N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
Crisis Ajax De positie van trainer Maurice Steijn is het volgende dilemma voor de directie van Ajax. Hij zal van de selectie snel een team moeten gaan smeden. Dat moet ook kunnen, vinden ze in de top van de club.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105783587-3740e1.jpg)
De geur van traangas hangt nog rond de Johan Cruijff Arena als de directie van Ajax zondagmiddag samenkomt voor overleg. Of de gestaakte thuiswedstrijd tegen Feyenoord op een later moment uitgespeeld gaat worden is op dat moment nog onduidelijk, voor de beslissing die de vier bestuursleden nu moeten nemen doet het niet ter zake. 0-3 na ruim een helft voetballen, dat kwalificeert als een ruime nederlaag.
Het is een van de scenario’s waarop de directie onder leiding van oud-voetballer Jan van Halst, algemeen directeur ad interim, zich heeft voorbereid. Andere scenario’s: een overwinning, waardoor rust en ruimte zouden ontstaan voor teambuilding, zowel binnen de spelersgroep als tussen de technische staf en sportief directeur Sven Mislintat. Of een gelijkspel dan wel kleine nederlaag, met spel dat uitzicht biedt op verbetering. In beide gevallen had voorlopig iedereen zijn baan kunnen behouden.
Het gebroken glas van de hoofdingang en de losliggende klinkers rond het stadion maken duidelijk dat het zondagmiddag anders is gelopen. Voor de camera’s houdt Van Halst vol dat zijn „hoofd er niet naar staat” om over de sportieve malaise te praten nu wangedrag van fans een einde heeft gemaakt aan de Klassieker. Binnen de directiekamer is het juist zaak het supportersgeweld buiten de discussie te houden. De uitslag – definitief of niet – heeft het laatste restje draagvlak onder de positie van Mislintat weggeslagen, is het oordeel van de directie.
Solistische werkwijze
Vier dagen eerder nog heeft Ajax zijn directeur min of meer in bescherming genomen, nadat de NOS heeft onthuld dat Mislintat een verdediger heeft gekocht (Borna Sosa) via een spelersmakelaar die tevens aandeelhouder is van een datascouting-bedrijf dat de Duitser mede heeft opgericht. Diezelfde avond maken NRC en De Telegraaf bovendien bekend dat Sosa vlak voor de transfer zijn zaakwaarnemer heeft ingeruild voor de zakenrelatie van Mislintat. Ajax stelt een onderzoek in naar mogelijke belangenverstrengeling en draagt Mislintat op voorlopig in de luwte te werken, maar vindt de situatie niet ernstig genoeg om hem te schorsen.
Dan is niettemin al duidelijk dat Mislintat buiten de directie en raad van commissarissen nauwelijks nog rugdekking heeft binnen Ajax. Leden van de vereniging, grootaandeelhouder van de profclub, spreken zich woensdagavond op een ledenvergadering uit voor een schorsing van de directeur voetbalzaken. Belangrijker: ook binnen de scouting en vooral de technische staf heerst groot onbegrip over wat wordt gezien als de solistische en autoritaire werkwijze van de Duitser.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105507896-519960.jpg)
Vooral trainer Maurice Steijn, die zijn verrassende aanstelling aan Mislintat dankt, botst meermaals openlijk over het transferbeleid waarop hij naar eigen zeggen niet of nauwelijks invloed heeft gehad. De relatie verslechtert verder als VI na de nederlaag tegen FC Twente, vorige week zondag, schrijft dat Mislintat intern ijvert voor het ontslag van de coach – een bericht dat onweersproken blijft. Vrijdagochtend, Mislintat is dan al opgedragen uit beeld te blijven, stapt de sportief directeur op trainingscomplex De Toekomst onaangekondigd de trainerskamer binnen van Steijn (op dat moment niet aanwezig) en zijn staf. Wat er precies is gezegd blijft onduidelijk, zeker is dat het de verhoudingen verder op scherp zet.
De twist en het totale gebrek aan samenwerking maken het lastig te beoordelen – voor de buitenwacht maar óók intern – wie hoofdverantwoordelijk is voor de dramatische seizoenstart: de coach, de technisch directeur of allebei? Zondagavond besluit de directie dat Mislintat de minste steun heeft binnen de club en dat zijn positie onhoudbaar is geworden. Om half tien informeren de bestuursleden de commissarissen, die op dat moment al naar huis zijn gegaan. Even later gaat het persbericht eruit, aanvankelijk met de mededeling dat het besluit om uit elkaar te gaan „in goed overleg” is genomen. Die zin gaat eruit, op aandringen van Mislintat.
Nalatenschap
Mislintat is dan al naar Duitsland vertrokken, een roemloze aftocht na een avontuur dat maar vier maanden heeft geduurd. Toch zit Ajax nog lang vast aan wat hij nalaat. Twaalf nieuwe spelers met miljoenencontracten voor veelal een looptijd van vier of vijf jaar, terwijl er in de technische staf twijfels bestaan over hun kwaliteit. Tevens maakte hij met de aanstelling van coach Steijn, in Mislintats woorden „een echte overperformer”, in juni een opvallende, gewaagde keuze – een die voorlopig ongunstig uitpakt.
De positie van Steijn is daarmee het volgende dilemma voor de directie. Die hoopt met het ontslag van Mislintat de ergste spanningen in de technische leiding te hebben weggenomen. Er is tijd gekocht, rust in de trainerskamer. Al zal Steijn van de door Mislintat samengestelde spelersgroep snel een team moeten gaan smeden. Dat moet ook kunnen, vinden ze in de top van de club, waar ze er nog altijd van overtuigd zijn dat hij goede spelers tot zijn beschikking heeft.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105784103-3f7e71.jpg|https://images.nrc.nl/uk9VYmCalg8JWJm4ERVOnxM9dys=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105784103-3f7e71.jpg|https://images.nrc.nl/zvNLsO-l9RfxE2ifmfiopMa-ChM=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105784103-3f7e71.jpg)
Foto Gerrit van Keulen / ANP
Intern is er begrip dat Steijn nog weinig gelegenheid heeft gehad om een nieuw team op te bouwen. Meer dan dertig mutaties zijn er deze zomer geweest binnen de selectie. Veel aankopen kwamen pas eind augustus, kort voor het einde van de transferdeadline. Vlak daarna vertrokken veel spelers alweer voor de interlandperiode bij hun nationale ploeg. „We zijn dag en nacht bezig om dit elftal zo snel mogelijk een smoelwerk te geven”, zei Steijn vrijdag nog. „Daar zien we gelukkig progressie in.”
De realiteit is dat die vooruitgang nauwelijks te zien is. De grote ruimtes die achterin worden weggegeven tegen FC Twente (3-1 verlies) en Olympique Marseille (3-3), vallen in fases ook tegen Feyenoord: daaruit ontstaan de eerste en derde goal. Het leidt na afloop tot een vechtinterviewtje bij de NOS over de afspraken bij het organiseren van de restverdediging – hoe de defensie staat als je aanvalt. „Die weten de spelers, die hangen in de kleedkamer, die hebben ze niet goed uitgevoerd”, zei Steijn geïrriteerd.
Scheidslijn in de selectie
Die openlijke kritiek op zijn ploeg raakt een ander punt: hoe verhoudt Steijn zich tot de spelers die op voorspraak van Mislintat zijn gekomen? Ziet hij het überhaupt wel in ze zitten? Donderdagavond zei Steijn dat hij middenvelder Benjamin Tahirovic, voor 7,5 miljoen euro gekocht van AS Roma, niet goed vond spelen tegen Marseille en daarom wisselde. „Ik vond hem slordig aan de bal en miste agressiviteit in de duels.” Eerder liet hij zich vergelijkbaar uit over middenvelder Branco van den Boomen. De twijfels die Steijn eerder uitsprak over de aankopen, bereikten ook de spelers. De vraag is wat dit doet met het teamproces en het vertrouwen van de spelers in hun coach.
Ondertussen reageerden diverse (ex-)Ajax-spelers op Instagram met ‘likes’ op een bericht van de club over het ontslag van Mislintat. Onder hen aanvoerder Steven Bergwijn, daar waar de nieuwe spelers zich stilhielden. Het is illustratief voor de scheidslijn die binnen de selectie loopt tussen de meer gevestigde namen en de spelers die onder Mislintat kwamen, van wie velen nu reserve zijn. Bij het uitblijven van resultaten zal de vraag voor de directie zijn of Steijn nog wel de juiste man is om deze ploeg te leiden. „Het wordt nu spannend voor hem”, zegt een Ajax-bestuurder.
Het vertrek van Mislintat is de voorbode voor een nieuwe herstructurering van Ajax, nadat de club eerder jarenlang werd geleid door het duo Marc Overmars en Edwin van der Sar. Half maart 2024 begint clubman Alex Kroes als algemeen directeur. Voor die tijd heeft de directie al versterking nodig, vindt de rvc. Zondagavond, terwijl het ontslag van Mislintat publiek werd, heeft Ajax de 72-jarige Louis van Gaal gepolst voor een terugkeer, bijvoorbeeld als adviseur, maar de voormalige Ajax-coach liet aan de NOS weten hier mede vanwege zijn gezondheid (hij heeft prostaatkanker) voor te bedanken.
