Fietsen in Parijs kán, mede dankzij jarenlange investeringen van de groene burgemeester Anne Hidalgo. Maar het is vaak weinig ontspannen: weggebruikers knallen door rode stoplichten heen, voetgangers lopen zomaar de weg op, fietsstroken stoppen soms plotseling of worden gedeeld met bussen en taxi’s. En het is niet ongewoon dat een auto je genadeloos afsnijdt.
Dit laatste overkwam ook de 27-jarige Paul Varry. Vorige week dinsdag werd deze Parijzenaar op een fietsstrook afgesneden door een automobilist, waarna hij geïrriteerd op de motorkap sloeg. Hierop reed de man Varry aan – hij overleed ter plekke. De chauffeur wordt vervolgd voor moord.
Lees ook
Zij wil Parijs transformeren
Fietsend Frankrijk reageerde geschokt: er werden demonstraties georganiseerd en maandag kondigde de regering een ‘missie’ aan om geweld in het verkeer te doen afnemen. Volgens de Nederlands-Franse fiets-activist Stein van Oosteren (51), die sinds 1996 in de regio-Parijs woont, zijn „alle elementen er die Frankrijk wakker kunnen schudden over het belang van fietsveiligheid”.
Wat bedoelt u?
„Wat er nu gebeurt lijkt op de situatie in Nederland in de jaren zeventig. Toen werd een 6-jarig meisje dat naar school fietste doodgereden, waarna duizenden mensen de straat op gingen om te eisen dat steden kindvriendelijker werden gemaakt. Daar kwam de oliecrisis bij, waardoor veel mensen autorijden niet meer konden betalen en de regering steden ging sponsoren die de fiets wilden ontwikkelen.
„Dit samen heeft ertoe geleid dat Nederland een fietsparadijs is geworden. Ook in Frankrijk is nu een jonge fietser vermoord en ook hier leeft grote woede. En ook is er een economisch aspect, want Frankrijk worstelt met koopkrachtproblemen. Dit alles samen maakt dat we echt in een fietsrevolutie zitten.”
Een revolutie? De protesten zijn minder groot dan destijds in Nederland.
„Er zijn in meer dan driehonderd steden demonstraties georganiseerd. En het proces is al jaren aan de gang: in 2017 heeft de Franse Fietsersbond een zeer effectieve campagne gevoerd. In 2019 kregen we de Gele Hesjes-problematiek, die toonde dat brandstof duur is, maar fietsen niet. Tijdens verschillende stakingen afgelopen jaren konden mensen niet met het ov, dus pakten ze de fiets. In 2020 gingen nog meer mensen fietsen vanwege de coronapandemie – toen zijn meer fietspaden aangelegd dan in de tien jaar daarvoor. Ook heeft de klimaatcrisis het bewustzijn over groene mobiliteit doen groeien.”
Lees ook
‘Parijs maakt een heuse fietsrevolutie mee’
Ik ken ook Parijzenaren die het vooral vervelend vinden dat er minder ruimte is gekomen voor auto’s.
„Dat is normaal, dat komt doordat de mens vooral ziet wat hij kwijt is geraakt, in plaats van wat de winst is – daarom is transitie zo moeilijk. We moeten het wat tijd gunnen.”
Wat voor invloed heeft het feit dat de automobilist die Paul Varry doodreed, in een SUV reed – waarover in Parijs vaak wordt gezegd dat ze te groot en vervuilend zijn?
„Het is een optelsom van extremiteiten en ik denk dat het eraan bijdraagt dat zoveel mensen de straat op zijn gegaan. Maar goed, het is uiteindelijk gewoon een auto. Ik probeer zo min mogelijk over de moordenaar te praten want ik wil voorkomen dat mensen zeggen: dit was gewoon een gek. Het was een dader die kon optreden in een omgeving waarin zo’n moord kon plaatsvinden. En die omgeving kunnen we aanpassen.”
Als je fietspaden maakt, gaan mensen fietsen – dat is overal ter wereld gebleken
Fietsen wordt door sommige Parijzenaren gezien als iets voor omhooggevallen, linkse bobo’s. Hoe kan dat beeld veranderd worden?
„We moeten de problematiek objectiveren met cijfers over verkeersonveiligheid waarmee we kunnen aantonen dat kwetsbare weggebruikers als fietsers continu in gevaar zijn. Fransen die zelf niet fietsen, weten dat simpelweg niet. De regering heeft beloofd dit te gaan doen.
„En er moeten gewoon fietspaden worden aangelegd. Geen fietsstroken zoals nu op veel plekken in Parijs, die gedeeld worden met andere voertuigen, maar losse paden. Als je fietspaden maakt, gaan mensen fietsen – dat is overal ter wereld gebleken. En je hebt die kritische massa nodig wil je een verandering teweegbrengen.
„Nederlanders doen vaak alsof wij fietsen omdat dat in onze cultuur zit, maar dat is onzin: we fietsen omdat ons systeem zo is gebouwd dat fietsen de meeste evidente manier is om van A naar B te verplaatsen. En dat systeem kunnen ze hier ook maken.”
