Na de Oekraïense aanvallen zoekt Moskou alternatieve Zwarte Zeehavens voor zijn beschadigde vloot

Oorlog in Oekraïne Door de recente Oekraïense aanvallen op de Zwarte Zeevloot haalt Moskou steeds meer oorlogsschepen weg van de Krim. Nu bedreigt Rusland graanschepen naar Oekraïne met zeemijnen.

Het Russische marineschip Olenegorski Gornjak ligt in augustus in een dok in de haven van Novorossiesk, nadat het zwaar beschadigd raakte bij een Oekraïense zeedrone-aanval.
Het Russische marineschip Olenegorski Gornjak ligt in augustus in een dok in de haven van Novorossiesk, nadat het zwaar beschadigd raakte bij een Oekraïense zeedrone-aanval. Foto Vitaly Timkiv/Sputnik

De recente Oekraïense raketaanvallen op de Russische Zwarte Zeevloot in de marinehaven Sevastopol hebben ertoe geleid dat een deel van de Russische oorlogsschepen is verplaatst van de bezette Krim naar de havenstad Novorossiesk, in het uiterste oosten van de Zwarte Zee.

Volgens The Wall Street Journal is het grootste deel van de Russische Zwarte Zeevloot weggehaald uit Sevastopol, al sinds mensenheugenis de thuisbasis van de vloot. Op basis van bestudeerde satellietbeelden maakt ook het Institute for the Study of War (ISW) melding van de verhuizing. Volgens de Amerikaanse defensie-denktank zijn zeker tien oorlogsschepen van Sevastopol naar Novorossiesk gevaren. Het gaat onder meer om de fregatten Admiraal Makarov en Admiraal Essen, drie onderzeeërs, vijf landingsschepen en een aantal kleinere vaartuigen. Ook werd voor het eerst een Russische patrouilleschip gezien in de haven van Feodosia, in het oosten van het bezette schiereiland.


In de laatste weken van de afgelopen zomer verrasten de Oekraïense strijdkrachten met een serie aanvallen op Russische doelen op de Krim. Zo werden enkele booreilanden in de westelijke Zwarte Zee ingenomen en werden Russische luchtverdedigingssystemen op de Krim uitgeschakeld met raketaanvallen. Daarna volgde een aanval op een scheepswerf van de Russische marine in Sevastopol, waarbij een landingsvaartuig en een onderzeeër in een droogdok werden geraakt. Een week later werd de positie van de Zwarte Zeevloot verder onder druk gezet met een raketaanval op het hoofdkwartier in Sevastopol.

„We zien geen Russische schepen van de Zwarte Zeevloot meer richting de Oekraïense territoriale wateren varen”, zei de Oekraïense legerwoordvoerder Natalja Hoemenjoek woensdag op de nationale televisie. „Af en toe komen ze in de buurt van de kust van de Krim, maar niet dichterbij. Ze durven niet meer voorbij Kaap Tarchankoet te komen”, zei ze, verwijzend naar de meest westelijke punt van het bezette schiereiland.

De woordvoerder van het Kremlin, Dmitri Peskov, wilde donderdagmiddag niet reageren op de berichten over de verplaatsing van Russische marineschepen.

Ruimte voor graanschepen

Het Oekraïense lucht- en zee-offensief tegen de Russische bezetter op de Krim en in het westelijke deel van de Zwarte Zee heeft ondertussen een veiliger omgeving voor de commerciële vaart in het gebied gecreëerd. Nu Russische oorlogsschepen zich niet meer laten zien ten westen van de Krim bevaren steeds meer handelsschepen met Oekraïense landbouwproducten de ‘humanitaire corridor’ die Kyiv eenzijdig heeft ingesteld onder de Oekraïense kust.

Lees ook: Moskou houdt vol dat admiraal Sokolov nog leeft, maar de Russen zijn niet meer veilig op de Krim

Nadat Moskou in juli de zogenoemde graanovereenkomst weigerde te verlengen voeren enkele vrachtschepen onder dreiging van Russische aanvallen van en naar de Oekraïense havens om graan en andere producten af te voeren. Nadat de eerste civiele vrachtschepen ongeschonden de Oekraïense wateren hadden verlaten volgden meer vaartuigen. De Oekraïense marine stelde woensdag dat nog zeker twaalf vrachtschepen klaar liggen om de smalle corridor onder de kust in te varen, onder meer richting Odesa.

Het vrachtschip Maranta in de buurt van Odesa, eerder deze week. Het schip gebruikte een tijdelijke corridor die Oekraïne heeft gecreëerd langs de westelijke rand van de Zwarte Zee.
Foto Igor Tkachenko/EPA

Toch zijn die tijdelijke vaarroutes volgens de Britse inlichtingendiensten niet zonder gevaar. Integendeel, woensdag waarschuwde Londen dat Moskou zeemijnen wil gebruiken om de civiele scheepvaart van en naar Oekraïne ‘anoniem’ aan te vallen. Ook zouden de Russen mijnen willen leggen voor de ingang van de Oekraïense havens, aldus het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Moskou zou de schuld in de schoenen van Kyiv willen schuiven als er schepen verloren zouden gaan door aanvaringen met mijnen, zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken, James Cleverly, woensdag. „De wereld kijkt mee – en we kijken dwars door de cynische Russische pogingen heen om de schuld van hun aanvallen bij Oekraïne te leggen.” Door de inlichtingen over de Russische plannen nu al te openbaren hopen de Britten Moskou ervan te weerhouden ze ook daadwerkelijk uit te voeren, aldus het Britse ministerie.

Russische haven in Abchazië

Ondertussen kijkt Moskou naar alternatieve mogelijkheden voor zijn marinevloot in de Zwarte Zee. Donderdag werd bekend dat Rusland plannen maakt voor de aanleg van een nieuwe marinehaven in de zelfverklaarde onafhankelijke republiek Abchazië, een door Rusland gesteunde provincie van Georgië.

Lees ook: Het Westen kijkt uit naar het eind van de oorlog in Oekraïne – Poetin niet

De zelfbenoemde president van Abchazië, Aslan Bzjania, zei na een ontmoeting met president Vladimir Poetin, woensdag, tegen het nieuwsmedium Izvestia dat Rusland en Abchazië een overeenkomst hebben getekend voor de aanleg van een permanente haven voor de Russische marine in de regio Otsjamtsjire. „Dit is bedoeld om de defensiecapaciteiten van zowel Rusland als Abchazië te vergroten, en we zullen doorgaan met dit soort samenwerking”, zei Bzjania. „Er zijn ook nog zaken waar ik niet over kan praten.”

Rusland heeft de afgescheiden Georgische provincies Abchazië en Zuid-Ossetië in 2008 erkend als onafhankelijke republieken. Dat gebeurde nadat Russische troepen een Georgische poging om Zuid-Ossetië te heroveren hadden afgeslagen. Naast Rusland erkent slecht een handvol bondgenoten van Moskou Abchazië en Zuid-Ossetië als onafhankelijke republieken. Het grootste deel van de wereld beschouwt beide regio’s als provincies van Georgië.