‘Met wie je naar bed gaat definieert niet wie je bent’

Posted on March 15, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Recensie

Theater

Theater Op het dak van de Verkadefabriek in Den Bosch worden elk uur vier mensen ‘geconverteerd’ tot queer. Theatermakers Luit Bakker en Bart van de Woestijne willen ‘een legertje ruimdenkende mensen rekruteren’.

Sander Janssens

15 maart 2023 om 15:01

Leestijd 2 minuten

Luit Bakker en Bart van de Woestijne op het dak van de Verkadefabriek.

Foto Merlijn Doomernik

In de theatrale installatie Queertopia stap je in een machine waar je – ongeacht je geaardheid waarmee je erin gaat – als queer uitkomt. Theatermakers Luit Bakker en Bart van de Woestijne hopen vooral dat de toeschouwer na afloop met een meer open blik naar zichzelf en de wereld kijkt.

De vorm is geïnspireerd op homo-conversietherapieën: omstreden therapeutische behandelingen die erop gericht zijn homoseksualiteit te ‘genezen’ – vaak met ernstige psychische klachten als gevolg. Van de Woestijne en Bakker draaien in hun concept de rollen om: op het dak van theater Verkadefabriek in Den Bosch bouwden ze een ‘healing heteronormativity centre’, waar tijdens Festival Cement elk uur vier mensen tot queer ‘geconverteerd’ kunnen worden. Bakker: „Zo hopen we langzaam een legertje ruimdenkende mensen te rekruteren.”

Onderdeel van de ervaring is dat je als toeschouwer individueel plaatsneemt in een kleine cabine, terwijl een performer je van buiten het hokje toespreekt. Door spiegelend glas valt je eigen hoofd samen met dat van de performer, vertelt Van de Woestijne. „Het idee is dat je naar jezelf probeert te kijken zoals je naar een ander kijkt. Het is een gedachte-experiment: kun je losbreken uit alle aannames en kaders die je voor jezelf hebt geformuleerd, en naar je spiegelbeeld kijken als iets nieuws?”

Lees ook: recensie van de voorstelling In order of disappearance van Bart van de Woestijne

Bakker en Van de Woestijne wilden een persoonlijke, verstilde ervaring creëren. Bakker: „De queer beweging wordt in mijn beleving vaak neergezet als een politieke lobby, die mensen probeert te indoctrineren. Maar voor mij gaat queerness over liefde en jezelf mogen zijn. We hopen dat de toeschouwer bij zichzelf gaat onderzoeken: zijn er onderdelen van wie ik ben, die ik niet toon?”

Uit eigen ervaring

De makers putten uit eigen ervaringen: beiden identificeren zichzelf als queer. Bakker maakte daar een aantal indrukwekkende, geëngageerde solovoorstellingen over bij productiehuis Likeminds. Van de Woestijne staat bekend om zijn meer filosofische theaterinstallaties op locatie: zijn voorstellingen zijn vaak individuele ervaringen waarbij de toeschouwer zich opnieuw verhoudt tot zichzelf en de omgeving. Queertopia verenigt het activisme van Bakker en het contemplatieve van Van de Woestijne.

Het idee is dat identiteit geen vaststaand gegeven is, maar constant in beweging: iets waar je voor kan kiezen. Van de Woestijne: „We zijn allemaal geneigd onszelf voortdurend te framen en te kaderen. Maar de paradox van hokjes is: het geeft vrijheid om ergens bij te horen, maar je sluit er ook veel mee uit.”

In het maatschappelijk gesprek over queerness worden seksualiteit en identiteit vaak aan elkaar gekoppeld, maar dat kan beperkend werken, stelt Bakker. „Degene met wie je naar bed gaat, definieert niet per se wie je bent. Dat mogen ook gewoon losse acties in het hier en nu zijn, zonder consequenties.” Van de Woestijne: „Die speelsheid in denken kan lucht geven: als niet alles wat je doet meteen een definitief onderdeel van je identiteit wordt, schept dat ruimte om vrijer te experimenteren.”

Natuurlijk hoeft niet iedereen wat hen betreft uiteindelijk queer te worden, de voorstelling is een „uitvergroting” die hopelijk nieuwe blikrichtingen losweekt. De theaterinstallatie is ook zeker niet uitsluitend voor een hetero-publiek gemaakt. Bakker, lachend: „Queers zijn net zo ‘behandelbaar’ als de rest. Ook zij zijn soms minder open minded dan ze zelf denken, en zitten vast in beperkende denkpatronen over zichzelf, net als wijzelf trouwens.”

Van de Woestijne: „Een groot verschil met de conversietherapieën waarin mensen tot ex-gay worden geconverteerd, is dat het daarbij gestoeld is op het idee dat je bepaalde dingen niet mag zijn. Wij zoeken juist naar een manier van denken waarin alles mag bestaan. Ook de streng-conservatieve, orthodoxe gelovige heeft bestaansrecht, want ook dat kan een keuze zijn. Zolang die keuze maar in vrijheid is gemaakt.”

Festival Cement, 17-25 maart op diverse locaties in Den Bosch. Inl: festivalcement.nl

Lees ook: recensie van A garden of heavenly delights van Luit Bakker

Drie tips voor Festival Cement

Aanstormend talent Maxine Palit de Jongh schreef met Vecht een prachtige toneeltekst waarin een slachtoffer van de Toeslagenaffaire een gezicht krijgt. Haar verhaal wordt op indringende wijze in een groter geheel van institutioneel racisme geplaatst. (17-18 maart)

In Horizon van Opening Statement ga je in gesprek met een tiener over de toekomst van de planeet. De gevolgen van de klimaatcrisis worden op wrange wijze onontkoombaar, als de jonge generatie ineens tegenover je staat. (18-25 maart)

In navolging van het zkv (zeer kort verhaal) en de kortfilm, introduceert Happel & Van der Vegt met Joeri’s verjaardagsweekend de ‘kortvoorstelling’. Less is more, schrijven is schrappen en kill your darlings als uitgangpunten voor vijftienminutentheater: spannend. (18-19 maart)

Dichter Ellen Deckwitz reist met haar moeder naar Italië om de Premio Ciampi-poëzieprijs op te halen: ‘Dus dit is je muze’, zegt de uitgever

admin
November 27, 2024
0

Zondag 17 novemberConfetti

Wanneer ik mijn telefoon aanzet, blijk ik vierentwintig appjes van mijn moeder te hebben, allemaal verzonden tussen kwart over vijf en half zes ’s ochtends. Of we toch geen eerdere trein moeten nemen. Of ze niet beter én haar paspoort én haar ID-kaart meebrengt, want je kan er altijd eentje kwijtraken.

En of ik al een tijdsschema heb gemaakt voor de terugreis.

Over drie dagen zullen we afreizen naar de Italiaanse stad Livorno, waar ik de prestigieuze Ciampi-prijs in ontvangst mag nemen voor de Italiaanse vertaling van mijn poëziebundel Hogere Natuurkunde. Toen ik mijn moeder vroeg of ze mee wilde, spoot de confetti nog net niet uit mijn mobiel.

„Weet je het zeker?”, vroeg ze, stotterend van vreugde.

Ik wist het zeker, natuurlijk moest ze mee. De bundel gaat immers over haar.

Maandag 18 november Extra koffer

Vanochtend vertaal ik voor het Winternachten Festival een gedicht van de Amerikaans-Palestijnse dichter George Abraham, over hoe oorlog zijn weerslag heeft op het lichaam. Tegen het einde is er een regel waar ik mijn hoofd over breek. Abraham schrijft dat hij wil scheuren door „this country’s arms”, waarbij ‘arms’ zowel op ledematen als wapens kan slaan. Ik pak mijn telefoon om hem te appen en zie dat mijn moeder twee voicemails heeft achtergelaten. Of ik mijn gele boekje niet vergeet mee te nemen naar Italië, en of ze nog een extra koffer moet meebrengen, we blijven immers twee dagen weg.

Dinsdag 19 novemberBlixa Bargeld

Ik bel met mijn Italiaanse uitgever over de prijsuitreiking. De Ciampi is een prijs met meerdere categorieën, waaronder visuele kunst en muziek. De 21ste november is er een groot gala waar alle winnaars zullen optreden, waaronder de Amerikaanse muzikant Micah P. Hinson en de Duitse zanger en performancekunstenaar Blixa Bargeld. We hangen op en meteen belt mijn moeder, of we morgen toch een paar treinen eerder kunnen nemen, je weet het immers nooit met de spoorwegen.

Woensdag 20 novemberStortregen

We arriveren twee uur te vroeg in Livorno. De man die ons op zou halen neemt zijn telefoon niet op, maar mijn moeder straalt, want we hebben het gehaald.

Het begint te stortregenen.

**Ellen en haar moeder met de dichter Vincenzo Frungillo** tijdens de lunch.

Donderdag 21 novemberDiner

Vandaag is de prijsuitreiking. Ik maak kennis met Pierluigi Lanfranchi, de Italiaanse dichter die samen met Emilie van Opstall mijn bundel vertaalde. Hij overhandigt me het eerste exemplaar van de Valigie Rosse-editie, de uitgave die ter gelegenheid van deze prijs is gemaakt.

„Dus dit is je muze”, zegt de uitgever terwijl hij naar mijn moeder knikt, die zo breed grijnst alsof ze vannacht met een kleerhanger in haar mond heeft geslapen. We gaan naar het restaurant waar er voor de winnaars en hun gasten een lopend buffet is. Het is er druk, de schalen raken sneller leeg dan ze worden bijgevuld maar mijn moeder slalomt vrolijk tussen de rijen door en heeft in een mum van tijd een bord vol eten.

Aan tafel gaat het gesprek vooral over de politieke ontwikkelingen in Europa. De opkomst van rechts en reactionaire bewegingen, hoe de regering van Meloni de pers tegenwerkt. Volgens mijn disgenoten steunt de Italiaanse regering Netanyahu. Het meisje naast me fluistert dat het woord genocide taboe is in het publieke debat. Ze volgt de gebeurtenissen in Gaza per TikTok, en ik toon haar de Instagrampagina van een vriend die de strijd in Oekraïne in beeld brengt. Even voel ik me moedeloos. Hoeveel je ook probeert mee te krijgen van een oorlog, het is uiteindelijk slechts een fractie van alle verwoestingen. Dat komt niet alleen doordat je niet overal met een camera bij kan zijn, maar ook omdat een oorlog na haar einde voortbestaat in de overlevenden en in hun nazaten. Elke raket die vandaag wordt afgeschoten vernietigt niet alleen gebouwen en lichamen, maar ook de levens van mensen die nog geboren moeten worden.

De bundel waar ik de Ciampi voor kreeg toegekend, gaat daarover. Mijn grootouders overleefden de Tweede Wereldoorlog, maar ze waren voorgoed vervormd. De ontberingen, de martelingen en de verkrachtingen maakten van hen mensen die constant waaks waren. Ze hadden altijd een koffer klaarstaan om te kunnen vluchten, potten geld en voedsel op, planden alles altijd tot in detail vooruit om zo min mogelijk aan de genade van het toeval overgeleverd te zijn. Mijn moeder groeide op met mensen die van een onverwachts geluid zo konden schrikken dat ze het hele huis bij elkaar gilden. En dat vervolgens weer op haar afreageerden.

Ik kijk even naar haar. Ze is in een geanimeerd gesprek verwikkeld met dichter Vincenzo Frungillo.

„I paint my hair myself”, zegt ze stralend terwijl ze naar haar blonde lokken wijst, „Only twee euro at the Aldi!”

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="icon" data-description="Ellen Deckwitz bekijkt de bundel Fisica avanzata, de Italiaanse vertaling van haar poëziebundel Hogere Natuurkunde.

Foto Laura Lezza

” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Ellen Deckwitz bekijkt de bundel Fisica avanzata, de Italiaanse vertaling van haar poëziebundel Hogere Natuurkunde.

Foto Laura Lezza

” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-2.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/11/27133551/data124927373-a14f8c.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-15.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-13.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-14.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-15.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-16.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/aY7enzbdou5DB-jY8D2qYHNMUc8=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/11/27133551/data124927373-a14f8c.jpg 1920w”>

Foto’s: Foto Laura Lezza

Vrijdag 22 november ‘Onbegraven verdriet’

We ontbijten om half zes ’s ochtends, mijn moeder glundert na van de mooie avond en stopt nog snel een gekookt ei in haar handtasje.

Ondertussen check ik mijn mail. Ik heb bericht terug van George, hij vindt het goed als ik ‘arms’ vertaal met ‘armen’ in plaats van met ‘wapens’. Ik laat mijn ogen nog een laatste keer gaan over zijn gedicht. Ergens schrijft hij over het „onbegraven verdriet” van zijn vader, wat me enorm raakt. Er is leed dat zich niet laat bedekken, dat nooit tot ontbinding zal overgaan. Trauma is een conserveermiddel, een vorm van sterk water. De kleur verdwijnt, de feiten blijven, evenals de gedragingen die erdoor ontstaan.

Zaterdag 23 novemberDe diepte

We zijn veilig aangekomen op Centraal Station Amsterdam. Mijn moeder checkt de NS-reisplanner, er is vertraging maar we zijn zo vroeg dat ze waarschijnlijk toch nog anderhalf uur eerder dan gepland thuis is.

Ze kust me haastig en snelwandelt richting haar perron. Vlak voor ze op de roltrap stapt, draait ze zich nog een keer om.

„Het was leuk!”, roept ze.

„Ja!”, roep ik terug.

„We hebben alles gered!”, juicht ze.

Ze zwaait nog een keer en verdwijnt dan omlaag, de diepte in.

Tv-recensie | Waar ligt een kind nou wakker van? Van het Sinterklaasjournaal of van de reactie van de premier?

admin
November 27, 2024
0

Het scheen een regelrechte horrorshow te zijn geweest. Nachtmerriemateriaal van het ergste soort. Daarom hield ik de afstandsbediening bij de hand, voor als het écht uit de klauwen zou lopen. Ik had het programma al een paar dagen niet gekeken – omdat er nou eenmaal andere dingen op de planning stonden, en ook omdat ik zo’n twintig jaar ouder ben dan de beoogde doelgroep. Maar gedurende die paar dagen waren me zo veel alarmerende berichten ter ore gekomen dat ik me onderhand afvroeg of we misschien op het eind van het programma afstevenden: of seizoen 24 het allerlaatste seizoen ooit zou zijn. Want de makers, zo ging het verhaal, hadden het ondenkbare gedaan.

Ze hadden de gezondheid van Sinterklaas in twijfel getrokken.

Alleen al het opschrijven van die zin voelt als een ernstige zonde, dus je snapt dat ik er niet happig op was de gemiste afleveringen terug te kijken. Zo wordt het wel heel verleidelijk om je te voegen bij de groeiende groep nieuwsmijders. Maar de aflevering van maandagavond had de gemoederen dermate hoog doen oplopen dat je er echt niet omheen kon. Metro schreef over kinderen die huilend naar bed gingen. De Telegraaf sprak van een „horrorscène”. Helaas – negeren leek geen optie meer. Daarom raapte ik dinsdagavond alle moed bij elkaar en keek ik het Sinterklaasjournaal (NTR) terug.

Inderdaad is de goede Sint dit jaar opvallend bedlegerig en toont iedereen in zijn omgeving zich bezorgd over zijn gezondheid. Van de Pieten moet hij veel uitrusten en op zijn staf leunen als hij zich toch genoodzaakt ziet een paar stappen te verzetten, maar daar is de goedheiligman natuurlijk te eigenwijs voor – met als gevolg dat hij op een goed moment met een ambulance wordt afgevoerd naar het ziekenhuis. In de uitzending van maandag werden twee Pieten gevolgd die Sinterklaas daar kwamen opzoeken. Ze hadden zicht op zijn behandelkamer door een kier in de gordijnen, en hoorden hem aan de dokter vragen wat ze nu precies ging doen. „Even doorbijten Sinterklaas”, antwoordde de dokter: „het moet er écht af.” Daarna bewoog ze zich naar zijn been en klonk het lawaai van een gipszaag. En het gegil van twee geschokte Pieten, die pas een dag later zouden ontdekken dat Sinterklaas al die tijd met een gipsverband om zijn been had gelopen. Niet zijn been, maar dat verband was eraf gezaagd.

Dat dat een spannend tafereel was kon ik me als voormalig bang kind wel voorstellen. ‘Horror’ leek me echter wat overtrokken. Bovendien klonk er al lang vóór deze scène geklaag: het echte probleem dat sommige ouders met dit seizoen hebben, lijkt eerder dat kinderen worden geconfronteerd met het idee dat een geliefd personage oud en ziek kan worden. Sinterklaas in een ziekenhuis? Gadver, veel te ongezellig.

Kindervragenuur

Maar kinderen kunnen best wat ongezelligheid aan. Je ziet het terug in een format als De mensenbieb (HUMAN), dat onlangs nog werd genomineerd voor een Emmy. In dat programma stellen kinderen vragen aan (bekende) volwassenen over een zelfgekozen onderwerp: van seksuele geaardheid tot rouw. Soms simpelweg uit nieuwsgierigheid, soms omdat ze zelf met zo’n thema worstelen en behoefte hebben aan tips, herkenning of troost. Ze willen er júíst over praten.

Ook tijdens het jaarlijkse Kindervragenuur in de Tweede Kamer droegen kinderen maandag zelf zware thema’s aan. Ze wilden weten hoe de regering hun toekomst veilig zou stellen: wat werd er gedaan tegen klimaatverandering? En tegen oorlogen? En konden ze later nog wel een eigen huis krijgen?

Merkwaardig genoeg legde premier Schoof in zijn warrige antwoord ook uitgebreid uit wat de kinderen zélf konden doen voor een fijne toekomst. Zo moesten ze vooral naar school gaan. En lekker gezond blijven. Van zo’n respons zou ik langer wakker liggen dan van het Sinterklaasjournaal.

Wat vindt NRC | Slachtoffers van verkrachting hoeven zich niet te schamen

admin
November 27, 2024
0

Het slachtoffer van verkrachting kreeg de afgelopen maanden niet alleen een gezicht, maar zei ook luid en duidelijk dat ze wilde dat „de schaamte van kamp wisselt”. Niet zij, Gisèle Pelicot, hoeft zich immers te verbergen. Degenen die zich moeten schamen, zijn volgens haar degenen die ervan worden verdacht dat ze haar, terwijl ze gedrogeerd en dus buiten bewustzijn was, verkrachtten. Onder wie haar ex-man Dominique, die schuld bekent en tegen wie eerder deze week twintig jaar celstraf is geëist.

Met haar optreden, in de volle openbaarheid, en vooral haar weigering het slachtofferschap op zich te nemen, heeft Pelicot het denken over seksueel geweld, over verkrachting binnen een relatie, en over consent – wederzijdse instemming bij seks – een enorme dienst bewezen. Ongeacht wat de Franse rechter zal oordelen, en niet alleen in Frankrijk, waar duizenden vrouwen de afgelopen maanden de straat op gingen om Pelicot te steunen.

Het zou daarom jammer zijn als na deze geruchtmakende rechtszaak alleen overblijft dat deze zo geruchtmakend is vanwege het grote aantal verdachten, het door Pelicots ex-man gefilmde bewijs van de vijftig mannen die op zijn uitnodiging zijn vrouw verkrachtten, en de wereldwijde aandacht.

Recensie Theater