Na de aardbeving worstelen hulpverleners in Herat met menselijk leed en met de Taliban

Posted on January 1, 2024 by admin

In de behandelkamer van arts Mohammad Rafi Manish is de 55-jarige Mariam op de grond gezakt: door een hernia kan ze amper rechtop staan. „Ik moest zó veel graven”, zegt ze. Voor de dokter doet ze de beweging voor die haar blessure heeft veroorzaakt: haar rug kromgebogen, maaiend met twee armen over de vloer voor zich. Zo doorzocht Mariam de overblijfselen van haar huis , op zoek naar familieleden, in de westelijke Afghaanse provincie Herat die in oktober getroffen werd door een reeks zware aardbevingen. De lemen huisjes waren daar niet tegen bestand, de meeste stortten volledig in. Er kwamen daarbij zeker duizend mensen om; in de dorpjes in de regio staan nu tenten tussen de hopen puin.

Lees ook
Grote verwoesting en duizenden doden in westelijke Afghaanse provincies na aardbevingen

Mariam is haar huis kwijt. Maar erger dan dat en dan haar fysieke pijn, is dat haar familie bij de ramp omkwam: twee volwassen dochters, en hun jonge kinderen. „Als ik niet kan slapen, dan wil ik door de resten naar hen zoeken”, zegt ze tussen lange uithalen door. Ze houdt de zoom van haar donkere sjaal tegen haar ogen. Slapen doet Mariam überhaupt nog weinig, bang dat de grond wéér zal beven. Een buurvrouw met net wat meer geluk probeert zich over haar te ontfermen, te zorgen dat ze in ieder geval te eten heeft. Zij bracht Mariam vandaag naar dokter Manish, bij de mobiele kliniek van de Afghaanse ontwikkelingsorganisatie AADA .

De medische post bestaat uit een aantal containers – ingericht als behandelkamers, met tafels voor patiëntenonderzoek en een douche en toilet – aan de rand van het verwoeste dorp Naib Rafi. Hier hebben sinds de ramp honderden mensen hulp nodig. Kinderen krijgen inmiddels lessen in een grote tent. Vrouwen bakken brood in ‘ovens’ – gaten die ze in de grond hebben gespit. Gezinnen speuren samen door de overgebleven bouwvallen, met kruiwagens op zoek naar bruikbare resten van hun huisraad.

Islamitische geleerde

Tot wel vijftigduizend gezinnen zijn getroffen door de aardbevingen; zeker achtduizend huizen werden volledig verwoest. Er zijn nu nog zo’n zeshonderd gewonden die zorg nodig hebben. Mousa Ashari ratelt die officiële cijfers met beheerste stem af, in zijn kantoor in Herat, hoofdstad van de gelijknamige provincie. Hij leidt de regionale tak van de nationale Afghaanse rampenbestrijdingsdienst (ADMA). De omgeving is aardbeving-gevoelig. Het was „vrijwel direct duidelijk” dat dit een grote ramp zou zijn, vertelt hij.

Ashari, die eerder al andere bestuurlijke functies bekleedde in dienst van het Islamitisch Emiraat dat de Taliban in 2021 uitriepen in Afghanistan, laat zich aanspreken als mawlawi: een term voor islamitische geleerden. De zware natuurramp was de eerste waarmee hij in zijn nieuwe functie te maken kreeg. „Wij hebben in de afgelopen twintig jaar veel ontberingen gekend”, zegt hij smalend, refererend aan het Afghanistan van voor de machtswissel.

De rampenbestrijdingsdienst kwam in actie volgens het protocol: in één dag werd in kaart gebracht waar voedsel en medische hulp nodig waren. Een commissie van religieus geschoolden, ook aangesteld door het emiraat, coördineerde de hulpmissies. Hoeveel ze weten van hulpverleningsacties is onduidelijk, maar volgens Ashari staat de autoriteit van de geleerden buiten kijf: „De commissie haalde donaties op, en coördineerde de juiste verdeling ervan.”

Burgers zamelden vrachtwagenladingen vol kleding en voedsel in. China, Iran en Tadzjikistan stuurden hulpgoederen, maar het regime heeft met weinig landen diplomatieke betrekkingen die het kon aanwenden om hulp te vragen. Volgens critici duurde het lang voordat de autoriteiten de donaties die wél kwamen, doorlieten naar het getroffen gebied.

Sinds het emiraat werd uitgeroepen, wordt de humanitaire sector sowieso belemmerd door strenge regels. Zo mogen vrouwen, ook buitenlands personeel, vrijwel niet buitenshuis werken. In de getroffen districten in Herat worden de bewegingen van de internationale organisaties gecontroleerd, volgens Ashari. „Als een ngo ons hulp aanbiedt, dan bepalen ADMA en de commissie van geleerden samen waar die heen moet. En elke ngo die in Afghanistan opereert, heeft een overeenkomst met het ministerie.”

Zulke controle door de overheid plaatst internationale humanitaire organisaties voor de vraag of zij hun ‘lopende werkrelaties’ in het land kunnen voortzetten onder de Taliban. Doorgaans laten ze publiekelijk weinig los over wat ze veranderen om te kunnen voldoen aan de nieuwe regels en normen in Afghanistan.

Lees ook
De lemen huizen in Herat zijn nu onherkenbare hopen

Bewoners van het district Zenda Jan, in de Afghaanse provincie Herat, zoeken tussen het puin van hun ingestorte woningen naar bruikbare spullen. Ze brengen die naar de tenten die zijn opgezet voor tijdelijk onderdak.

Foto Masood Shnizai

AADA had ook contacten met de Taliban toen die vochten tegen de vorige Afghaanse regering en de internationale troepenmacht. Met lokale krijgsheren in de provincie Herat waren afspraken gemaakt om het humanitaire werk voort te zetten. „We hebben wel eens strijders of hun vrouwen behandeld in de huisartsenposten.”

Op die verhoudingen borduurde Ahmeen voort toen de strijders de macht kregen. Wel moet de directeur „alert blijven” op de veiligheid en bewegingsvrijheid van de medische teams. Er kan altijd een overijverige functionaris of politieman de regels wél streng toepassen. „Dan moet ik weer onderhandelen.”

Psychosociale hulp

In het district Zenda Jan vertellen burgers dat de Taliban legerhelikopters stuurden om aardbevingsslachtoffers te evacueren. Maar verder was er weinig materieel, men moest eerst met de hand door het puin zoeken. Later werden bulldozers ingezet. „Sommige lijken werden door de grijpers uiteengereten”, zegt psychosociaal hulpverlener Hosna Osmani van AADA.

Het team maakt zich zorgen over de psychologische gevolgen van de ramp, vertellen medewerkers tijdens de lunch in de container-spreekkamer. Hoe hard de gemeenschap werd getroffen, werd vaccinologe Marzia Ibrahimi duidelijk toen zij het inentingsprogramma wilde hervatten. Er waren nog maar een paar kleuters in leven die zij daarvoor kon oproepen. „Ik begon aan het wegstrepen van de omgekomen kinderen op mijn administratielijst, daar werd ik eigenlijk niet goed van.” Verloskundige Faiza Haqdoost zag vrouwen die haar vroegen hun zwangerschap af te breken: „Er was een vrouw wier kinderen waren omgekomen. De gedachte aan een nieuwe baby kon zij niet aan. En een jonge vrouw, die in verwachting was van haar eerste kind – ze was net getrouwd maar is nu weduwe. Heel pijnlijk.” De meeste zorg, stellen de artsen, komt neer op psychosociale bijstand. Ook de aanstaande moeders krijgen die nu.

Huilen in het donker

Net als Mariam hadden veel overlevenden in de eerste weken moeite met de nacht. Osmani hoorde mensen „in het donker huilen”. Huisarts Manish: „Eigenlijk kunnen we in deze rampsituatie niemand behandelen voor fysieke problemen, zonder óók naar het mentale aspect te kijken. We proberen deze mensen er echt doorheen te helpen.” Het vertrouwen van de bewoners wordt stukje bij beetje weer opgebouwd, merken de hulpverleners. Niet ver van dit gehucht is de bouw begonnen van enkele tientallen bakstenen huisjes, netjes in een rij.

De missie valt Manish en zijn collega’s zwaar. „Nu we hier al meerdere weken zitten, wordt het ook voor ons steeds lastiger om onze reacties uit te schakelen. We proberen in kleine concrete stappen te denken: wat is er nú nodig?”

Manish kan Mariams gezin niet terugbrengen, maar aan de hernia is iets te doen, in het ziekenhuis in Herat. De AADA-ambulance komt haar later die dag halen. Het zal een schokkerige rit zijn.

Pieter Omtzigt keert snel terug in de Tweede Kamer

admin
November 17, 2024
0

Pieter Omtzigt wil snel terugkeren als fractievoorzitter van Nieuw Sociaal Contract (NSC), dat heeft de partij zaterdagavond aan Nieuwsuur laten weten. Omtzigt trok zich ruim twee maanden geleden terug om gezondheidsredenen, maar zette geen plaatsvervanger op zijn zetel in de Tweede Kamer. Mogelijk keert hij dinsdag al terug in Den Haag.

Omtzigt kampte in 2021 met een burn-out na een tumultueuze periode op het Binnenhof, destijds nog als CDA-kamerlid. Hij zou niet meer terugkeren bij die partij en ging verder als eenmansfractie. In augustus 2023 richtte hij NSC op.

Na een jaar met daarin een verkiezingsoverwinning, een moeizame formatie en een eerste kabinetscrisis (over de begroting), besloot Omtzigt in september een stap terug te doen. Nicolien van Vroonhoven vulde de afgelopen maanden de rol van fractievoorzitter in als plaatsvervanger van Omtzigt.

Catshuis

Afgelopen vrijdag speelde NSC de hoofdrol in een nieuwe kabinetscrisis, ditmaal over de nasleep van het geweld in Amsterdam rond de voetbalwedstrijd tussen Ajax en het Israëlische Maccabi Tel Aviv. Staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen en Douane, NSC) kondigde haar vertrek aan vanwege de „polariserende omgangsvormen van de afgelopen weken”.

Na crisisoverleg in het Catshuis werd de val van het kabinet afgewend. Korte tijd ging het gerucht rond dat Pieter Omtzigt vrijdag onderweg zou zijn geweest naar Den Haag voor het crisisoverleg, maar dat werd snel ontkracht door zijn partijgenoten. Op zaterdag 23 november vindt het halfjaarlijkse partijcongres van NSC plaats in Nieuwegein. Het is nog onduidelijk of Omtzigt bij het congres aanwezig zal zijn.

Luisterverhaal op zondag: Een nieuwe aanpak in de jeugdzorg lijkt te werken

admin
November 17, 2024
0

Te veel hulpverleners en plannen, en te weinig échte hulp. De jeugdzorg is failliet, maar een nieuwe aanpak biedt hoop.

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected]

Gast:: Arjen Schreuder
Stem:: Nienke Brinkhuis
Redactie:: Berit Kramer
Montage:: Jan Paul de Bondt
Foto:: Hedayatullah Amid
Coördinatie:: Henk Ruigrok van der Werven

Bij vlagen is de klasse van Frenkie de Jong weer te zien bij winnend Oranje, al is hij nog niet de oude

admin
November 17, 2024
0

Het is zo’n snelle, soepele wegdraaiactie kort voor rust waaraan te zien is dat Frenkie de Jong langzaam weer toegroeit naar zijn topvorm. De middenvelder staat halverwege de helft van Hongarije met spits Barnabas Varga in zijn rug. De Jong doet alsof hij voor een veilige pass terug kiest, maar versnelt dan opeens.

Met een paar korte tikjes neemt hij de bal aan zijn rechtervoet mee in de draai. Varga kan weinig uitrichten, De Jong schermt de bal slim af, in een voor hem zo kenmerkende beweging. De Jong is weg, doorbreekt de eerste verdedigingslinie en passt op Ryan Gravenberch.

Hij wordt, zei hij eerder in de week, „steeds vrijer” in zijn hoofd na een enkelblessure die hem maandenlang aan de kant hield. Bij zo’n moment wordt dat tastbaar: de door De Jong opgezette aanval leidt tot een strafschop die wordt benut door Cody Gakpo, de 2-0.

433 dagen na zijn laatste optreden in Oranje, september vorig jaar tegen Ierland, maakte Frenkie de Jong (27) zaterdag tegen Hongarije zijn rentree (4-0 zege). Feilloos speelde hij zeker niet. Wel waren er weer vlagen van zijn klasse te zien.

Hij presenteerde zich vrijwel direct weer als de dominante regisseur, met 74 balcontacten in 68 speelminuten. Wijzen, praten, de bal vragen, dribbelen, acties maken, ruimtes creëren. Alsof hij niet is weggeweest, houdt hij na anderhalve minuut zeker zo’n tien seconden de bal aan zijn voet. Snelle kapbewegingen, de tegenstander lokken, zoeken naar de opening. Zoals hij na veertig minuten de bal oppikt bij zijn eigen keeper en zomaar met een rush de as van het veld oversteekt.

Zijn naam wordt het hardst geroepen door het publiek, als de opstellingen klinken in de Johan Cruijff Arena. Na het voor hem pijnlijke gemis van het EK afgelopen zomer, vanwege zijn gekwetste enkel, is het een aangenaam weerzien. Vroeg op de avond loopt hij als een van de weinigen zonder ‘oortjes’ uit de spelersbus. Een voetbaltas losjes over zijn rechterschouder, handen in zijn blauwe trainingsjack gestoken. Bij de veldinspectie beweegt hij zijn heupen een beetje, kijkt wat rond in het stadion dat hij zo goed kent, maakt een praatje met zijn maatje Matthijs de Ligt.

Alles even losgooien

Er waren momenten dat hij vreesde voor blijvende schade aan zijn rechterenkel, zei hij woensdag in Zeist. „Wordt de enkel weer zoals die is geweest? Dat heeft wel regelmatig door mijn hoofd gespeeld, alle scenario’s eigenlijk wel.” Begin oktober maakte hij na ruim vijf maanden zijn rentree bij FC Barcelona – enkele weken later was hij met een invalbeurt al belangrijk in een 4-0 zege op Real Madrid. De laatste paar duels was hij basisspeler en ook aanvoerder bij zijn club.

Hij is veel bezig met zijn enkel, laat zich rond duels en trainingen consequent behandelen. Als hij zaterdag het veld op komt voor de warming-up, ruim een half uur voor de aftrap, doet hij net iets langer oefeningen voor zichzelf. Alles even losgooien – knieën, enkels, armen. Daar waar de rest bijna direct in de weer is met een bal.

Na zes minuten grijpt hij even naar zijn rechterenkel als Willi Orbán wild op hem inkomt – en geel krijgt. Even voelt hij aan zijn voet, wat duidt op pijn, maar hij gaat weer verder. In de onderlinge duels lijkt hij zich niet in te houden, hij wint de paar tackles die hij aangaat, daar waar hij eerder bij FC Barcelona soms nog wat voorzichtig oogde.

Met name verdedigend lijkt hij in bepaalde situaties nog kracht en intensiteit te missen. Dan zit hij er net niet dicht genoeg op om een tegenstander het moeilijk te maken. Na een sprint in de tweede helft staat hij even uit te puffen. Met spelmaker De Jong krijgt Oranje moeizaam druk op Hongarije, dat enkele grote kansen mist.

Na afloop is De Jong nog opvallend terughoudend over de progressie met zijn enkel. „Ik heb er nasleep van. Dat zal tijd nodig hebben”, zegt hij bij de NOS. In dat interviewtje van twee minuten, gebruikt hij drie keer het woord hopelijk: hopelijk wordt hij fitter, hopelijk gaat de pijn weg, hopelijk vindt hij zijn ritme weer.

Al is er, op basis van het duel tegen Hongarije, genoeg om op door te bouwen. Aanvallend oogde de samenwerking met de andere twee middenvelders – Ryan Gravenberch naast hem en Tijjani Reijnders voor hem – vloeiend. Die twee hebben veel loopvermogen en dynamiek. Met meerdere middenvelders in topvorm, onder wie ook Teun Koopmeiners, sprak Koeman in aanloop van een „luxeprobleem”.

Veel diepgang

Waar eerder kritiek was dat De Jong vaak alleen in de breedte passt, onderscheidt hij zich zaterdag met veel passing in de diepte. Hij creëert met een voorzet een kansje voor rechtsback Denzel Dumfries, bedient linksbuiten Gakpo meerdere keren met fijne steekpasses, evenals rechtsbuiten Donyell Malen.

Dat De Jong voor veel diepgang zorgt, blijkt uit de statistieken van databureau Opta: 31 van zijn in totaal 64 passes eindigen in de zogeheten final third, het aanvallendste deel van het speelveld. Hoewel dit risicovollere passes zijn, komen er met 26 van de 31 relatief veel aan. Op dit onderdeel scoort De Jong zaterdag het hoogst van alle spelers.

Hoewel Oranje defensief veel weggeeft, wint het ruim door doelpunten van Wout Weghorst (strafschop), Gakpo (strafschop), Denzel Dumfries en invaller Teun Koopmeiners. Nederland plaatst zich zo voor de kwartfinale van de Nations League, maart volgend jaar. De Jong krijgt in de 68ste minuut applaus en een handje van Koeman als hij wordt gewisseld voor Koopmeiners. „Ik ben blij om terug te zijn”, zegt hij even later voor de camera.