N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Loonsverhoging Zo’n 13.000 werknemers van Ford, General Motors en Stellantis staken sinds vrijdag voor betere arbeidsvoorwaarden. Het is volgens de vakbond voor het eerst dat werknemers van de drie bedrijven tegelijkertijd het werk neerleggen.
In Wayne, in de staat Michigan, staken werknemers van Ford voor een beter loon. Foto Paul Sancya/AP
Werknemers van de drie grootste Amerikaanse autofabrikanten staken sinds vrijdag voor een hoger loon en betere arbeidsvoorwaarden. Zo’n 13.000 van de bijna 150.000 leden van vakbond United Auto Workers (UAW), die de staking leidt, doen volgens internationale persbureaus mee aan de werkonderbreking.
Werknemers van drie productielocaties van de drie grootste Amerikaanse autofabrikanten – Ford, General Motors (GM) en Stellantis, het moederbedrijf van Chrysler – legden om middernacht het werk neer nadat de bedrijven niet aan eisen van de bond wisten te voldoen. Volgens UAW-leider Shawn Fain is de staking uniek: voor het eerst in de 88-jarige geschiedenis van de bond zouden werknemers van de ‘Grote Drie’ tegelijkertijd staken.
Het laatste bekende bod voor loonsverhoging van Ford en GM ligt op 20 procent, dat van Stellantis op 17,5 procent. Maar om de gevolgen van inflatie en koopkrachtdaling tegen te gaan, eist UAW van alle drie een loonstijging van 36 procent. De fabrikanten brengen daartegenin dat ze de hogere kosten voor arbeid niet kunnen dragen als ze competitief willen blijven tegenover makers van elektrische auto’s, zoals Tesla.
Op de productielocaties waar de stakingen plaatsvinden worden een aantal populaire modellen geproduceerd, zoals de Ford Bronco, Jeep Wrangler en Chevrolet Colorado pick-uptruck. Vakbondsleider Fain waarschuwde de fabrikanten voor grootschaligere stakingen als ze niet tegemoetkomen aan de eisen van UAW.
Drie vooraanstaande stikstofexperts hebben een uitnodiging van de Tweede Kamer afgeslagen voor een deskundigenbijeenkomst op deze week woensdag. Het gaat om hoogleraren Wim de Vries en Leen Hordijk (emeritus) van Wageningen University & Research, en hoogleraar Jan Willem Erisman van de Universteit Leiden.
Hun kritiek is dat politiek en wetenschap zich vermengen rond het thema van het rondetafelgesprek: het vaststellen van een rekenkundige ondergrens voor de stikstofneerslag in een gebied, om weer natuurvergunningen voor boeren en bouwprojecten te kunnen verlenen.
‘Geitenpaadje’
Zo’n ondergrens zou mogelijk meer stikstofruimte bieden en bijvoorbeeld boeren zonder vergunning, de PAS-melders, kunnen helpen, is het idee. Maar wetenschappelijk is zo’n ondergrens, waarbij de natuur niet verslechtert, niet goed te onderbouwen, bleek in augustus uit een onderzoek in opdracht van het Interprovinciaal Overleg.
Lees ook
‘Laten we eerlijk zijn, er is geen stikstofbeleid’
„Het optrekken van zo’n ondergrens opent de weg om meer stikstof uit te mogen stoten”, zegt Wim de Vries. „Terwijl de stikstof uit de landbouw juist omlaag moet, niet omhoog. Voor de vergunningverlening voor PAS-melders en bouwprojecten is het ook niet nodig, daar kan de politiek best los hiervan een oplossing voor bedenken, denk ik.”
De Vries noemt het afzeggen van de uitnodiging voor het rondetafelgesprek „een signaal”. „Ik heb niet zoveel zin om aan deze discussie mee te doen. Uiteindelijk moeten we toe naar een nieuwe meetmethode, gebaseerd op stikstofuitstoot, en niet op neerslag van stikstof.”
Het komt zelden voor dat deskundigen een uitnodiging van de Tweede Kamer vanwege inhoudelijke bezwaren afslaan. Het tekent de impasse in het stikstofbeleid, dat het kabinet Schoof wil omgooien met een andere meetmethode, en meer ruimte voor boeren om zelf hun uitstoot van stikstof te kunnen sturen.
Onder Kamerleden is er wel vaker discussie over wie uit te nodigen voor rondetafelgesprekken. In de praktijk dragen fracties vaak deskundigen voor die hun eigen standpunten vertolken. Gezamenlijk wordt er dan gezocht naar een inhoudelijke balans tussen de sprekers.
Jan Willem Erisman is op vakantie, en daarom ook niet bij het gesprek, appt hij. Maar ook Erisman heeft bezwaren tegen de discussie over een ondergrens. „Ik vind dat het niet aan de wetenschap is om een ondergrens te bepalen. Het is een beleidskeuze waar verschillende afwegingen bij gelden die de wetenschap niet kan maken.”
Coalitiepartij NSC heeft nog voorgelegd ingenieur Wouter de Heij uit te nodigen, die zich op X vaker kritisch uitspreekt over het stikstofbeleid. Maar daar was afgelopen vrijdag geen meerderheid voor binnen de landbouwcommissie van de Kamer: BBB en SGP waren voor, VVD, GroenLinks-PvdA en D66 tegen, en overige fracties stemden niet.
Bondscoaches
De drie fracties die tegenstemden zeggen tegen deze krant dat ze het voorstel van NSC erg laat vonden, en Wouter de Heij als stikstofexpert niet goed kennen. „Bij stikstof is het vaak net als met bondscoaches”, zegt VVD-Kamerlid Thom van Campen. „Daar hebben we er achttien miljoen van in Nederland.”
NSC’er Diederik Boomsma, die Wouter de Heij voordroeg als spreker, reageert teleurgesteld. „Ik zou zeggen: ook als je wat anders denkt, kun je dat steunen. Je kunt in principe gewoon naar iemand luisteren. Maar blijkbaar hadden mensen er geen behoefte aan.”
Laura Bromet van GroenLinks-PvdA noemt de hele discussie over een ondergrens een „afleidingsmanoeuvre”. „Een ondergrens is niet de oplossing voor het stikstofprobleem. Het is gepiel in de marge.”
Bij het rondetafelgesprek over de ondergrens voor stikstof bleken er uiteindelijk nog meer afmeldingen te zijn wegens bijvoorbeeld ziekte. Het programma van woensdag is daarom met een uur ingekort
Als wetenschappers komen nu Addo van Pul van het Rijksinstituut voor Gezondheid en Milieu (RIVM) en Arthur Petersen van University College London. Petersen ziet wel mogelijkheden om snel een hogere rekengrens in te voeren, legde hij onlangs uit aan NRC.
Geïrriteerd keek directeur David Jongen van het Zuyderland Medisch Centrum afgelopen donderdag vanaf de publieke tribune naar de Tweede Kamer. Daar riep de ene na de andere fractie minister Fleur Agema (Zorg, PVV) in een urenlang debat op om de spoedeisende hulp, de intensive care en het geboortecentrum niet te verhuizen van de Zuyderland-vestiging in Heerlen naar die in Geleen. Minister Agema beloofde uiteindelijk „een ultieme poging” te doen de afdelingen voor Heerlen te behouden. Ze komt volgende week langs om daarover te praten.
Staat de koffie al klaar?
„De minister is zeer welkom. Dat meen ik oprecht. Maar de eis dat de afdelingen in Heerlen moeten blijven, kan niet worden ingewilligd. Het ziekenhuis heeft het besluit genomen, we hebben intern draagvlak en de steun van CZ en VGZ, de grootste zorgverzekeraars in de regio.”
De Tweede Kamer en de minister gaan hier toch helemaal niet over?
„Nee, maar nu blijft toch de verwachting in de lucht hangen dat het anders kan. Sommige huisartsen in Heerlen die het er niet mee eens zijn, hopen nu dat Den Haag alsnog ingrijpt. Dat maakt het voor ons heel ingewikkeld om door te kunnen gaan. Ik word er een beetje hopeloos van.”
U klinkt gefrustreerd.
„Het stoort me dat in de Tweede Kamer de hele tijd de suggestie wordt gewekt dat als zij er niet over beslist, het geen goed besluit is. Dat vind ik heel vervelend.”
Als het gesprek met u niet tot een andere uitkomst leidt, „heb ik het verloren”, zei Agema tijdens het debat. En dan heeft u blijkbaar gewonnen.
„Zo voel ik dat helemaal niet. Mijn grootste zorg is dat de minister teruggaat naar de Kamer en zegt: ‘De Zuyderland-directie wil niet.’ Dan heeft de minister verloren, zoals ze zelf zegt: het ziekenhuis krijgt de schuld en het leidt hier in de regio tot heel veel stress en boosheid. Dan heb je alleen maar verliezers. Ik had liever gezien dat de minister onze lijn had gesteund, dan was er ultieme duidelijkheid geweest.”
Lees ook
Voorlopig lijkt Fleur Agema vooral veel op haar voorgangers
Waarom houdt u de afdelingen in Heerlen niet open?
„We doen ontzettend veel aan instroom en behoud van personeel, maar we hebben de mensen gewoon niet – dat speelt in heel Nederland. Dat tekort wordt alleen maar groter en juist dan is het belangrijk keuzes te maken. Je kan wel zeggen dat alles open moet blijven, maar dat is net zoiets als mij een stuk dik ijzer geven en zeggen: ‘Succes: breek het maar doormidden.’ Dat gaat niet.”
Alternatieven ontbreken?
„In de zomer van 2023 lag er een voorkeursplan waarbij in het ziekenhuis in Heerlen om zeven uur ’s avonds het licht uit zou gaan. Dat plan is helemaal van tafel gegaan. Daarna is samen met bewoners, huisartsen, de ambulancezorg, het ziekenhuis, verzekeraars en anderen een heel nieuw voorstel gemaakt. In Heerlen blijft nu 24/7 basale spoedzorg, er komt een speciale afdeling voor kwetsbare ouderen, we onderzoeken een kraamhotel, er komt een sociaal hospitaal voor kwetsbare mensen met meerdere problemen. En we blijven 85% van de benodigde ziekenhuiszorg leveren. Dit is gewoon een goed voorstel. Niks mis mee.”
Voor Heerlenaren die complexe zorg nodig hebben, betekent het straks twintig kilometer met de auto, met het ov kost het nog veel meer tijd.
„Het ov is een reëel probleem, dat zien wij ook. Er moeten straks meer mensen naar Sittard-Geleen dan nu, al gaat het echt niet om duizenden per week. We hebben een werkgroep met Arriva, daar willen we nog de ANWB en mensen vanuit het Wmo bij, en dan bedenken we een vervoersconstructie waarmee we mensen op maat kunnen helpen. Misschien moeten we zelf als ziekenhuis busjes gaan regelen. Het is een van de losse eindjes, maar die lossen we op.”
Inwoners van de regio Heerlen behoren tot de armste, ongezondste en ongelukkigste van Nederland. Moet je daar wel afdelingen weghalen?
„Dat los je op met langjarige investeringen in preventie, opleiding, werk, het oplossen van schulden, bewustwording van gezondheid. Niet door geld te steken in stenen voor een spoedeisende hulp in Heerlen.”
De casus-Zuyderland wordt niet voor niets zo gepolitiseerd. Bij twee van de vier coalitiepartijen, PVV en BBB, ligt het (deels) sluiten van streekziekenhuizen gevoelig. In het hoofdlijnenakkoord staat dat het „de insteek wordt dat streekziekenhuizen behouden blijven”. Dinsdag nam de Kamer diverse moties aan, inclusief met steun van PVV en BBB, om geen afdelingen uit Heerlen weg te halen.
BBB-leider Caroline van der Plas zei tijdens het debat te vrezen voor „een negatieve spiraal”. Oftewel, dat straks het hele ziekenhuis sluit.
„Nee, dat gaat niet gebeuren. We investeren in Heerlen 100 tot 150 miljoen in een nieuw gebouw omdat het oude bijna is afgeschreven. Dan zeg je toch niet na drie jaar: ‘Toedeledokie!’ Dat zou idioot zijn. Dit betekent zekerheid voor dertig jaar. Als we daarvoor in juridische zin vastigheid moeten geven, of onze intentie uitspreken, dan zijn we daartoe bereid.”
Uiterlijk 2030 moet de verhuizing rond zijn. Gaat dat lukken?
„We moeten snel een punt achter deze discussie zetten. Dit loopt al veertien, vijftien maanden en de regio smacht naar duidelijkheid. Wij zitten hier niet om de regio pijn te doen of de boel te verstieren, we willen de beste zorg leveren. Heb daar nou fiducie in.”
Lees ook
Zodra een ziekenhuis wordt gecentraliseerd, protesteren de omwonenden, blijkt in Heerlen
Als kind was podcastmaker Jennifer Pettersson eigenlijk altijd omringd door natuur. Ze groeide op in een van de slechtste buurten van het Zweedse Göteborg, maar zelfs daar grensde haar tuin aan een bos. Zomers bracht ze met haar familie door in een klein vissershutje op een eiland in de Oostzee. „Zonder elektra en stromend water. We wasten ons in de zee.” Natuur was voor haar lang vanzelfsprekend, niet iets om over na te denken. Zelfs niet toen die natuur allang was veranderd. „Eigenlijk heb ik nog heel lang geloofd dat ik nog leefde in die wereld waarin ik ben opgegroeid.”
Maar na het afronden van haar prijswinnende podcastserie Opgejaagd, over de kwaliteit van het Nederlandse kinderopvang- en onderwijssysteem, begon ze zich steeds meer zorgen te maken over de natuur en het klimaat. Onderwerpen die ze eerder in de krant uit zelfbescherming liever oversloeg. „Als ik te veel weet, dan voel ik verantwoordelijkheid, dan moet ik wat doen.”
Ja, ze kon vegetarisch gaan eten, een elektrische auto nemen, zonnecellen op het dak plaatsen. Kat Jet, die zo van jagen houdt, een fluoriserende halsband geven met een belletje om vogels te waarschuwen. Maar hoe zou ze er als podcastmaker iets mee kunnen doen? „Het leek alleen maar groot en abstract”, vertelt Pettersson aan de eettafel in haar huis in Castricum. „Ik vond het te moeilijk om het beest in de bek te kijken.”
Totdat bioloog Janneke Sindram contact met haar opnam. Ze had een idee. Aan dezelfde eettafel stelde zij Pettersson voor om een podcastserie te maken over het uitsterven van diersoorten, iets wat volgens wetenschappers massaal en sneller dan in de afgelopen tien miljoen jaar plaatsvindt. Ze was tijdens haar scriptie geweldige verhalen tegengekomen over uitgestorven en zo goed als uitgestorven dieren als de reuzenalk, de Tasmaanse buidelwolf, de Hawaiikraai en de Pyrenese steenbok.
Meteen gingen ze aan de slag, maar ze besloten ook dat er meer nodig was dan die verhalen alleen, die hoewel ook absurd en tragikomisch, toch vooral deprimerend waren. Wat miste was iets hoopvols. „En als radiomaker wilde ik natuurlijk actie hebben, dat je met iemand meeleeft en dat er iets op het spel staat.”
Het resultaat: een podcastserie van zes afleveringen waarin Pettersson twee jaar lang drie natuurbeschermers volgt in hun pogingen één diersoort (de paling of het donker pimpernelblauwtje) of zelfs een heel ecosysteem (de Noordzee) te redden. Pogingen waarbij de natuurbeschermers tegen net zoveel obstakels oplopen als de soorten die ze proberen te beschermen. Pettersson zocht de actie op, Sindram hielp haar met de research.
Niet de makkelijkste vlinder
Het moest geen hagiografie van ‘de natuurbeschermer’ worden, benadrukt Pettersson. „Ik vond ze ook een beetje gek af en toe. Dat je dertig jaar bezig bent met zo’n vlinder en je geeft het niet op. Ook niet als die voor de tweede keer in Nederland uitsterft.” Een vlinder, bovendien, die maar op één enkele plantensoort haar eitjes legt en als rups afhankelijk is van mieren die haar meenemen naar hun nest. Niet de makkelijkste dus. Toch blijft vlinderbeschermer Irma Wynhoff volhouden, ook als een berm vol vlinders voor de zoveelste keer onverhoopt wordt gemaaid.
Jennifer Pettersson groeide op in en in de buurt van de Zweedse natuur.
Foto Olivier Middendorp
Pettersson – ook documentairemaker (tot ze moeder werd en het zelfstandigere karakter van radiomaker haar leven beter paste) – legt uit hoe ze de podcast als een documentairefilm benaderde. Veel scènes, veel geluid: de natuurbeschermers in actie. „Dat is een enorme tijdrovende uitdaging voor mezelf als maker. Dan moet je ook middenin de nacht op een winderig koud plekje in Zeeland staan. Met heel veel wind in je microfoon.” En dat spreekt in het huidige Nederlandse podcastlandschap niet voor zich. Het vergt tijd, lef en doorzettingsvermogen.
Haar favoriete scène? Daar hoeft Pettersson niet lang over na te denken. „Och”, zegt ze lachend, „een heel mooi moment zit in de laatste aflevering”. Vlinderbeschermer Wynhoff neemt mierenexpert Jinze Noordijk mee naar het gebied waar zij het donkere pimpernelblauwtje wil herintroduceren. Met zakmessen porren ze in de grond op zoek naar steekmieren, wier aanwezigheid een voorwaarde is voor die herintroductie.
Infuusnatuur
Maar Noordijk is eigenlijk een tegenstander van de manier waarop Wynhoff het aanpakt. Zij creëert volgens hem museale „infuusnatuur”. In plaats daarvan zouden natuurbeschermers zich moeten richten op het verwijderen van negatieve invloeden in de natuur: dan herstellen ecosystemen zich vanzelf.
Subtiel vraagt Jennifer hem ernaar. Zijn hoofd kleurt rood en hij geeft voorzichtig toe dat hij niks met Irma’s vlinders opheeft. Wanneer ook Irma erbij komt, gebeurt iets waar Petterssons radiohart sneller van gaat kloppen. „Ze begonnen te ruziën. Over de essentie van natuurbescherming. En Irma ging zich verdedigen. Ze hebben veertig minuten lang geruzied. En ik sta daar dan tussen met mijn microfoons.”
Op dat soort momenten denken mensen even niet na over hoe ze overkomen. Daarom interviewt Pettersson mensen niet alleen, maar volgt ze hen vooral graag in wat ze doen. „Om een soort waarheid te vinden. Om dat wat echt is, te vangen.” Maar ook om de kwetsbaarheid van de natuurbeschermers te laten zien en hun verhalen invoelbaar te maken.
Zijn het „helden op een missie” of „tragische figuren die zichzelf voor de gek houden”? Zo vraagt Pettersson zich in de podcast af. „Allebei”, antwoordt ze nu op haar eigen vraag. „Het zijn een soort antihelden.” Het werk van de natuurbeschermers in de podcast voelt inderdaad als een soort Sisyphusarbeid.
Zij voelen bovendien een verantwoordelijkheid die we volgens de podcastmaker eigenlijk collectief zouden moeten voelen. Maar, in plaats daarvan, concludeert Pettersson, besteden we het uit aan een klein clubje mensen die ondertussen op hun tandvlees lopen. „En dan kijk je naar ze, en denk je: hoe kunnen jullie dit nou voor elkaar krijgen?”
De weg van de dodo (NTR), een zesdelige serie (50-60 min. per aflevering) is te beluisteren in de NRC Audio App en op andere podcastplatforms.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/09/auto-workers-strike56091977.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122498109-1b2145.jpg|https://images.nrc.nl/5NshBR8alvWiYLhNkxPMWvIDyDs=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122498109-1b2145.jpg|https://images.nrc.nl/1idMUIAL5cWilORArXOJZ0mVriU=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122498109-1b2145.jpg)
