Na de coronapandemie is de criminaliteit in 2022 weer toegenomen

Jaarbericht OM Toen de samenleving na corona weer openging, leefde ook de criminaliteit weer op. Tijdens de pandemie waren criminelen vooral online actief.

Politie-inzet afgelopen zondag in het centrum van Rotterdam tijdens het voetbalduel Excelsior-Feyenoord verderop in de stad.
Politie-inzet afgelopen zondag in het centrum van Rotterdam tijdens het voetbalduel Excelsior-Feyenoord verderop in de stad.

Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP

In 2022 is de geregistreerde criminaliteit toegenomen met 6 procent. In totaal registreerde de politie 808.800 misdrijven. In 2021 waren dat nog 760.000 misdrijven.

Dit staat in het jaarbericht over 2022 dat het OM woensdag bekendmaakte. Het OM wijst erop dat in 2020 en 2021 „het criminaliteitsbeeld werd beïnvloed door de corona-pandemie en de getroffen maatregelen. Meer mensen bleven thuis, er was een avondklok en er waren meerdere perioden waarin de horeca en ‘niet-essentiële’ winkels waren gesloten”.

Het effect van deze maatregelen was goed zichtbaar in de criminaliteitscijfers van de politie. De meer traditionele offline criminaliteit nam af, de online criminaliteit groeide. In het voorjaar van 2022 ging de samenleving weer open en nam ook de offline criminaliteit weer toe.

In 2019 groeide het aantal openlijke geweldsincidenten tegen personen met 20 procent, het aantal winkeldiefstallen met 31 procent en er vonden 29 procent meer diefstallen van brom-, snor- en gewone fietsen plaats. Ook het aantal verkeersmisdrijven nam weer toe, met name rijden onder invloed – met 37 procent. Deze vormen van criminaliteit groeide hiermee tot boven het niveau van 2019 toen van een pandemie nog geen sprake was.

Bredere trend

Het aantal misdrijfzaken met minderjarige verdachten in het afgelopen jaar met 7 procent gedaald. Het Openbaar Ministerie zegt „een bredere trend van dalende jeugdcriminaliteit” waar te nemen.

Justitie ziet een afname van jeugdigen en jongvolwassenen die verdacht worden van ernstige geweldsdelicten zoals gewapende overvallen, steekpartijen, doodslag en moord.

Het aantal strafzaken met een minderjarige verdachte van doodslag liep terug van 198 naar 159. Het aantal zaken van doodslag met een jongvolwassen verdachte tussen de 18 en 21 jaar daalde van 266 naar 203. Voor beide leeftijdsgroepen is dat nog wel ruim 20 procent hoger dan in 2019. Het aantal minderjarige verdachten van moord daalde in een jaar tijd van 76 naar 32 personen. Het aantal jongvolwassen verdachten van moord daalde van 81 naar 53.

De afgelopen jaren was er volgens het OM juist een toename van jeugdigen die verdacht werden van ernstige geweldsdelicten zoals gewapende overvallen, steekpartijen, doodslag en moord. Hoewel het om een relatief kleine groep jeugdigen ging, was deze toename zorgwekkend. In 2022 is bij deze zaken ten opzichte van 2021 een afname te zien van minimaal 19 procent. Bij de instroomcijfers van jongvolwassenen is een zelfde afname te zien.

Tijdens de coronajaren steeg de instroom van zaken tegen een minderjarige verdachte van een ernstig geweldsdelict nog met 18 procent van 1.633 in 2019 naar 1.920 in 2021. Daarbij gaat het om verdachten van zware mishandeling, diefstal met geweld, afpersing of ernstige bedreiging, al dan niet in groepsverband. In 2022 registreerde het OM 1.525 nieuwe geweldszaken tegen minderjarige verdachten.


Lees ookDit interview met OM-baas Gerrit van der Burg

Heftige geweldsspiraal”

Gerrit van der Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal, constateert dat er de afgelopen jaren „een heel heftige geweldsspiraal” te zien gaven. „Van een meedogenloosheid en gewetenloosheid die we nog niet eerder zagen. De bestrijding hiervan is een kwestie van de lange adem. Ook de inzet van kroongetuigen die de criminele organisaties van binnenuit kennen is daarbij noodzakelijk.”

Van der Burg treedt later deze maand af als OM-baas. Hij heeft dan de maximale termijn van zes jaar voorzitterschap van het college van PG’s bereikt. „De kans dat ik daarna het OM verlaat, is best groot. En ik wil best bekennen dat – hoe zwaar afgelopen jaren soms ook waren – ik er als een berg tegenop zie om het prachtige OM te verlaten.”

Van der Burg wordt opgevolgd door procureur-generaal Rinus Otte.