht hij er meerdere, soms gecombineerd met een vakantie. „Naar Australië ga je niet voor een paar dagen.” Hij maakte die reizen met Ticket+travel en inmiddels begeleidt hij daar als vrijwilliger ook reizen. Vanaf 2016, toen Max Verstappen zijn eerste F1-race won, werd F1 echt „booming”, zegt hij.
Inmiddels is naar een race gaan in het buitenland populair bij families, vriendengroepen en gezinnen, ziet hij. Vriendengroepen gaan meestal puur voor de race, maar stellen en gezinnen combineren het met een vakantie- of stedentrip. Zeker bij de circuits die in de buurt van een stad liggen, zoals Silverstone bij Londen of Monza bij Milaan. F1 is wel een „serieus duur evenement”, zegt hij. Voor een „beetje leuke tribunekaart” betaal je zo 400 á 500 euro. Tel daar de reis en het hotel bij op en dan zit je al snel op 1.000 à 1.200 euro. „Eten en drinken op het circuit is ook prijzig.” Voor dat geld heb je wel meer dan de race alleen, zegt hij. „De trainingen op vrijdag en zaterdag, presentaties van teameigenaren of de coureurs in de fanzone. Het is drie dagen.”
Welke F1 hij aanraadt, hangt af van wat je het belangrijkste vindt. „In Engeland is de sfeer heel bijzonder, omdat hele families er heen gaan; baby’s, opa’s en oma’s.” Als je optimaal zicht wilt, springt Oostenrijk eruit. „Daar zie je door de ligging tegen de berg wel tot tachtig procent van het circuit.”
Lauren VanhaeleVijftien uur in de bus voor Adele in München
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/30154356/data125796165-bd017d.jpg)
n 2015 viste de Antwerpse Lauren Vanhaele achter het net toen haar idool Adele optrad in het Sportpaleis. Het lukte niet tickets te bemachtigen. Toen de Britse zangeres dit jaar optredens in Munchen aankondigde, wist ze: ik ga!
Goedkoop was het niet; één van de goedkoopste kaarten was 230 euro. Zij en een vriendin waren ook nog bereid er vijftien uur voor in de Flixbus te zitten („Die stopte op best veel plaatsen”).
Het concert stelde niet teleur. „Ik had al veel op TikTok gezien dus mijn verwachtingen waren best hoog maar werden toch ingelost.” De vriendinnen bleven na het concert nog twee dagen in München. „Ik had op Tiktok geresearched wat we wilden zien. Leuke tentjes, veel parken, mooie gebouwen.” Ze raadt iedereen aan om een concert met een trip te combineren. „Het is een twee-in-een-ervaring. Een stad én een concert.”
De terugreis viel niet mee. Omdat ze niet nog eens vijftien uur in de bus wilden, hadden ze treintickets geboekt. Maar de trein kwam niet, de hele zomer waren er problemen met het spoor in Duitsland. Omdat haar vriendin de volgende dag moest werken heeft die een vlucht genomen. Lauren moest een extra nacht in Keulen blijven om met de trein thuis te kunnen komen. Toch zou ze het zo weer doen. „Het is uniek als je zo’n concert op een andere locatie meemaakt.”
