Jarenlang was er één Nederlands filmgenre dat altijd scoorde: de romantische komedie. Recentelijk domineerde een ander genre in de bioscoop: de multiculti-komedie. De Tatta’s trok eind 2022 bijna 700.000 kijkers, Bon Bini 3 ruim 440.000 en Marokkaanse Bruiloft – zowel romkom als multicultikom – haalde ook de top 10.
De multiculti-komedie kwam op in de jaren nul, in het kielzog van oplopende etnische spanning door 9/11, jihadisme en de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh.
Films als Shouf Shouf Habibi en Het Schnitzelparadijs – en de gelijknamige tv-series – zetten Paul Scheffers ‘multiculturele drama’ om in komedie. De hoofdrol was vaak weggelegd voor Marokkaanse boefjes op zoek naar snel geld die worstelen met geïsoleerde ouders, racistische of hypocriete Nederlandse ‘kazen’ en hun eigen culturele en seksuele attitudes. Ze stelden vooral gerust: ‘ze’ zijn anders, maar Nederlandser dan je denkt.
Ondanks klachten over het versterken van etnische stereotypes – met name rond het pikante Alleen maar nette mensen (2012) lanceerde het genre wel een generatie allochtone acteurs. Die konden in het meer ontspannen klimaat van de jaren tien aan de slag met serieuzer werk als Rabat, De belofte van Pisa of misdaadserie Mocro Maffia.
Bon Bini
Sinds Bon Bini Holland in 2015 is de vaandeldrager van de multiculti-komedie de Antilliaanse komiek Jandino Asporaat. Bon Bini: Bangkok Nights, deze week in de bioscoop, is het vijfde deel in een reeks rond het fastfood-restaurant FC Kip waar de Antilliaanse haaibaai Judeska – Asporaat in travestie met te veel make up, nagels, libido en stemvolume – haar clientèle terroriseert. Asporaat is zo populair dat er een stormloop volgde toen hij onlangs in Rotterdam een echt filiaal van FC Kip opende.
Lees ook
Jandino Asporaat: ‘In het internaat leerde ik dat witte kinderen soms óók geen vader hebben’
In Bangkok Nights verliest Judeska haar zaak nadat ze een woekerlening afsluit bij de criminele zakenman Lo Pei om een filiaal in Ghana te openen. Met hulp van hacker ‘Señor Backdoor’ en Chinese zwendelaar PingPing (Phi Nguyen, die nog steeds de ‘r’ niet kan uitspreken) infiltreert ze vervolgens in Mission Impossible-stijl Lo Pei’s villa te Bangkok om FC Kip terug te krijgen.
De meeste rollen speelt Asporaat zoals altijd zelf, soms verstopt in lagen latex: de vuilbekkende Rotterdamse tokkie Gerrie („Grafmuil! Pekingeend!”), de Turkse kleermaker Ahmed („Ik ga in die scheur, ik naai die scheur”), de Hindostaan Radesj, de ‘bloem van Bangladesh’ („Ik ben niet zwart, ik ben donkerwit”) en Judeska’s Antilliaanse neefje Robertico.
Bangkok Nights voert de inmiddels overbekende sketches opnieuw op met extra budget, dat vooral aan schietpartijen in Hollywoodstijl – vaste prik bij Bon Bini – en kung fu-slapstick lijkt besteed. Ook vaste prik: Judeska die in FC Kip een Nederlandse klant buiten westen slaat met een koekenpan wanneer diens latente racisme boven komt. Zo eisen in Bangkok Nights twee nuffige witte queers genderneutrale toiletten in FC Kip. Als Judeska verbaasd antwoordt dat ze helemaal geen gember gebruikt als toiletverfrissser en het duo als ‘transformers’ kwalificeert, noemen ze haar een transfobe inboorling en komt de koekenpan te voorschijn.
Bangkok Nights is vlot gefilmd en best vermakelijk. Bon Bini-humor is ordinair en over the top: niet scherp, maar in zijn botheid bij vlagen grappig. Asporaats luidruchtige talent voor imitatie, malle accenten en culturele satire staat buiten kijf, maar of Bon Bini nog lang boeit nu het tot formule atrofieert is de vraag.
De Tatta’s
Bij De Tatta’s 2, die vorige week in première ging, valt minder te lachen. Deel één werd de kersthit van 2022 met een aardige premisse: een Nederlands gezin wordt uit zijn witte bubbel gedwongen om te integreren in het echte Nederland: de multiculturele samenleving.
Gaan in Bon Bini etnische karikaturen elkaar vrolijk scheldend te lijf, in het multicultureel utopia van De Tatta’s – Surinaams voor aardappeleters – is nauwelijks sprake van frictie. Kakkersgezin Van Kampen verruilt berooid zijn villa voor een flatje in de Hollandwijk. Hun angstige vooroordelen smelten snel weg: pa Erik krijgt werk bij de Turkse garage Ali Baba „waar iedereen familie is”; zelfs een wanhopige graai in de kassa wordt hem vergeven. Dochter Jessica, een tuttige influencer, krijgt sjans met de Marokkaan Illias, zoon Daan blijkt een ‘whigger’ die zichzelf voor paal zet door weinig overtuigend de gangster uit te hangen.
Nederlanders figureren als elitair of als hebberige individualisten zonder trots, loyaliteit of familiezin. Vooral de moderne Nederlandse man moet het ontgelden in De Tatta’s: een slapjanus. Turken, Marokkanen of Surinamers zijn vooral erg gewoon: nuchter, ruimdenkend, recht door zee en altijd in voor een geintje.
In Tatta’s 2 ontpopt de nu geïntegreerde vader Erik zich tot redder van de multiculturele idylle Hollandwijk, die wordt bedreigd door gentrificatie. Bleekmans Vastgoed wil de wijk namelijk slopen, de bewoners moeten met een oprotpremie plaats maken voor dure huizen. Een misdaadgolf helpt ze richting uitgang: ook de Antilliaanse buurvrouw woont liever in een „nette witte wijk”. Maar er zit een luchtje aan die misdaadgolf, en wellicht brengt het oeroude Hindoestaanse serum ‘Kutije’ de waarheid aan het licht.
Voelt u hem? Kutije? Die ‘running gag’ tekent het infantiele niveau van De Tatta’s 2, vermoedelijk een luie haastklus om snel te cashen. Alleen de logeerpartij van opa Richard (John Buijsman) levert soms een vage glimlach op: een rouwdouwer en viespeuk die anders dan zijn bedeesde zoon Erik het Turkse koffiehuis meteen op zijn hand krijgt door de spot te drijven met het matje van de Turkse gangmaker Fulkan. „Jij daar, New Kids Turco, met die wasbeer in je nek”. Zo’n ouderwetse, stoere Rotterdammer met het hart op de tong geniet direct gezag.
Twintig jaar geleden was de multiculti-komedie een introductie van toen nog vrij onzichtbare minderheden. Inmiddels is de stemming minder beladen: zelfs onder premier Geert Wilders denkt ruimt 70 procent van de witte Nederlanders positief over de multiculturele samenleving. Wel blijft het leuk te kissebissen en andere bevolkingsgroepen te dissen, een verboden vrucht die de moderne Nederlandse multiculti-komedie vrolijk uitbaat. De breuklijn hoeft niet perse zwart-wit te zijn; in de nieuwe trailer van multiculti-misdaadkomedie Scotoe van regisseur Jamal Aatache (De Tatta’s ) zien we een duo ruziënde agenten, de één Turks (platkop!), de ander Marokkaans (kameel!), met Daphne Deckers als commissaris. Zo kunnen we nog wel even vooruit met de multiculti-komedie.
Leeslijst
