Met slimme muzikale knulligheden klinken de luisterliedjes van Clairo op het podium als hits

Het is het grote vraagteken dat boven de YPF European Piano Competition hangt: wordt-ie wel of niet uitgereikt? De Grand Prix Youri Egorov, vernoemd naar de Russisch-Nederlandse pianist (1954-1988), wordt alleen toegekend als de jury unaniem besluit dat een finalist beschikt over een exceptioneel muzikaal, artistiek en pianistiek talent van internationale allure. Tot nu toe gebeurde dat slechts één keer. Dit jaar was het weer raak: de Franse Paul Salard (2007) speelde zichzelf zondagavond in het Muziekgebouw aan ’t IJ met aanstekelijke flair naar de overwinning. Hij won ook de eerste prijs, publieksprijs en prijs voor beste uitvoering van het opdrachtwerk, nadat hij in de halve finale al de kamermuziekprijs had ontvangen.

Die uitslag oogstte geen verbazing. De zeventienjarige pianist mocht in zijn introductievideo dan nog wat schuchter overkomen, toen hij achter de piano kroop – de Glenn Gould-achtige gekromde houding kan hij voor zijn gezondheid beter afleren – en de eerste noten van Jan-Peter de Graaffs Lock, stock and barrel in de toetsen plantte, voelde je: hier gebeurt iets. Wat een geestdrift! De groove die hij vond in dit verplichte opdrachtwerk vertaalde hij daarna naar een uitzonderlijk verfrissende uitvoering van Beethovens Eerste pianoconcert. Soms bijna dansend op de pianokruk ging hij daarin wel vaak zijn eigen weg, maar orkest Phion onder leiding van Benjamin Levy liet zich maar wat graag door hem meeslepen.

Salard nam het op tegen Viviana-Zarah Baudis (Duitsland, 1999) en Brecht Valckenaers (België, 2000). Tweede prijswinnaar Baudis gaf de piano er in Lock, stock and barrel flink van langs, maar klonk toch een tikkeltje bedachtzaam voor een compositorische aanwijzing als ‘unleash your inner drama queen’. In haar prima, maar wat monochrome vertolking van Beethovens Eerste pianoconcert sprong het langzame tweede deel met rijkelijk stromende lyriek er het meeste uit.

Niveau

De derde prijs ging naar Valckenaers, die zijn voorliefde voor hedendaagse muziek deze avond niet verzilverde. In De Graaffs solowerk, dat zich ongewoon veel in de uitersten van het klavier afspeelt, miste hij het reliëf dat zijn concurrenten wel aanbrachten. In zijn cleane vertolking van Beethovens Vierde pianoconcert (technisch uitdagender dan het eerste) liet hij de overvloed van parelende noten prachtig glanzen, maar leverde hij voor een grote zaal niet de pit die Beethoven wel nodig heeft.

Dit was de tweede keer dat het YPF-concours, voorheen uitsluitend toegankelijk voor studenten of afgestudeerden uit Nederland of van Nederlandse conservatoria, ook openstond voor deelnemers uit de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. Hierdoor zijn de kansen op deelname voor pianisten van Nederlandse conservatoria kleiner geworden. De kernmissie van de YPF (Young Pianist Foundation) is het op weg helpen van Nederlands pianotalent, maar in de twee Europese edities die intussen zijn gehouden, zijn er geen Nederlandse finalisten geweest.

Dit roept de vraag op: wat betekent deze internationale verbreding feitelijk voor het niveau en ontwikkelingskansen van pianotalent in Nederland? Finalisten winnen behalve prestige en prijzengeld ook netwerkgelegenheden, masterclasses en begeleiding bij de opbouw van hun carrière. Waar Nederlandse violisten het landelijke Oskar Back Concours hebben als springplank, is een vergelijkbare opstap voor pianisten nu alleen bereikbaar door zich in de internationale arena te meten.

Finale YPF European Piano Competition met Paul Salard, Viviana-Zarah Baudis en Brecht Valckenaers. Phion o.l.v. Benjamin Levy. Gehoord: 9/3. Muziekgebouw, Amsterdam

Delen

Mail de redactie

En daar gáán ze weer, met grote, ongepolijste huppelpassen over de diagonaal, armen los uitgeslagen. Als kleurige voddenbalen snellen ze over het toneel. Het is een golf van energie die telkens weer komt aanrollen vanaf het toneel. Een golf die zijn effect op het publiek in de Amsterdamse Stadsschouwburg niet mist; als de tien dansers van Emanuel Gat Dance aan het einde naar de rand van het toneel lopen en het licht vol op de rij blije, hijgende mensen valt die hand in hand hun publiek toelacht, blijkt dat er zonder woorden een band is gecreëerd met het publiek. Als één man rijst het joelend uit de stoelen.

Lovetrain2020 is dan ook een groot charme-offensief. Degenen die er de leeftijd voor hebben, worden door de muziekkeuze even met een grote zwieper teruggeworpen in de tijd. Gat, een Israëliër die al jaren in Frankrijk werkt, gebruikte nummers van (synth)poprockformatie Tears for Fears, bekend geworden in de jaren tachtig met hitsongs als ‘Shout’, ‘Everybody wants to rule the world’ en ‘Mad world’.

Voor Gat is het een uitstapje naar de popmuziek; vaker kiest hij voor klassieke werken, en niet de minste. Mozarts Requiem bijvoorbeeld en, alweer ruim twintig jaar geleden, Stravinsky’s Sacre du Printemps, waarop hij een verrassend logisch ogende salsachoreografie maakte.

Werveling

In Lovetrain2020 wisselen de nummers elkaar af in een al even afwisselend, sfeervol mistig lichtontwerp. Ook karakter en stijl van de dansers variëren – de een is klassieker, de ander duidelijk modern, een volgende flirt met acrobatische beweging. Maar in de synchrone groepsdelen vloeien al die persoonlijke danstalen samen in een werveling van ledematen, energie en textiel.

Typisch Gat is de nadruk op een markant gebruik van de armen; gehoekt geheven, recht omhoog gestoken, reikend als smekelingen. Opvallend zijn de telkens hoog opzwiepende benen, schijnbaar zonder enige sturing. Het mooist zijn de kleine ensembles die zich losmaken uit de groep. Speels vormen ze bondjes, ze jonassen ze elkaar en draaien als jonge honden om elkaar heen. Een paar keer valt de voorstelling even stil, als een moment van bezinning. En dan gáán ze weer, voluit.

Hoe vaak de tien dansers in Lovetrain2020 het traject over de diagonaal afleggen, is niet bij te houden. Mede daardoor komt na verloop van tijd de sleet er wel een beetje in. Een kwartier korter had ook goed gekund. Doordat Gat zijn dansers tijdens het creatieproces én tijdens de voorstelling veel ruimte heeft gegeven voor improvisaties in solo’s, duetten of kleine formaties, ontstaat ook een zeker gevoel van willekeurigheid.

Maar het zijn juist die vrijheid en blijheid die de voorstelling ook een onweerstaanbare charme geven. Het is de vrijheid waar iedereen naar snakte tijdens de coronaperiode. Midden in die crisis van lockdowns en afstand houden is Lovetrain2020 ontstaan en de manier waarop de dansers tijdens de voorstelling steeds opvallend het contact met de zaal zoeken, ontroert en doet denken aan de hunkering naar elkaar, naar samenzijn. Begrijpelijk dus dat Franse critici Lovetrain2020 uitriepen tot de beste van dat seizoen. Maar ook zonder beperkingen werkt de voorstelling als een – excuses – trein.

Delen

Mail de redactie

Het was vooraf nog maar de vraag hoe de subtiele muziek van Clairo zich live zou vertalen. Heel vaak trad ze nog niet op in Nederland, ook al heeft ze al drie albums uitgebracht. Misschien dat ze daarom op voorhand meer een studioartiest dan podiumact lijkt. Slimme knulligheden blijken de truc waarmee ze overtuigt.

Het is een knappe eigen ‘hoek’ die de Amerikaanse singer-songwriter Clairo voor zichzelf gecreëerd heeft. Ook live heeft haar muziek nog steeds de intimiteit van de liedjes die ze al piepjong op haar slaapkamer maakte. Intussen is haar pallet uitgebreid met de weelderigheid van soul, jaren zeventig pop en wat stiekeme virtuositeit van yacht rock. Comfortabele, hoogpolige muziek.

Ze weet er een totaal eigen publiek mee te bereiken. Het voelt als een doelgroep die online is opgegroeid en alle ins en outs van een dancepopsensatie als Charli XCX kent, maar ook feilloos de Joni Mitchell-referenties spot in Clairo’s teksten. Fans die zo trouw zijn, dat er doodleuk dynamische prijzen werden gevraagd voor de tickets.

Net als bij de shows van Oasis en Taylor Swift ging bij de start van de kaartverkoop de vraagprijs plotseling met meer dan 90 procent omhoog. Precies dezelfde kaartjes, al heetten ze dan Platinum Tickets. Bij een megalomaan stadiumconcert al een belachelijke verhoging, bij een clubshow als deze tegen het krankzinnige aan. Hoe dan ook: de twee avonden in de grootste zaal van TivoliVredenburg zijn stijf uitverkocht.

Kneuterigheid

De vijfkoppige band omarmt volledig de kneuterigheid die ook bij de jaren zeventig hoort. Bij opkomst zitten de muzikanten, keuvelen met elkaar, drinken een glaasje rode wijn, terwijl er een krakerig soulliedje door de speakers stalt. Alsof ze in hun huiskamer zitten. De achterwand is gevuld met kralenkettingen en wat glittersnoeren. Uiteindelijk staat de band op een verhoging om de zangeres heen, alsof zij beneden in een zitkuil staat.

Halverwege de set valt het opeens op. Hoe gelikt de band ook speelt, telkens lijkt er bewust een element uit de toon te vallen. Een ietwat lullige klarinet, net te harde bongo’s die overal doorheen klepperen, kitscherige dwarsfluit, een overdreven drumpartij of juist een domme demobeat uit een keyboard; telkens iets.

Het zorgt ervoor dat Clairo’s zang, die soms wat wankel of vlak vervormd klinkt, als dezelfde stijlkeuze voelt. Samen met het plezierige tempo waarmee de band van liedje naar liedje doorspeelt, zorgt het er ook voor dat de warme luisterliedjes wonderbaarlijk als hits van het podium spatten.

Delen

Mail de redactie