Antisemitisme of moslimhaat, het zijn onderwerpen waardoor Kamerdebatten nogal eens uit de hand kunnen lopen. Donderdagavond moest het anders gaan, vond ChristenUnie-fractievoorzitter Mirjam Bikker. „Ik hoop van harte dat de Kamer dit niet politiek maakt”, zei Bikker voorafgaand aan het Kamerdebat over haar wetsvoorstel dat een strafverhoging voor zogeheten hate crimes (haatmisdrijven) mogelijk maakt. Kamerlid Mikal Tseggai van GroenLinks-PvdA roept in het begin van het debat ook op tot politieke eensgezindheid. „Laat de aanpak van hate crimes de Kamer van links tot rechts verenigen.”
Bikker verdedigt de initiatiefwet samen met GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans. De twee partijen stellen voor dat discriminatoir gemotiveerde geweldsdelicten voortaan strenger kunnen worden bestraft. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om antisemitische incidenten, maar ook geweld tegen homoseksuelen of de vernieling of bekladding van moskeeën. Als zo’n delict bewezen wordt verklaard, kan de rechter de strafmaat bij een gevangenisstraf met een derde verhogen, stellen Bikker en Timmermans voor, om zo de norm te stellen dat de samenleving dit soort geweld niet accepteert.
ChristenUnie en GroenLinks-PvdA begonnen al in 2020 aan hun wetsvoorstel, mede naar aanleiding van aanvallen op het Joodse restaurant Ha Carmel in Amsterdam. De afgelopen jaren werd de noodzaak van het voorstel alleen maar groter, zegt Frans Timmermans, die vorig jaar oktober na de aanval van Hamas op Israël besloot om de wet als fractievoorzitter samen met Bikker te gaan verdedigen. „7 oktober was voor mij echt een waterscheidingsmoment, er volgde toen een enorme explosie van Jodenhaat. Terwijl de Joodse gemeenschap in Nederland zo klein en kwetsbaar is.” Timmermans zegt dat door de oorlog in Gaza ook een toename van moslimhaat zichtbaar werd, die evengoed moet worden aangepakt. „Laten we alle vormen van discriminatie hard bestrijden.”
Mirjam Bikker noemt het „een van de diepste vormen van onveiligheid” als je als minderheid niet veilig bent. „Daarom is het belangrijker dat we als politiek normeren en zeggen: dit tolereren we niet in onze straten.” Bikker hoopt dat het voorstel Openbaar Ministerie en politie een „extra duwtje in de rug geeft” om discriminatoire geweldsdelicten beter te kunnen aanpakken.
Kritische vragen
In de Kamer klonk donderdag veel sympathie voor de initiatiefwet. Kamerlid Christine Teunissen (Partij voor de Dieren) sprak van „een stap in de goede richting”, SP’er Michiel van Nispen noemde discriminatie „een groot en veelomvattend probleem in onze samenleving”. VVD-Kamerlid Ulysse Ellian vond dat bij geweldsdelicten het discriminatoire aspect nu te vaak „uit zicht verdwijnt” bij de politie en het Openbaar Ministerie.
Kritische vragen hadden veel partijen nog wel, bijvoorbeeld over de noodzaak. Zo heeft het Openbaar Ministerie nu al een richtlijn waarmee discriminatie in de praktijk al kan meewegen in het verzwaren van de strafmaat. En omdat het discriminatoire karakter van een geweldsdelict straks moet worden bewezen in plaats van „aannemelijk gemaakt”, zoals nu in de wet staat, vrezen partijen dat de bewijslast hoger komt te liggen. „Bewijs leveren in discriminatiezaken is al niet eenvoudig, dus heeft dit voorstel daarmee niet het risico contraproductief te zijn?”, vroeg NSC-woordvoerder Jesse Six Dijkstra zich af.
Wanneer heeft de PVV-fractie voor het laatst de kans laten lopen om een strafmaat te verhogen?
Een andere zorg van de Kamer is of de toch al zwaarbelaste politie en Openbaar Ministerie de extra werkdruk die het voorstel kan geven wel aan kunnen. Voor de PVV, normaal een van de grootste voorvechters van een harde aanpak van antisemitisme, was dat verrassend genoeg reden om „ernstige twijfels” over de wet uit te spreken. Kamerlid Emiel van Dijk denkt dat het voorstel een groot beslag legt op de „nu al ontoereikende politiecapaciteit” en vindt dat de politie beter meer energie kan steken in zware delicten als zedenzaken. „Wanneer heeft de PVV-fractie voor het laatst de kans laten lopen om een strafmaat te verhogen?”, grapte D66’er Joost Sneller. ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder oordeelde hard: „De PVV laat hiermee Joodse Nederlanders in de steek.”
Hoewel de positie van een aantal partijen nog niet duidelijk is, lijkt het voorstel van Bikker en Timmermans op een meerderheid in de Tweede Kamer te kunnen rekenen. Dat wordt pas over een aantal weken duidelijk, als de fractievoorzitters de Kamer antwoorden en er zal worden gestemd.
Lees ook
Politiek eensgezind tegen antisemitisme, maar daadkracht blijft achter
