Een maand na de nationale en regionale verkiezingen in België heeft Wallonië als eerste van alle bestuurslagen een regering gevormd. De verkiezingswinnaars aan Franstalige zijde, de liberale Mouvement Réformateur (MR) en middenpartij Les Engagés, bereikten vorige week een akkoord. Maandag legden de nieuwe minister-president van Wallonië Adrien Dolimont (MR) en zijn ministersploeg de eed af. Zij beslissen over ‘plaatsgebonden’ regionale bevoegdheden, zoals landbouw en openbaar vervoer.
Dinsdag werd ook de regering van de Franstalige gemeenschap geïnstalleerd, onder leiding van Elisabeth Degryse (Les Engagés). Dat bestuursniveau gaat over zogenoemde ‘mensgebonden’ thema’s, bijvoorbeeld onderwijs en cultuur.
Bij de verkiezingen van juni trok de prestatie van Bart De Wever, al twintig jaar de belangrijkste politicus van Belgie, de meeste aandacht. De leider van de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA), een Vlaams-nationalistische conservatief-liberale partij, sneed tegen alle verwachtingen in het radicaal-rechtse Vlaams Belang de pas af. N-VA bleef nipt de grootste partij aan Nederlandstalige zijde. Ondanks de winst stond Vlaams Belang al op verkiezingsavond buitenspel: zonder de grootste te worden zouden zij het cordon sanitaire van de meeste andere partijen niet kunnen doorbreken.
Links niet langer aan de macht
In Franstalig België voltrok zich op 9 juni wél een politieke aardverschuiving: na decennia hegemonie behaalde de sociaal-democratische Parti Socialiste (PS) niet langer de meeste stemmen. De MR van de excentrieke leider Georges-Louis Bouchez werd voor het eerst de grootste. Ook Les Engagés, een centrumpartij die recent zijn christen-democratische veren afschudde, behaalde een overtuigend resultaat.
Twee dagen na de verkiezingen kondigden Bouchez (MR) en Maxime Prévot (Les Engagés) aan samen zowel een Waalse regering als Franse gemeenschapsregering te willen vormen. Na jaren van bestuurlijke dominantie door de linkse PS beloofden de twee direct grote verschuivingen. „Het ergste wat we nu zouden kunnen doen, is niet veranderen.” Op 11 juli, een Vlaamse feestdag waarop de Guldensporenslag wordt herdacht, bereikten Bouchez en Prévot in Wallonië een akkoord. Bouchez sprak tegenover De Standaard van „een schok” en „een breuk met het verleden”.
De Waalse overheidsfinanciën zijn niet op orde – en dat moet volgens de nieuwe centrumrechtse coalitie veranderen. Die wil dat het begrotingstekort over vijf jaar gehalveerd is. Binnen tien jaar moet de begroting dan echt in evenwicht zijn. Tegelijk beloven MR en Les Engagés voor 1,5 miljard euro aan belastingen te verminderen. Besparen willen ze vooral op het bestuur zelf. Het aantal ministers in de twee nieuwe regeringen daalt en de provinciale bestuurslaag wordt afgeschaft. Verder wil de coalitie werkloosheid strenger aanpakken en smartphones op basisscholen verbieden.
Wie de ommezwaai in Wallonië zou leiden bleef tot zondagmiddag onduidelijk. Pas een kwartier voor aanvang van de persconferentie waarop de ministerposten bekend werden gemaakt, hakte Bouchez (MR) de knoop door. Op het laatste moment bedankte hij zelf voor de eer en schoof de 35-jarige Adrien Dolimont naar voren. „Ik zie mezelf niet als een plan B”, zei hij tegen omroep VRT.
Belgische formatie nog gaande
Dat Bouchez niet het stokje van Elio Di Rupo (PS) overneemt als Waals minister-president, heeft alles te maken met de onderhandelingen over een federale Belgische regering. Na een maand aftasten zijn vijf partijen dinsdag met de echte onderhandelingen van start gegaan. Koning Filip wees Bart De Wever (N-VA) aan als formateur.
Voor zowel de linkse PS als de partij van de liberale premier Alexander De Croo verliepen de verkiezingen zo desastreus dat ze voor de oppositie kozen. De enige logische Belgische coalitie lijkt daarmee degene met de vier partijen die nu onderhandelen. Behalve N-VA, MR en Les Engagés zitten ook de Vlaamse christen-democraten (CD&V) en de Vlaamse socialisten van Vooruit aan tafel. Die laatste twee onderhandelen ook met N-VA over een nieuwe Vlaamse regering.
Op 20 september verwacht Europa uitleg over hoe België haar hoge begrotingstekort aan gaat pakken, formateur De Wever wil voor die tijd een Belgische regering vormen. Het is maar zeer de vraag of dat lukt. De Wever wil flink besparen, maar met name de Vlaamse socialisten zijn daar beducht voor. Het Vooruit van de populaire politicus Conner Rousseau zou de enige linkse partij in een verder centrumrechtse coalitie worden en verkoopt zijn huid duur.
De Wever moet niet alleen op sociaal-economisch terrein een compromis bereiken. De Franstalige partijen moeten op hun beurt wennen aan de gedachte dat de Vlaams-nationalist De Wever, die zich in het verleden laatdunkend uitliet over Walen, premier van het België wordt. Nog een complicerende factor zijn de gemeenteraadsverkiezingen van oktober. De partijleiders, van wie een aantal kandidaat-burgemeester is, beginnen binnenkort aan hun campagnes. Het wereldrecord formeren is nog altijd in handen van de Belgen.
Lees ook
Voor Bart De Wever moet deze regeringsvorming zijn „afspraak met de geschiedenis” opleveren
