Maximaal anderhalf graad opwarming? âPolitiek en maatschappelijk niet haalbaarâ

Posted on December 11, 2023 by admin

„Er zijn weinig klimaatwetenschappers die een opwarming van maximaal anderhalve graad nog een reële optie noemen. Wat technisch of economisch mogelijk is, is niet hetzelfde als wat politiek, maatschappelijk of institutioneel haalbaar is. Al sinds het probleem bekend is, zie je een grote ambivalentie in de maatschappij. De noodzaak om actie te ondernemen wordt wel erkend. Maar het opgeven van waardevolle verworvenheden, daar heeft natuurlijk niemand zin in. Die ambivalentie is ook op de klimaattop heel goed zichtbaar.”

Dat is, simpel gezegd, de boodschap die klimaatwetenschapper Bart van den Hurk tot nu toe heeft overgehouden aan de onderhandelingen op de klimaattop in Dubai, die zich in de afsluitende fase bevinden. Van den Hurk, wetenschappelijk directeur bij kennisinstituut Deltares en hoogleraar op het gebied van de interactie tussen klimaat en het sociaal-ecologische systeem aan de Vrije Universiteit Amsterdam, volgt de klimaatonderhandelingen al jaren.

Tijdperk van de adaptatie

Deze keer doet hij dat met extra interesse. Hij werd eerder dit jaar gekozen tot medevoorzitter van werkgroep II van het IPCC, het wetenschappelijk klimaatpanel van de Verenigde Naties. In die functie zal hij zich buigen over de gevolgen van klimaatverandering en hoe de wereld zich daaraan zou kunnen aanpassen. De eerste rapporten daarover verschijnen pas over een paar jaar. Maar de uitkomsten van deze klimaattop zijn zeer relevant voor zijn werk.

Erg vrolijk klinken zijn observaties niet. Veel vertrouwen dat het lukt om de opwarming te beperken tot anderhalve graad, zoals veel landen in Dubai bepleiten, heeft Van den Hurk niet. Dat is gewoon de realiteit, zegt hij. Niet voor niets is hij blij dat hij voorzitter is van werkgroep II over ‘adaptatie’ en niet van werkgroep III, met scenario’s om klimaatverandering te voorkomen. „Dit is het tijdperk van de adaptatie”, zegt Van den Hurk. „Ik ben wel een beetje op mijn hoede voor de sprookjes die in al die scenario’s zitten. Ik ben er helemaal niet gerust op. Ik denk dat het goed is om ons heel, heel serieus met adaptatie bezig te gaan houden.

„Het klimaat gaat niet op ons zitten wachten totdat wij de CO₂-kraan hebben dichtgedraaid. Als we daar al in slagen, zijn we een aantal decennia verder voordat we het resultaat van zo’n dichte kraan in het klimaatsysteem gaan merken.”

U noemt sommige scenario’s voor het reduceren van broeikasgassen ‘sprookjes’. Heeft het geen zin om te praten over het ‘uitfaseren’ van fossiele brandstoffen, een van de hoofdthema’s van de top in Dubai?

„In Europa hebben we op dat gebied stevige stappen gezet en dat doen we nog steeds. Dat vind ik hoopvol. Al zegt mijn collega Detlef van Vuuren altijd dat de eerste 30 procent reductie tien keer gemakkelijker is dan de laatste 30 procent. Het laaghangende fruit hebben we nu wel te pakken. Maar je kunt zeggen dat het best rap is gegaan.

„Als je nu naar India en China kijkt, de economieën die daar groeien, kun je met grote stelligheid zeggen dat je die niet in twintig jaar helemaal kunt ombouwen. Als je de tijd neemt – en dat kan misschien wel honderd jaar betekenen – is er wel degelijk veel mogelijk. Maar dat zijn wel de tijdschalen waaraan je volgens mij moet denken.

„Verder zal er ook veel meer moeten gebeuren op het gebied van energie-efficiëntie. En in het gebruik van energie. Daar zijn grenzen aan. Ook al laad je je auto op met stroom van je eigen zonnepanelen, vanuit het systeem gedacht kun je elke kilowatt energie die je nu in je auto stopt, niet gebruiken om het ziekenhuis te verwarmen. Ook aan de gebruikerskant moet dus iets veranderen. En daar ben ik veel minder hoopvol over – ook in Europa. De hoeveelheid duurzame energie neemt snel toe, maar het energiegebruik per hoofd van de bevolking is nog steeds niet echt aan het dalen.”

Moet het idee om de opwarming tot 1,5 graden Celsius te beperken dus maar worden losgelaten? Kun je er niet beter aan vasthouden om druk op de ketel te houden?

„Om onder grote druk dingen af te spreken die niet goed genoeg zijn doordacht en waarvan niet zeker is of ze haalbaar zijn, of bijvoorbeeld alleen maar voor meer conflict zorgen, lijkt me geen goed idee. De gevolgen daarvan zullen na een paar jaar als een boemerang terugkomen.

„Dat zie je zelfs aan het Parijsakkoord uit 2015. Daarin is niet vastgelegd wat er precies moet gebeuren. Het is een resultaatverplichting en geen inspanningsverplichting. Dan weet je: het echte werk wordt uitgesteld. Dat is precies waar we nu middenin zitten.

„Er is volgens mij geen bewijs dat met het loslaten van die anderhalve graad het hele klimaatdebat in elkaar dondert. Een paar jaar geleden verscheen er een mooie analyse van het openbare discours over klimaat. Daaruit bleek dat de tijd van de klimaatontkenning achter ons ligt. Er is wel één school die zegt: het is toch al voorbij, dus laat nu maar gaan. Maar dat fatalisme is niet de heersende opvatting. Er zijn juist veel tegenkrachten die zeggen: nee, nu wordt het nog belangrijker om hard te werken. Anderhalve graad raakt misschien uit zicht. Maar laten we dan tenminste voorkomen dat het straks twee graden wordt.

„De grootste pleitbezorgers van anderhalve graad, de kleine eilandstaten, zullen moord en brand schreeuwen. Dat is terecht, want voor hen komt echt de existentiële grens in zicht. Als je de anderhalve graad opgeeft, moet je daar dus iets mee. Dan moet je die mensen op een of andere manier ontzien, redden, verhuizen. Maar de totale diplomatieke en de fysieke inspanning die nodig is, is veel groter dan dat.”

In Dubai gaat het nu nog vooral over fossiele brandstoffen. Olielanden willen het daar liever niet over hebben. Zij zeggen: olie en gas zijn niet het probleem, maar de CO₂ die vrijkomt bij het gebruik ervan. Laten we het alleen daarover hebben.

„Als wetenschapper beschouw ik dat als een recept voor falen. Er wordt voorgesorteerd op een technologie om CO₂ op te vangen en op te slaan. Die technologie bestaat, maar er is nooit aangetoond dat die op zo’n grote schaal kan werken. Er ligt bovendien geen bewezen economisch model aan ten grondslag. Zo’n model is er bijvoorbeeld wel voor duurzame energie. Daar valt inmiddels geld mee te verdienen.

„Als je CO₂ wilt opslaan, moet er eerst een mondiale prijs voor CO₂ worden ingevoerd. Die prijs moet hoog genoeg zijn om ervoor te zorgen dat de technologie zichzelf terugverdient. Er moet namelijk een kunstmatige prikkel worden ingebouwd om die CO₂-prijs omhoog te brengen. Je bent dan overgeleverd aan de bereidheid van regeringen wereldwijd om zo’n prikkel in te voeren. Er moeten rechten uit de markt worden gehaald. De markt zelf kan dat niet, zeker niet in een wereld waar Rusland, Amerika en China in de eerste plaats hun machtsposities aan het consolideren zijn.

„Wat er gaat gebeuren als de opslag van CO₂ niet van de grond komt, kan ik je ook op een briefje geven. Dan gaan we de aarde gewoon afschermen, met technologie om zonnestraling tegen te houden. Dat is hetzelfde verhaal. Het is nooit aangetoond dat het kan werken. En het is waanzinnig riskant, want als je ermee stopt, gaat de aarde in korte tijd een stralingsevenwicht herstellen dat past bij het nieuwe, veel hogere CO₂-niveau. Dan krijg je een nog grotere en nog snellere schoksgewijze aanpassing van het klimaat systeem, met totaal onvoorspelbare en oncontroleerbare situaties tot gevolg. Dit is een diplomatiek spel om uitstel te kopen, maar het is een garantie voor nog grotere ongelukken. Of althans, als wetenschapper zou ik zeggen: dit vind ik een onverantwoord risico.”

Leeslijst

Duizenden Pakistanen gearresteerd bij grote protestmars voor vrijlating oud-premier Khan

admin
November 25, 2024
0

Zeker vierduizend aanhangers van de populaire Pakistaanse oud-premier Imran Khan zijn sinds vrijdag gearresteerd op verschillende plaatsen in Pakistan. Dat melden internationale persbureaus maandag. Zondag is een protestmars richting hoofdstad Islamabad begonnen. Demonstranten eisen de vrijlating van Khan, die in de gevangenis zit na veroordelingen voor corruptie en het lekken van staatsgeheimen.

Aan de protestmars nemen volgens de autoriteiten zo’n tienduizend actievoerders deel. PTI, de partij van Khan, spreekt van veel hogere aantallen. Naar verwachting bereikt de stoet in de loop van maandag het centrum van de stad. Om dat te voorkomen hebben de Pakistaanse autoriteiten Islamabad hermetisch afgesloten. Grote wegen zijn geblokkeerd met zeecontainers en mobiel internet is in sommige delen van de stad afgesloten. Tegen actievoerders die wel de straat op gaan, gebruikt de politie traangas.

Khan en zijn aanhangers beschouwen de veroordeling als een complot van de regering en de top van het leger, dat in Pakistan veel invloed heeft. Pakistan werd decennia geregeerd door militaire dictators. In 2018 werd ‚volksfavoriet’ Khan gekozen, vier jaar later werd hij gedwongen om af te treden.

De voormalige premier, die vroeger professioneel cricket speelde, heeft zijn achterban opgeroepen in Islamabad te blijven totdat aan hun wensen, namelijk het vrijlaten van Khan, wordt voldaan. Enkele kopstukken van de PTI hebben maandag in de gevangenis overlegd met Khan. Zijn vrouw, Bushra Bibi, is een van de leiders van het massale protest.

Onverwachte verkiezingswinst

Ondanks de gevangenschap van Khan namen zijn getrouwen begin dit jaar wel deel aan de verkiezingen in Pakistan. Tamelijk onverwacht behaalden zij goede resultaten. De PTI werd voorafgaand aan de verkiezingen vrijwel lamgelegd door arrestaties. De PTI kon niet als één organisatie campagnevoeren — kandidaten moesten zich dus ‘los’ verkiesbaar stellen. Ondanks de onverwachte uitslag, kreeg Pakistan alsnog een verwachte regering onder leiding van de conservatieve premier Nawaz Sharif.

Sharif is er veel aan gelegen de populariteit van Khan aan banden te leggen. Deze zomer maakte zijn regering het voornemen bekend om de PTI via de rechter te verbieden. De regering beschuldigde de grootste oppositiepartij van het lekken van „geheime documenten” en het „aanzetten tot oproer”.

Aleksandr Loekasjenko, de president van Wit-Rusland, bezoekt maandag Islamabad. De regering verwijt het de achterban van Khan dat hij het buitenlandse bezoek gebruikt om opnieuw aandacht te vragen voor de vrijlating van de populaire oud-premier.

‘Grensbewaking doet niet alleen migranten pijn, maar ook de grensbewakers zelf’, toont deze Nederlandse documentaire

admin
November 25, 2024
0

Ramon Gonzalez is politiechef van het politiekantoor in La Joya. Het plaatsje van zo’n drieduizend zielen ligt in de zuidpunt van Texas, vlak bij de grensrivier met Mexico. Gonzalez en zijn manschappen pakken dagelijks criminelen op die immigranten, soms met tientallen tegelijk, over de Rio Grande smokkelen. De jacht op beide groepen ontaardt geregeld in wilde achtervolgingen, soms met dodelijke afloop. Als Gonzalez terugdenkt aan hoe bij een van die incidenten een jonge vrouw uit Honduras zich schreeuwend aan zijn broekspijp vastklampte voordat ze stierf door de verwondingen als gevolg van het auto-ongeluk, moet hij huilen.

Gonzalez en zijn manschappen werden in 2022 enkele maanden gevolgd voor een documentaire van de Nederlandse regisseur Loretta van der Horst. De film van iets meer dan een uur geeft een zeldzaam inkijkje in ‘de achterkant’ van de grensbewaking en grenscontroles, een thema dat ook in Nederland sterk speelt. Vanaf 9 december worden de controles door de Koninklijke Marechausse aan de grenzen met Duitsland en België geïntensiveerd, tot voor kort taboe gezien het vrij verkeer van personen en goederen in Europa. Hiermee wil de rechtse coalitie onder meer illgale migratie en mensensmokkel beter bestrijden.

De documentaire The Border Crossed Us werd, mede vanwege de unieke interviews, onlangs genomineerd voor een Gouden Kalf, de belangrijkste filmprijs in Nederland. En op enkele Amerikaanse filmfestivals werd de film van Van der Horst ook vertoond.

Als er één gebied is dat de willekeur van getrokken grenzen laat zien, is het Texas wel

Loretta van der Horst
documentairemaker

De documentairemaker, die in Honduras werd geboren als kind van een Nederlandse vader en een Puerto Ricaanse moeder, kreeg niet alleen zicht op de enorme druk die het werk als grensbewaker met zich meebrengt, „Ik was ook nieuwsgierig naar de onvermijdelijke morele dilemma’s bij het controleren van een grens”, vertelt ze in een café in Eindhoven. Voor haar was namelijk één ding duidelijk: grensbewaking leidt hoe dan ook tot geweld, of het nu doden en gewonden bij politie-achtervolgingen zijn, gezinnen die gescheiden worden, of de deportatie van illegale migranten terug naar – vaak – onveilige gebieden.

Behalve morele dilemma’s wilde Van der Horst ook mogelijke frustraties van grensbewakers blootleggen. Zo is mensensmokkel veel lastiger te bestrijden dan drugssmokkel, zegt politiechef Gonzalez bijvoorbeeld. Bij de laatste pak je het product af, vernietig je de partij. Met mensen kun je dat niet doen. „Die deporteren we terug. Zo krijgen smokkelaars en hun kartels steeds nieuwe producten.”

Ook worstelen politie-officieren met de vraag of ze wel tot het hart van bendes en criminele netwerken weten door te dringen. Komen we wel genoeg toe aan de bendeleiders „in hun grote huizen en Mercedessen?”, vraagt Gonzalez’ collega, politie-inspecteur Manuel Casas zich af. En hoe loopt het met migrantengezinnen af, waar ouders en kinderen na arrestaties worden gescheiden, vraagt politieagent Mayra Garza zich af.

Van der Horst concludeert aan het eind van haar project: „Grensbewaking doet niet alleen immigranten pijn, ook grensbewakers zelf. En nu de politieke druk op die laatste groep toeneemt, zullen ze die pijn meer gaan voelen.”

Filmmaker **Loretta van der Horst** : Grensbewaking leidt hoe dan ook tot geweld. Foto: Loretta van der Horst

Willekeur

Texas is niet toevallig gekozen, vertelt Van der Horst. Een groot deel van de een à twee miljoen illegale migranten die tijdens de binnenkort afgelopen Biden-periode de zuidgrens van de Verenigde Staten overstaken, deed dat in deze regio. „Maar Als er één gebied is dat de willekeur van getrokken grenzen laat zien, is het Texas wel”, zegt Van der Horst. Het gebied was achtereenvolgens Spaans, Frans, en Mexicaans grondgebied, in de negentiende eeuw korte tijd onafhankelijk, en vanaf 1845 Amerikaans.

Gonzalez en zijn mannen en vrouwen mogen dan Amerikaanse staatsburgers zijn en met hun mooie uniformen vooropgaan in het beschermen van de Amerikaanse soevereiniteit, maar dat kan niet verhelpen dat migranten en smokkelaars de agenten nog steeds als deels Mexicaans beschouwen. „Vendidos [verraders], is een scheldwoord dat we regelmatig naar ons hoofd geslingerd krijgen”, zegt een politieman in de documentaire. „Een grensbewaker die uit New York komt, heeft daar veel minder last van”, voegt Van der Horst eraan toe.

De film kent drie hoofdpersonen die hun eigen weg vinden in de wereld van de grenscontroles, met alle bijbehorende frustraties en gevoelens van futiliteit. Een simpel evangelie als: ‘Grenzen zijn er nu eenmaal om bewaakt te worden’, volstaat niet, zo blijkt.

De meest bevlogen grensbewaker is de eerdergenoemde inspecteur Manuel Casas. Als een radiopresentator hem vraagt hoe hij zijn werk rijmt met zijn expliciet beleden christelijk geloof, zegt Casas: „Elke wet van mensen krijgt kracht door God. Hij heeft de wetten gemaakt. […] Het woord van God zegt ook dat er dienaren zijn. Deze dienaren dragen het zwaard […] Ze zullen de toorn van God over je brengen. […] Wie zijn die dienaren? Iedereen die werkt voor de overheid, inclusief de politieagenten.”

Prediker

Een bizarre motivatie, zal een gemiddelde Europeaan zeggen, maar voor veel conservatieve Amerikanen klinkt dit heel vertrouwd, vertelt Van der Horst. „In de VS, zeker in het zuiden, is het christelijk geloof veel belangrijker dan in Europa. Politiek en religie zijn daar veel meer met elkaar verweven.”

Bovendien is Casas in zijn vrije tijd prediker. Dus helemaal verbaasd was ze niet over diens christelijke drijfveren. „Al vond ik het best heftig”, zegt Van der Horst. „Inspecteur Casas zei eigenlijk dat alles wat agenten zoals hij doen, in de naam van God is.”

Een van de collega’s van Casas gooit het over een andere, meer humanitaire boeg. Mayra Garza is een alleenstaande moeder met drie jonge kinderen en raakte gewond bij een wilde achtervolging van een suv die vermoedelijk vol migranten zat. „Mayra raakte mij heel erg”, vertelt Van der Horst. „Ze maakte vroeger heel nare dingen mee, zoals mishandeling thuis. Nu wil ze met haar jacht op mensensmokkelaars het goede doen”, aldus de documentairemaker.

„Zo helpt ze mishandelde vrouwen in de buurt, zowel migranten als niet-migranten. Ze probeert ze wegwijs te maken, zodat ze – ondanks alle beperkingen, zeker voor illegalen – toch hulp kunnen krijgen. Het frustreert haar dat ze voor migrantenvrouwen zonder documenten – vaak tijdens hun reis door Midden-Amerika het slachtoffer van verkrachtingen en gruwelijke mishandelingen – weinig tot niets kan doen.”

Tussen goed en kwaad

Garza zoekt tastend haar weg in het mistige gebied tussen goed en kwaad, ziet Van der Horst. „Net zoals veel van haar collega’s zet ze oogkleppen op, door puur op haar taak te focussen: mensensmokkelaars vangen, the bad guys, zoals ze die noemt. Maar even later zegt ze ook dat ze zich goed realiseert dat veel vluchtelingen en migranten juist háár als the bad guy zien. Smokkelaars zijn voor vluchtelingen de good guys, want die willen hen tenminste in veiligheid brengen.”

Ook politiechef Ramon Gonzalez, ofwel the chief, zoals Van der Horst hem noemt, maakte indruk. Als leidinggevende durfde hij het aan groen licht te geven voor een filmproject over een controversieel onderwerp. „Gonzalez weet dat grensbewaking pijn doet en dat wilde hij laten zien”, aldus de regisseur. „Hij geeft ook in zijn eigen korps mensen ruimte voor het uiten van emoties, al moet je niet denken dat iedereen daar ’s avonds huilend naar huis gaat.”

Komen we wel genoeg toe aan de bendeleiders in hun grote huizen en Mercedessen, vraagt inspecteur Casas zich af

De politieman gelooft in zijn werk, vertelt Van der Horst, maar dan moet het wel ergens toe leiden. De leidinggevende in La Joya verbijt zich als collega Garza hem vertelt dat een belangrijke smokkelaar alweer op vrije voeten is gesteld na betaling van een sterk verlaagde borgsom (van 3 miljoen naar 112.000 dollar). Ook vreest Gonzalez voor de toekomst. De massale deportaties van illegale migranten (Trump heeft kiezers beloofd het aantal en tempo van deze deportaties flink op te voeren) „geven de kartels meer inkomstenbronnen”.

Of Gonzalez nog lang op het politiebureau in Zuid-Texas zal blijven, is de vraag. Van der Horst vertelt dat the chief ervan droomt ergens les te gaan geven.

Politievrouw **Mayra Garza** helpt mishandelde migrantenvrouwen

De documentaire The Border Crossed US is te zien via NPO Plus en Pathé Thuis

Marechaussee wil ‘neutraal blijven’

In Nederland is de Koninklijke Marechaussee (Kmar) verantwoordelijk voor de grensbewaking en helpt, samen met de politie, met het zichtbaar maken en ontmanteling van (mensen-)smokkelnetwerken. Sporadisch worden gezinnen uit vrachtwagens en andere voer- en vaartuigen gehaald. NRC vroeg de marechaussee toestemming om gesprekken met medewerkers te voeren over de documentaire The Border Crossed Us en de daarin aangeroerde thema’s. Dit verzoek werd afgewezen.

„De Koninklijke Marechaussee is een organisatie die de wet handhaaft”, aldus een woordvoerder. „Onze taak is om het beleid van de regering uit te voeren. We proberen hierbij zo neutraal mogelijk te blijven en geen persoonlijke meningen te geven over het beleid of maatschappelijke kwesties. Omdat we een neutrale organisatie zijn, gaan we niet in op onderwerpen zoals de ‘zin’ van ons werk, of de frustraties die soms ontstaan door herhaaldelijke activiteiten van mensensmokkelbendes.”

Franse OM eist 20 jaar cel tegen Dominique Pelicot vanwege verkrachting eigen vrouw

admin
November 25, 2024
0

Het Franse openbaar ministerie heeft de maximale celstraf geëist tegen Dominique Pelicot (71). Hij wordt ervan verdacht dat hij van 2011 tot en met 2020 zijn toenmalige vrouw Gisèle Pelicot (72) drogeerde en verkrachtte en ook liet verkrachten door tientallen via internet benaderde mannen. De meeste strafbare feiten vonden in hun woonplaats Mazan plaats.

„Abjecte daden”, stelt Laure Chabaud, een vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie. Zij noemt de strafeis van twintig jaar „zowel veel als te weinig” gezien de ernst van de daden die herhaaldelijk werden gepleegd”, schrijft de Franse krant Le Monde.

De Franse krant citeert de aanklager die stelt dat Dominique Pelicot genot beleefde aan het onderwerpen en vernederen van de persoon die hij „het meest zou moeten koesteren in de wereld”.

Vijftig mannen

Naast de ex-man staan nog vijftig andere mannen terecht. Zij horen de komende dagen hun strafeis. De politie kon de vermeende daders opsporen omdat Pelicot de verkrachtingen op beeld vastlegde. Met toestemming van het slachtoffer werden de expliciete beelden tijdens de behandeling van de rechtszaak vertoond. Vorige week droeg Gisèle een slotverklaring voor, waarmee het eerste deel van de strafzaak ten einde kwam. Vanwege het grote aantal van 51 verdachten en de grote hoeveelheid bewijsmateriaal heeft de Franse rechtbank drie maanden uitgetrokken voor de strafzaak.

De zaak kwam aan het licht toen Dominique Pelicot werd gearresteerd omdat hij in een supermarkt onder de rok van vrouwen filmde. Bij het onderzoek naar de man vond de politie de video’s van zijn toenmalige vrouw, waarop te zien is dat hij de mannen die zich vergrijpen aan zijn bewusteloze vrouw aanmoedigt en assisteert.

‚Perverseling’

Dominique Pelicot, die zichzelf een perverseling noemt en in zijn eigen jeugd is misbruikt, heeft schuld bekend, maar 35 verdachten ontkennen de aantijgingen. Zij stellen dat ze onder druk werden gezet door de toenmalige partner en niet de „intentie” hadden om de vrouw te verkrachten. Toch kwamen sommige mannen tot wel vijf keer terug. Ook stapten geen van de mannen naar de politie, omdat ze vervolging vreesden of naar eigen zeggen „geen tijd hadden”.

Tijdens de strafzaak namen ook de twee zoons van Pelicot het woord. De jongste zoon Florian Pelicot (38) noemde zijn vader „de duivel zelf” en hoopt met een vaderschapstest aan te tonen dat hij niet de biologische zoon is van de vermeende hoofdverdachte.