Meer dan glitter: de invloed van LHBTI op de popcultuur

In een honkbalstadion in Chicago werd in 1979 een grote stapel disco-singles verbrand. Aanleiding was de wereldwijde populariteit van discomuziek. En disco werd geassocieerd met de homo-gemeenschap die sinds de jaren zeventig was geëmancipeerd: homoseksuele mannen en vrouwen liepen nu niet alleen hand in hand, ze bepaalden bovendien voor een groot deel de populaire cultuur. Door hun manier van dansen, zich kleden, uitgaan, praten en musiceren, zoals de met falsetstemmen en synthetische drums gekleurde disco-rage. De hetero-man voelde zich bedreigd – in zijn status en rockliefde – en nam wraak met ‘Disco Demolition Night’.

Auteur Jon Savage beschrijft de brandstapel in zijn boek The Secret Public: How LGBTQ Resistance Shaped Popular Culture (1955-1979). De titel is een anachronisme: Savage, die eerder populaire boeken schreef over punk (England’s Dreaming, 1991) en het jaar 1966 (1966: The Year the Decade Exploded, 2015), kiest een term die in het door hem gekozen tijdvak niet werd gebruikt. De afkorting ‘LGBT’ bestaat sinds eind jaren tachtig, rond 2016 uitgebreid tot LGBTQ.

Door de eigentijdse aanduiding verwacht je dat Savage de scene van toen verbindt met het heden. Maar Savage beperkt zich tot het verleden. Minutieus beschrijft hij iedere single, haarstijl en hitnotering van homoseksuele muzikanten. Hoofdrollen zijn er voor David Bowie en kunstenaar Andy Warhol (met muziek verbonden door zijn werk met The Velvet Underground). Van Bowie wordt – te vaak – zijn opmerking uit 1972 geciteerd: „I am gay and always have been.” De emanciperende uitwerking daarvan en Bowies reputatie als iemand die zich nergens iets van aantrok, zijn nog altijd levend. Maar de invloed van Warhol op de queer-scene is minder duidelijk, aangezien de kunstenaar zich destijds zelf ‘aseksueel’ noemde.

Verboden

Per hoofdstuk beschrijft Savage een tijdvak, voor zowel Engeland als Amerika. De periode 1955-1979 omvat veel artiesten die niet voor hun geaardheid durfden uit te komen (omdat dat verboden was), maar zich uitleefden in extravagant vertoon op het podium en dubbelzinnigheden in hun teksten. Zo noemt hij onder anderen Little Richard, een van de grondleggers van de rock ’n’ roll (die in wereldhit ‘Tutti Frutti’ doceerde: „If it don’t fit don’t force it/ you can grease it, make it easy”), producer Joe Meek die tragisch aan zijn einde kwam, de lesbische Dusty Springfield, de biseksuele Lou Reed, discohelden Sylvester en Patrick Crowley. Over ieder personage geeft hij een mini-biografie, tot hun stamboom en filmvoorkeuren aan toe. Dat keurslijf maakt het boek schools.


Lees ook

‘Non-binair zijn voelt comfortabel. Alsof ik meer lucht krijg’

De Rotterdamse band Library Card. Vlnr: Emre Karayalçin, Mitchell Quitz, Lot van Teylingen en liggend Kat Kalkman

Bovendien zijn de verhalen deels bekend, al is het niet in de context van homoseksualiteit. Dat Brian Epstein, manager van de Beatles, als homoseksueel doodsbang was om gechanteerd te worden en misschien mede daardoor een eind maakte aan zijn leven is tragisch. Maar Savage schrijft ook uitvoerig over Epsteins financiële beslommeringen. Net als over de soms tegenvallende hitnoteringen van Dusty Springfield – die niet met haar lesbisch-zijn samenhangen.

Doordat het gekozen tijdvak lang geleden is, moest Savage putten uit bestaande interviews. Die zijn vaak nauwelijks persoonlijk, hoogstens in bedekte termen. Daardoor verhaalt hij vooral over uiterlijkheden: de glitter, de boa’s, bontjassen, hakken en haren, ‘vrouwelijke’ kenmerken die geadopteerd werden door – eerst – homoseksuele mannelijke artiesten en vervolgens door het grote, heteroseksuele publiek. Voorbeeld daarvan zijn The Bee Gees, discogiganten uit de jaren zeventig, met hun geföhnde haren, en natuurlijk de ruches-bloesjes en haardracht van Mick Jagger. Heteroseksuele mannen liftten mee op de stijl van gay-mensen en/of transpersonen, aldus Savage.

Zijn The Secret Public is een nauwkeurige inventarisatie. Maar als cultuurhistorie blijft het, ondanks de soms schrijnende verhalen, te anekdotisch.