Meral Polat brengt theatervoorstelling over scheppende kracht en ouderschap tot leven

Posted on January 2, 2024 by admin

Volgens Meral Polat is haar kinderloosheid het gevolg van jarenlange indoctrinatie. In de muziektheatervoorstelling En ze maakte een kind vertelt ze dat ze altijd het idee heeft meegekregen dat kunstenaarschap en moederschap elkaar alleen maar in de weg zouden zitten. Pas de afgelopen tijd is ze die mythe gaan bevragen – hoe zou het zijn om wél voor een kind te kiezen? Bij een poging om zich dat voor te stellen, roept ze de hulp van het publiek in en creëert ze een fictieve dochter die ze Aksim noemt.

Marijn Lems (43, man, geen kinderen): Tevoren hadden we allebei een eigen idee over kunst over moederschap: ik vond dat er nog te weinig kunst over het onderwerp wordt gemaakt, jij juist te veel.

Amber Wiznitzer (27, vrouw, geen kinderen): Ik vind dat de manier waarop het onderwerp in teksten wordt aangevlogen vaak iets zijigs heeft. Schrijvers slaan ofwel een epische toon aan over ‘De Moeder’ – alsof ze een abstracte superheld is – ofwel ze benadrukken juist vrijwel uitsluitend hoe zwaar en moeilijk het moederschap is, en dat het daar nooit over mag gaan.

Die beide perspectieven komen in En ze maakte een kind samen tot een veel genuanceerder geheel. Dat de combinatie zo goed uit de verf komt, is vooral de verdienste van Meral Polat. Zij voorziet de lyrische passages over zwangerschap van lucht en relativering terwijl ze ze ook helemaal belichaamt en tastbaar maakt. Als iemand anders deze tekst tot leven had proberen te brengen, had ik me mogelijk een uur lang op zitten vreten. Maar Polat vond ik fantastisch.”

ML: Ja, dat ben ik met je eens. Er ontstond een interessante spanning tussen de schrijver van de tekst, Sarah Sluimer, die zelf wel moeder is, en de performer, die kinderloos is. De passages waarin Sluimer allerlei natuurmetaforen gebruikt om de ervaring van zwangerschap uit te drukken voelen alsof ze zijn geschreven door iemand die dat zelf heeft meegemaakt, maar ze worden uitgevoerd door iemand die die ervaring niet heeft. Die scènes kun je daarom op twee manieren tegelijkertijd lezen: als een eerlijke omschrijving van hoe zwangerschap voelt, of als commentaar op alle clichés die zwangerschap omgeven, en die Polat in haar fantasie erover verwerkt.

AW: Die tweede lezing vind ik een stuk interessanter. Al verloor ik af en toe wel mijn interesse tijdens de meer clichématige passages. Ik vond de scènes over de relatie met opgroeiende kinderen veel mooier, zoals de parabel die Polat vertelt over een moeder en een kind die samen gaan wandelen. De moeder haalt eerst alle kiezels op het pad voor het kind weg, maar raakt steeds zwaarder belast en gaat steeds langzamer lopen – tot het kind de zorg voor de moeder uiteindelijk moet overnemen. Daar vult Polat direct bij aan dat er natuurlijk óók moeders zijn die de hele last van intergenerationeel trauma meteen al op hun kinderen dumpen: hier heb je je zak kiezels, succes ermee.

ML: Het nadenken over het doorgeven van ideeën en waarden, over hoe je een kind vormt door wat je het meegeeft, en wat een unieke relatie dat is, klonk daar ook in door. Ik vond het ook interessant hoe zeer moederschap in deze voorstelling als iets individueels wordt gezien: er komt geen partner (m/v/x) aan te pas, Polat kiest in een van de sprookjesachtige passages een ‘zaadje’ en doet daarna alles in haar eentje.

AW: Ik kan me overigens voorstellen dat dit stuk het meest resoneert als je een vrouw bent. Bij de passages over zwangerschap, over het fysieke gevoel van een kind dragen en baren, zag je de oudere vrouwen in het publiek hevig meeknikken. En het greep me aan hoe Polat zonder spijt terugkijkt op haar keuze om geen kinderen te nemen, maar zich schijnbaar wel blijft afvragen hoe het zou zijn geweest om zwanger te zijn, te baren en op te voeden. Ik kan me goed in die worsteling verplaatsen, ook al ben ik zelf nog lang niet aan kinderen toe.

ML: Ik denk dat dat klopt. Voor mij als kinderloze en kinderwensloze ging de voorstelling niet eens zozeer over moeder- of ouderschap, maar over de kracht van schepping, of die nu fysiek of conceptueel is. Polat laat heel mooi de kracht zien van artistieke verbeelding, dat je door iets te bedenken het ook al in de wereld brengt. Zo verbindt ze ouderschap en kunstenaarschap. Dat komt aan het einde schitterend samen, als ze omschrijft hoe ze na de voorstelling in haar lege appartement thuiskomt, en daar Aksim nog altijd met zich meedraagt. Het kan wel eens pathetisch klinken als een kunstenaar zijn scheppingen als zijn ‘kinderen’ beschouwt, maar Polat maakt dat idee juist krachtig.

De fans moeten Fontaines D.C. verdienen in Afas Live (maar dat geldt net zo goed andersom)

admin
November 17, 2024
0

‘This is out last song…”, zegt Grian Chatten na een uur en 22 minuten tegen concertzaal Afas Live. Het is het achtste tot en met twaalfde woord dat de zanger van de Ierse rockband Fontaines D.C. met het publiek heeft gewisseld. De laatste vier die daarna nog volgen, klinken verbeten: ,,…so fucking earn it!”

We moeten het verdienen dus.

Alleen: dat geldt ook andersom.

Want na Chattens vinnige aansporing aan het eind van de toegift, zaterdag tijdens de eerste van twee, al maanden uitverkochte shows in Amsterdam, denk je toch: prima show verder, maar wie verdient hier eigenlijk wie? Hadden júllie niet beter je best kunnen doen?

Eerst het goede nieuws: Fontaines D.C. – vijf Ierse poëzienerds die elkaar op een music college in Dublin vonden vanwege hun liefde voor gedichten in plaats van passie voor gitaren – beleefde vijf jaar geleden een droomstart met Dogrel, een komeetdebuut vol korte, grimmige doch melodieuze en meezingbare postpunk. Vervolgens weigerde de band te teren op die succesformule.

Die moedige innovatiedrift resulteerde in drie vervolgalbums die steeds anders klonken en waarvan de laatste, het in augustus verschenen Romance, nog nauwelijks iets met postpunk te maken heeft maar meer leek op… tsja, wat eigenlijk? Rock? Goth? Indie? Een vleugje new wave misschien?

De goedwillende klimaatspeeches in ‘Beste Mensen’ zijn even mooi als verdrietig en deprimerend

admin
November 17, 2024
0

Als je nog geen buikpijn had van de klimaatcrisis, dan heb je dat wel na het zien van Beste Mensen van Bureau Vergezicht. De voorstelling biedt een uur lang delen uit klimaatspeeches van de afgelopen vijftig jaar en die hameren er nog eens in hoe groot en wijdverbreid de kennis van de naderende ramp is en hoe weinig de mensheid doet om die ramp af te wenden. Hoe eloquent, wijs, beeldend en afschrikwekkend de woorden van de opgevoerde sprekers ook zijn: de machthebbers, de politici, de burgers komen niet in beweging. Wij luisteren niet.

Hoe van die speeches theater te maken? Dat lukt ook niet, en het lukt ook wel. Regisseur Erik Whien is befaamd om zijn ragfijne acteursregie en zijn spectaculaire vermijden van afleidend spektakel. Deze voorstelling durft hij te laten zijn wat het is: iemand die een uur speecht. Dat is bij vlagen bloedeloos en bij vlagen bulkend van emotie.

Gelukkig heeft hij met Hannah Hoekstra de beschikking over een actrice van de hoogste categorie. Ze etaleert een bijna totale lichaamsbeheersing, opdat de woorden centraal staan. Bijna de gehele tijd weet ze zo goed als onbewogen te spreken, stilstaand achter een microfoon, gestoken in grijs pak, de armen langs het lijf.

Kleine bewegingen vallen des te meer op. Fascinerend om te zien is hoe hoofdzakelijk haar handen bewegen. Soms grijpen ze in haar jaspanden, soms ballen ze zich, soms strekken ze zich tot kromme kippenpoten. Heerlijk, dit handenballet.

Hoekstra’s dictie is glashelder. Bij de eerste spreker, Joop den Uyl, imiteert ze zijn geknepen stemgeluid, zoals daarna het schelle van Margaret Thatcher en het geaffecteerde van Beatrix van Oranje, maar alleen als aanzet. Als snel neemt haar gewone stem het over. Whien laat haar kalm spreken en Hoekstra kan woorden opdelen in lettergrepen alsof ze schuift met blokjes.

Hannah Hoekstra tijdens ‘Beste Mensen’, achter haar verschijnen de namen van sprekers die ze citeert. Foto Sanne Peper

#klimaathoop

Achter Hoekstra verschijnen op een groot scherm de namen van de sprekers. De enige pauze ontstaat als de jaarlijkse klimaatconferenties in een opsomming van decennia voorbij stromen, vergezeld door uitspraken op band van deelnemers. Dit uitstapje is extra ontmoedigend en deprimerend: niet alleen waren er al die vergeefse speeches, er waren ook jaarlijkse bijeenkomsten vol goede, gestrande bedoelingen.

Dat is ook de achilleshiel van Beste Mensen: de gelijkmatige stroom van inwisselbare waarschuwingen en oproepen. Wat blijft er hangen? Bijvoorbeeld dat PvdA-leider Joop den Uyl al in 1970 zegt dat uitstel van actie fataal is: „Dan zal het niet alleen deze samenleving breken, het zal ons als mensheid opbreken.” En dat Jimmy Carter in 1979 duidelijk maakt dat de gemiddelde Amerikaan in zeven dagen evenveel energie gebruikt als de meeste andere mensen op aarde in een heel jaar. Een andere tot de verbeelding sprekende vergelijking komt van astronoom Carl Sagan in 1990. Hij zegt dat Amerika tien biljoen dollar aan de Koude Oorlog spendeerde „om voorbereid te zijn op het ergste”. Waarna hij vraagt: „Waarom is datzelfde argument niet van toepassing op de dreiging van klimaatverandering?”

De voorstelling opent en besluit met teksten van de makers op het beeldscherm. Vooraf is er een wat kokette mailwisseling tussen groep en een boeker, die zich bezorgd afvraagt of Beste Mensen net als hun glorieuze hitvoorstelling De Zaak Shell wel „zwaar, maar ook grappig” wordt. En na afloop is er (bij de première ging dat technisch mis, maar het staat in het script) de mededeling dat de boeker de hashtag #klimaathoop niet mag gebruiken, ook al zijn de makers „hoopvoller dan ooit”. Want: „Al vijftig jaar lang gaan er overal op de wereld wekkers af.” Maar of dat nou zo hoopvol is?

10 jaar Rondé: band toont allure tijdens verjaardagsfeest in Afas Live

admin
November 17, 2024
0

Rondé, een van de populairste Nederlandse bands, bestaat tien jaar en vierde de jaardag met een uitverkocht concert in Afas Live, Amsterdam. Er was confetti, serpentine, samenzang met de gasten en een geprojecteerd fotoalbum op de achterwand met hoogtepunten uit de geschiedenis van de jarige.

Die beelden lieten zien hoe de groep op Lowlands speelt, in Paradiso, in de studio aan het werk is en uitgelaten rondrent op een festivalpodium. Het maakte duidelijk: Rondé heeft veel bereikt in tien jaar. Wat begon als een ‘schoolproject’ op de Herman Brood Academie, waar de muzikanten samen studeerden, is nu een gevestigde naam in de Nederlandse popmuziek. Rondé maakte drie albums, speelt Engelstalige rock, pop en dance, en heeft enkele aansprekende hits, zoals ‘Undecided’ en recent het nummer ‘Love Myself’.

Voor het feestje in Afas waren geen speciale attracties bedacht, het ging hier om de muziek en het samenspel tussen de muzikanten.

Het duurde even voordat de muzikanten warm draaiden. Het optreden was opgedeeld in genres, eerst pop, dan een akoestische set, dan rock en uiteindelijk ‘Club Rondé’, waar wervelende dance klonk.

Fans waren uitgedost voor de verjaardag van Rondé.

Afgezien van de nogal doorsnee klinkende popliedjes, weet Rondé aan de andere genres iets eigens toe te voegen; een melodiewending of een ander karakteristiek: zoals het fluitdeuntje in ‘Undecided’ of de uitdijende soundscape aan het eind van ‘Why Do You Care’.

Zangeres Rikki Borgelt heeft een diepe stem met een kalme ondertoon, hoe opgewonden haar vier muzikanten ook spelen, zij behoudt rust. In Afas was de geluidsmix uit balans, de zang stond harder dan de muziek. Afgezien van enkele elegante danspassen heeft ze geen duidelijke signatuur als voorvrouw, haar presentatie is blij maar bleekjes.

Ondertussen stak het toegewijde publiek papieren hartjes omhoog met de tekst „10 jaar Rondé”. Door een haperende kostuumwissel – van denim naar vuurrood – verscheen Borgelt de eerste helft van ‘Break My Heart’ niet op het podium. Toch bleek dit rocknummer de opmaat naar dynamischer spel, met een geslaagde wisselwerking tussen Borgelts koelbloedige zang en de uitweidende muzikanten.

Het optreden leek de fasen in de ontwikkeling van de band te weerspiegelen. Ze begonnen schuchter maar vonden uiteindelijk een rode draad met scherpere tegenstellingen tussen de muzikale onderdelen. In nummers als ‘Headlights’, waarbij op Borgelts aanwijzing het hele publiek op en neer sprong, en in ‘No Worries’ bleek Rondé de allure toch in huis te hebben.