Manchester City-speler Rodri (28) heeft de Gouden Bal gewonnen, de prijs die het Franse tijdschrift France Football ieder jaar uitreikt aan de beste voetballer. De momenteel zwaar geblesseerde middenvelder wordt zo beloond voor het uiterst succesvolle afgelopen seizoen, waarbij hij met zijn club landskampioen van Engeland werd en met Spanje Europees kampioen.
Voorafgaand aan de uitreiking leek de Braziliaanse aanvaller Vinícius van Real Madrid topfavoriet voor de prijs. Een delegatie van Real Madrid besloot op het laatste moment niet naar Parijs af te reizen, uit onvrede over de Gouden Bal-winst van Rodri. “Als de criteria om de prijs niet Vinícius als winnaar aanwijzen te winnen, dan zouden diezelfde criteria wel [Real Madrid-speler] Daniel Carvajal als winnaar moeten aanwijzen”, meldt Real Madrid volgens persbureau AFP.
De Spaanse club werd wel uitgeroepen tot beste mannenteam van het jaar, zonder dat iemand de prijs in ontvangst kon nemen. Real Madrid-trainer Carlo Ancelotti kreeg de Johan Cruyff Trophy voor beste coach, maar liet ook verstek gaan.
Jongste speler
Tot beste vrouwelijke speler werd Aitana Bonmatí gekroond. De speler van FC Barcelona won afgelopen seizoen de Champions League met de Spaanse ploeg en was trefzeker in de finale. Haar team werd uitgeroepen tot beste vrouwenploeg van het afgelopen jaar.
De Kopa Trophy voor de beste speler onder de 21 ging dit jaar naar de 17-jarige Lamine Yamal, aanvaller van FC Barcelona en afgelopen weekend nog trefzeker in de gewonnen klassieker tegen Real Madrid. Yamal is de jongste speler ooit die de prijs won.
In zijn doorzichtige plastic tasje zitten twee t-shirts, een bloemslinger en hoedjes. Allemaal oranje. Want Evan McIntyre, een 28-jarige marketingmedewerker uit Londen, is naar Amsterdam gekomen met een doel: Koningsdag vieren. „Vrienden van me wonen hier, dit leek me een goed moment om ze te bezoeken”, zegt hij daags voor Koningsdag op de Dam – waar het aantal personen met oranje parafernalia gestaag toeneemt. „We gaan lekker aan de gracht zitten en veel drinken”, zegt McIntyre.
Kan Amsterdam Koningsdag aan? Die vraag hangt deze zaterdag boven de hoofdstad. De gemeente is „bezorgd over de drukte”, maakte zij half april bekend. Amsterdam verwacht nog meer feestvierders dan de honderdduizenden mensen van afgelopen jaren. Koningsdag valt bovendien op een zaterdag, bezoekers blijven dan langer. Ook zonnig weer lokt extra mensen. Het stadsbestuur heeft opgeroepen „het centrum te mijden” en de feestdag zo veel mogelijk „lokaal” te vieren.
„De openbare ruimte en voorzieningen zitten tegen hun maximale belasting aan om Koningsdag beheersbaar, feestelijk en veilig te houden”, schrijft de stad. Hulpdiensten moeten nog door de massa kunnen. In 2024 sloot de gemeente de toegangswegen tot de overvolle Westerstraat af. Later op de dag riep ze op de hele Jordaan te mijden, het middelpunt van de Koningsdagdrukte. „Door Koningsdag dichter bij huis te vieren, helpt u mee om de stad veilig en toegankelijk te houden.”
Overal in de stad worden vrijdagmiddag podia opgebouwd, dranghekken uitgeladen en toilethokjes klaargezet. Op de Kees Fensbrug over de Keizersgracht is met grijze tape de plek afgeplakt waar deejay Average Joe mag optreden. Menig grachtenpandbewoner heeft alvast „BEZET” op de stoep gekrijt. Bij café De Blaffende Vis versieren ze de gevel met een meterslang spandoek van koning Willem-Alexander en de tekst „Jullie krijgen allemaal een lintje” – een verwijzing naar de lintjessaga rond PVV-minister Marjolein Faber.
Extra plasmogelijkheid
Met enige drift schept de 71-jarige Anne („geen achternaam in de krant”) de roze primula’s uit het perkje voor haar huis in de Jordaan. Ze smijt de bloemen in de stoepgoot. „Vorig jaar moest ik de poep en kots uit mijn perkje scheppen, dus nu haal ik de bloemen zelf maar weg. Amsterdam is voor de Amsterdammers en voor iedereen die van de stad houdt, dat weet je als je hier woont. Maar op Koningsdag is het wel bijzonder druk.” Vorig jaar zag Anne door haar raam tientallen mannen hun behoefte doen tegen een omheining pal náást de plaszuilen. „Dan krijg je wel een heel treurig idee van de mensheid.” Zondag plant ze geraniums in haar perkje.
Om in het tekort aan toiletten, zeker voor vrouwen, te voorzien heeft de gemeente dit jaar 528 wc’s geplaatst. Dat zijn er 133 meer dan vorig jaar. Bij winkelketen HEMA konden Nederlanders een ‘thuistoilet-pakket’ aanvragen, dat onder meer gratis toiletborstels, maandverband en wc-rollen bevat. Het doel is extra plasmogelijkheid creëren. Bewoners hangen een poster voor het raam, waarmee ze aangeven dat hun wc beschikbaar is. Op een overzichtskaartje staan in Amsterdam zo’n veertig plekken aangeduid.
We doen er alles aan om mensen in comfort hun Koningsdag te laten beleven
In de Tweede Boomdwarsstraat, om de hoek bij De Blaffende Vis, demonstreert Mick Werkendam „supertrots” hoe hij met oranje hekken met daarop ‘exit only’ de straat kan afsluiten. Werkendam is crowdmanager bij de gemeente Amsterdam. Met camera’s en informatie van „ogen ter plaatse” moet hij ingrijpen als het te druk wordt. De operatie wordt al maanden voorbereid en telt alleen al 250 verkeersregelaars. „We doen er alles aan om mensen in comfort hun Koningsdag te laten beleven”, zegt Werkendam. „Zodra dat niet meer kan, grijpen we in door bijvoorbeeld straten af te sluiten, op te roepen niet meer naar de Jordaan of helemaal niet meer naar Amsterdam te komen.”
ABBA en Edith Piaf
Is dat niet vechten tegen de bierkaai? „Nee, dan zouden we feestjes moeten afgelasten”, zegt Werkendam. „De kracht van Amsterdam is juist dat we ondernemers de ruimte geven.” Feestgangers moeten zich gedragen, „maar we willen ook niet belerend zijn”. Naast het uitstippelen van looproutes, denkt Werkendam ook na over muziekkeuze. Tegenover andere media vertelde hij soms deejays te vragen ABBA in plaats van house te draaien. „Dat ging een eigen leven leiden, maar dat is juist goed. Ik hoop dat mensen denken: laat ik dan maar buiten het centrum Koningsdag vieren.” Het gaat Werkendam niet om ABBA: „Met Edith Piaf krijg je de boel ook rustig”.
Ook aan het drankgebruik probeert Amsterdam wat te doen, teneinde de massa in toom te houden. Zo mogen winkeliers in de Amsterdamse binnenstad maar één drankje per persoon verkopen – en dat bier mag niet gekoeld zijn. „We hopen zo het alcoholgebruik te dempen”, zegt een gemeentewoordvoerder. „Handhavers en politie kunnen mensen op straat aanspreken en beboeten wanneer zij meer dan een blikje of flesje alcohol bij zich hebben. Handhaven is een sluitstuk, belangrijker is dat mensen zich aan de regels houden en iedereen een prettige Koningsdag kan vieren.”
Wanneer de Koningsdagfestiviteiten zaterdagavond om 20.00 uur zijn afgelopen, zal duidelijk zijn of Amsterdam de drukte heeft aangekund. „Het is fantastisch om de spin in het web te mogen zijn”, zegt Werkendam, „ik hoop dat we een mooi feest hebben gehad”. Hijzelf viert dat met oranjetompouce en een bak sterke koffie in het Operationeel Mobiliteitscentrum in de Johan Cruijff Arena, zijn controlekamer. „Je hebt feestbeesten en werkpaarden.”
Het Openbaar Ministerie (OM) beschikt over nieuw bewijs tegen de broers van Ryan, de 18-jarige vrouw die eind mei 2024 dood werd aangetroffen in het water bij de Knardijk in Lelystad. Dat meldtDe Leeuwarder Courant, die vrijdag aanwezig was bij de rechtszitting.
Uit onderzoek naar berichten op de telefoons van de broers blijkt dat er al maanden voor Ryans dood plannen werden besproken om haar te vergiftigen, onder andere met een giftige kamerplant, een euthanasiepil of een kogelvis. In WhatsApp-gesprekken sprak een broer over het gebruik van de giftige plant en reageerde haar zus met: „Haar dood is toch halal.” Dat betekent volgens het OM dat Ryans dood door familieleden religieus geoorloofd werd geacht.
Ryan zou de eer van haar uit Syrië afkomstige familie hebben geschonden door zich volgens hen „te westers” te gedragen. Haar broers, verdachten Muhanad en Mohamed al N., beiden twintigers, zouden haar om die reden om het leven hebben gebracht. Ook hun vader, Khaled al N., geldt als verdachte. Hij vluchtte kort na de dood van zijn dochter via Bremen en Turkije naar Syrië. Omdat hij nog voortvluchtig is, staan voorlopig alleen de broers terecht.
Het lichaam van Ryan werd vorig jaar aangetroffen met tape over haar mond en neus. Haar handen en benen waren vastgebonden. Volgens justitie is ze waarschijnlijk door verdrinking om het leven gekomen.
Lees ook
Ryan zou de familie-eer hebben geschonden, omdat ze zich te westers had gedragen
Zware beveiliging
Ryan stond enige tijd onder zware beveiliging, maar die bescherming werd beëindigd vóór haar dood. De beveiligingsmaatregelen vielen onder het stelsel Bewaken en Beveiligen van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, dat ervoor bedoeld is mensen te beschermen die mogelijk doelwit zijn van een (terroristische) aanslag.
Het OM wil niet zeggen waarom Ryan beveiligd werd, wanneer die bescherming stopte en hoe deze eruitzag. De rechtbank in Lelystad heeft vrijdag antwoord op die vragen geëist, schrijft persbureau ANP, en vindt dat het OM die antwoorden kan geven zonder details te delen die het stelsel Bewaken en Beveiligen zouden schaden.
Ryan was al langere tijd in beeld bij hulpinstanties. Thuis zou zij fysiek zijn mishandeld en zijn gedwongen met een jongen te trouwen.
Het kabinet blijft grotendeels bij zijn plannen voor een uitweg uit de stikstofcrisis, ondanks zware kritiek op de al eerder uitgelekte plannen. Wel neemt het kabinet maatregelen om ook op korte termijn het verlenen van vergunningen weer op gang te krijgen, maatregelen die bij de rechter stand moeten houden.
„Ik geloof oprecht dat hier echt het fundament ligt waarmee we in de toekomst gaan afrekenen met het stikstofspook”, stelde minister Wiersma (Landbouw, BBB) vrijdag na afloop van de ministerraad.
Met name de gezamenlijke provincies en natuurorganisaties vinden de voorlopige plannen te vaag en vermoedelijk onvoldoende om Nederland ‘van het slot’ te halen. Ook de landsadvocaat betwijfelde eerder, in een advies aan het kabinet, of de maatregelen voldoende concreet en gebiedsgericht zouden zijn om stand te houden bij de rechter.
Maar het kabinet blijft grotendeels bij zijn oorspronkelijke plannen. Wiersma: „Natuurlijk moeten we nu echt toe naar de uitwerking, ik snap dat provincies dat liever vandaag dan morgen doen, ze kunnen zelf ook meer doen.” Het kabinet wil na de zomer een „nieuw vergunningsstelsel” presenteren „gebaseerd op een beter inzicht in de staat van de natuur en alle bijhorende drukfactoren”.
Lees ook
Nieuwe stikstofaanpak kabinet, andere meetmethode en ‘lokaal maatwerk’. Landsadvocaat vreest dat tempo ‘onvoldoende’ is
Ook wil het kabinet, op de lange termijn, de Natura2000-gebieden „herijken”. Of de duizenden projecten waarvoor nu geen vergunning kan worden afgegeven omdat er stikstof bij vrij komt, van woningbouw tot dijkversterking, binnenkort wél een vergunning kunnen krijgen, is de vraag. „Het huidige vergunningssysteem is niet meer houdbaar”, schrijft het kabinet aan de Tweede Kamer.
„Zelfs verduurzaming wordt geblokkeerd en wandeltochten kunnen niet doorgaan”, aldus het kabinet. „Het leidt ook tot miljoenen economische schade en heeft een negatief effect op het vestigingsklimaat.” Het kabinet hoopt de vergunningverlening weer op gang te brengen door de „rekenkundige ondergrens” voor de uitstoot van stikstof te verhogen van 0,005 mol per hectare naar 1 mol per hectare, maar moet daarover eerst een advies afwachten van de Raad van State, over enkele weken. Met die verhoging van de ondergrens zouden ook ruim 2.500 boeren, zogenoemde PAS-melders, in één klap zijn gelegaliseerd.
Regionale aanpak
Een nieuwe systematiek waarbij zowel boeren als industrie en verkeer worden gehouden aan maximale uitstoot van stikstof, moet op lange termijn uitkomst bieden. Om ook op korte termijn toch al resultaat te boeken, kiest het kabinet voor „een regionale aanpak”. Met voorrang worden de Veluwe en de Peel aangepakt, twee Europees beschermde natuurgebieden „met de meest urgente opgave”. Er komen zones van 250 meter rond „overbelaste” gebieden waarbij als eerste maatregelen worden genomen, zoals versnelde reductie van stikstofemissies.
„Het begint allemaal met vrijwilligheid”, zei premier Schoof daarover vrijdag na afloop van de ministerraad. Maar als er niet genoeg stikstofreductie wordt gerealiseerd, „moeten we kijken of een vorm van drang nodig is”. Ook wil het kabinet rondom kwetsbare natuurgebieden trajectcontroles voor het autoverkeer instellen.
Natuurorganisaties reageren negatief. Er lijkt „geen juridisch houdbaar plan” te liggen, stelt Natuurmonumenten. Greenpeace noemt de plannen een „schoffering van de rechtsstaat”. VNO-NCW, Bouwend Nederland, Natuurmonumenten en Natuur & Milieu benadrukken in een gezamenlijke reactie dat een oplossing snel nodig is. „Door het uitstellen van noodzakelijke politieke keuzes, wordt de rekening nu gelegd bij de natuur, woningzoekenden en ondernemers.”
Ook boerenorganisatie AgrActie is, om heel andere redenen, „zeer kritisch”. Volgens deze organisatie moet het kabinet geen systeem van emissiereductie introduceren, omdat stikstof „niets zegt over de staat van instandhouding van de natuur”, aldus een verklaring.
Lees ook
Lees ook: Stikstof verziekt steeds meer de onderlinge omgang in de coalitie
