Magistraal verteld verhaal over een dramatische Poolse familiegeschiedenis

Celstraffen tot zeven maanden voor relschoppers in nasleep van grootschalige Amsterdamse rellen

admin
February 27, 2025
0

De rechtbank Amsterdam heeft donderdag drie relschoppers veroordeeld voor hun rol in de rellen op het Amsterdamse Plein ’40-’45. Twee van hen krijgen een onvoorwaardelijke celstraf, schrijft de rechtbank. De ongeregeldheden vonden enkele dagen na de grootschalige rellen rondom de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv plaats. De straffen komen overeen met wat het Openbaar Ministerie had geëist.

11 november, drie dagen na de wedstrijd, werd het onrustig op het plein in Amsterdam. Een groep zwartgeklede jongens blokkeerde het openbare vervoer, mishandelde meerdere personen en bracht vernielingen aan. Zo werd een houten balk door de voorruit van een bus gegooid en werd een tram bekogeld met stenen en vuurwerk. In die tram ontstond uiteindelijk brand, nadat passagiers het voertuig hadden verlaten. Uiteindelijk werd de ME ingezet. „Het leek wel oorlog”, zei een getuige.

De 20-jarige Adam A. krijgt de hoogste straf. Hij heeft zich schuldig gemaakt aan openlijke geweldpleging tegen onder meer een trambestuurder en een conducteur. Hij is daarnaast veroordeeld voor drugsbezit. Hicham el H. krijgt vijf maanden cel voor het mishandelen van meerdere personen. Volgens de rechtbank heeft hij „een forse en actieve” rol in het geweld gespeeld. De jongste verdachte, de achttienjarige Burak Ö. heeft 120 uur werkstraf gekregen en een maand voorwaardelijke jeugddetentie.

De drie verdachten moeten ook een schadevergoeding betalen, variërend van ruim 63.000 euro tot 4.000 euro. Volgens ANP liet Adam A. eerder in de rechtbank weten zich „kapot” te schamen voor zijn acties. Ook de Amsterdamse Ö zei twee weken geleden dat hij de mishandelde man „geen pijn” had willen doen. „Ik was gewoon even boos.”

Ook in een zwerm is een woestijnsprinkhaan een zelfstandig individu

admin
February 27, 2025
0

Het is een bekend fenomeen bij woestijnsprinkhanen: zijn ze met teveel, dan gaan ze zwermen. Algauw kan dan een nietsontziende, gewassenvernietigende plaag ontstaan. Lang werd aangenomen dat zo’n zwerm zich houdt aan natuurkundige wetten: de sprinkhanen zouden zich bij hoge dichtheden niet langer gedragen als ongeorganiseerde deeltjes in een gas, maar als georganiseerde deeltjes in een vloeistof.

Maar Duitse biologen en natuurkundigen schrijven nu in Science dat die aanname niet klopt. Op basis van veldonderzoek én virtual reality-experimenten concluderen ze dat de individuele sprinkhanen wel degelijk beslissingen nemen in plaats van zich als passieve deeltjes te gedragen.

De woestijnsprinkhaan (Schistocerca gregaria) komt voor in een gebied van Mauritanië tot en met India. In principe leven de insecten solitair; ze zoeken alleen soortgenoten op om zich voort te planten. Als er veel neerslag valt en er voldoende groene vegetatie is, dan neemt het aantal sprinkhanen algauw toe met een factor 10 tot 20. En bij zulke snel toenemende aantallen gebeurt er iets geks: er treden plotseling veranderingen op in gedrag en uiterlijk. De sprinkhanen worden groepsdieren, minder kieskeurig in hun voedselvoorkeuren. Ook hun hormoonhuishouding verandert. Ze verkleuren van lichtbruin of lichtgroen naar felgeel. De solitaire sprinkhanen zijn ‘gregair’ geworden, groepsvormend – klaar om te zwermen.

Typisch gedrag van self-propelled particles, was de gedachte jarenlang. In groepen zouden organismen (of het nu bacteriën, sprinkhanen, schapen, vogels of mensen betreft) zich collectief bewegen volgens natuurkundige modellen, waarvan het Vicsek-model (in 1995 ontworpen door de Hongaar Tamás Vicsek) een van de bekendere is.

Eerdere experimenten met jonge gregaire woestijnsprinkhanen leken die theorieën te bevestigen. Zo bleek in een lab dat het vergroten van de sprinkhanendichtheid op een cirkelvormig oppervlak leidt tot een overgang van ongeorganiseerde naar georganiseerde beweging, net als bij een faseovergang van gas naar vloeistof. Toch klopt die aanname niet, schrijven de huidige onderzoekers in Science. Individuele sprinkhanen in een zwerm passen zich helemaal niet klakkeloos aan hun buren aan. Hun gedrag komt veel beter overeen met cognitieve modellen over besluitvorming dan met de natuurkundige modellen.

Afgeknipte antennes

Om te onderzoeken hoe gregaire sprinkhanen hun bewegingen afstemmen op die van hun zwermgenoten, deden de Duitse wetenschappers allereerst veldonderzoek. Tijdens een grote woestijnsprinkhaanplaag in oostelijk Afrika, begin 2020, knipten ze van sommige sprinkhanen de antennes af (om reuk te verhinderen) en bedekten ze van andere gedeeltelijk of helemaal de ogen met een laagje verf (om respectievelijk gepolariseerd zicht en ‘gewoon’ zicht te verhinderen). De gemankeerde insecten werden daarna weer bij de rest gezet, om te zien in hoeverre ze met de rest van de groep mee marcheerden.

Alleen de geheel verblinde individuen konden niet langer meekomen. Voor het zwermgedrag is zicht, in tegenstelling tot reuk, dus cruciaal, concludeerden de onderzoekers. Dat leidde tot de volgende stap: het creëren van een VR-model, waarin échte woestijnsprinkhanen zich kunnen aansluiten bij een zwerm virtuele verwanten. Daaruit bleek dat de mate waarin ze zich wel of niet aanpassen aan de groep niet zozeer samenhangt met de dichtheid van de zwerm als wel met de kwaliteit van de geboden prikkels. In andere woorden: hoe overtuigender de buren in één lijn bewegen, des te sterker een individuele sprinkhaan geneigd is mee te bewegen. Sprinkhanen ‘kiezen’ er dus zelf voor om te zwermen, aldus de onderzoekers.

Het is dé carnavalsstad van Europa – maar wie weet dat buiten Weert?

admin
February 27, 2025
0

Noem het geen Europese Carnavalshoofdstad, waarschuwt Raymond Vlecken, de burgemeester van Weert. „Dat lijkt te veel op Culturele Hoofdstad van Europa. En dat predicaat heeft een beschermde status.” Zijn stad mag zich dit carnavalsseizoen 2024-2025 wel Närrische Europaïsche Kulturstadt noemen, het kloppend carnavalshart van Europa.

De titel wekt soms enige bevreemding. Immers, carnaval is vooral een lokaal feest – elke stad of dorp heeft eigen gebruiken en liedjes – en geen internationaal evenement. En omdat het kleine Weert (circa vijftigduizend inwoners) zich in een rijtje voegt van grote plaatsen als Aken, Nantes en Keulen, steden die eerder Europese carnavalsstad waren.

In het café hangt een schilderij met de grote carnavalsprinsen van Keulen en Maastricht, daartussen prijkt de kleine prins van Weert

De meeste carnavalsvierders in Weert gaan van de titel niet naast hun schoenen lopen. In café Tramhalt, waar zoals elk jaar een reeks carnavaleske kunstwerkjes de Koldergallereej vormt, hangt een schilderij met grote carnavalsprinsen van Keulen en Maastricht met daartussen de kleine prins van Weert.

Sommigen betwijfelen nut en noodzaak van de status. Carnavalsvereniging De Dorstvlieëgels had het in een brief over een „bobofeestje”. Weert zou alleen maar Europese carnavalsstad zijn geworden, omdat Vlecken vicevoorzitter is van de Närrische Europaïsche Gemeinschaft (NEG), de organisatie die jaarlijks een plaats de titel toekent. Wie van de mensen die zich jaarlijks in het feestgedruis storten, boeit dat werkelijk iets? En wie van hen kent de NEG? De Dorstvlieëgels kunnen hun brief nu niet nader toelichten vanwege een sterfgeval.

In de binnenstad van van Weert wordt alles klaargemaakt voor het feest.

Jeugdraad

Burgemeester Vlecken ontkent dat Weert Europese carnavalsstad is geworden dankzij hem. De stad kwam in beeld dankzij de huidige voorzitter van de Samewirkende Limburgse Vastelaovesvereniginge (SLV), Bart Maes, een Weertenaar.

Vlecken zelf begon al vroeg de gang door de carnavalsinstituties: hij was in Heerlen lid van de jeugdraad van elf, bestuurslid van vereniging De Winkbülle en ook voorzitter van de SLV. In die laatste rol maakte hij kennis met de NEG, waar hij al jaren vicevoorzitter van is. Met als leden onder meer bonden uit Duitsland, Frankrijk, Nederland, Zwitserland en Liechtenstein. „Binnen die organisatie wilden de kleine landen ook een vertegenwoordiger in het bestuur en vonden mij geschikt.”

Het vicevoorzitterschap staat helemaal los van Vleckens burgemeesterschap: „Het is een uit de hand gelopen hobby. Anderen zijn druk met een postzegelalbum of oldtimers. Bij mij gaat hier veel tijd in zitten. Ik maak veel kilometers naar carnavalsbijeenkomsten in verschillende landen. Overigens alleen als mijn agenda als burgemeester dat toelaat.”

In het hart van de onderscheiding bevindt zich een vlaaitje dat ook los als speldje is te dragen

Om binnen het gemeentebestuur van Weerter de schijn van belangenverstrengeling wat betreft Europese carnavalsstad te voorkomen, valt de beleidsmatige kant daarvan in de portefeuille van wethouder Suzanne Winters (Weert Lokaal, Cultuur, Binnenstad en Communicatie). Ze noemt de titel vooral „een enorme eer voor de Weerter vastelaovend en een erkenning voor de carnavalstraditie die eeuwen teruggaat”. De gemeente heeft 45.000 euro aan budget ter beschikking gesteld.

Dat geld gaat vooral naar het lokale feest. In september vorig jaar congresseerden de leden van de NEG weliswaar in Weert, maar ze betaalden zelf voor hun reis- en verblijfkosten. De in Weert opgegroeide kunstenaar Job Smeets ontwierp de NEG-jaarorde: een kleurig en krullerig kruis met de vlaggen van de NEG-leden en elementen uit het wapen van Weert. Een vergoeding vroeg hij niet: het is een eer.

De speciaal door kunstenaar Job Smeets ontworpen jaarorde van de Närrische Europaïsche Gemeinschaft 2025.

In het hart van de onderscheiding bevindt zich een vlaaitje dat ook los als speldje is te dragen. „De Limburgse commissaris van de koning Emile Roemer heeft er een gekregen. Maar de orde is vooral bedoeld voor de vele vrijwilligers die het carnaval in Weert mogelijk maken.” De speldjes zijn een beperkte kostenpost.

Alcohol

Het grootste deel van het carnavalsbudget van Weert gaat naar projecten die de deelname vergroten. „In Stramproy [als dorp onderdeel van de gemeente Weert] subsidiëren we een initiatief om ouderen en mensen met een visuele beperking meer bij het carnaval te betrekken”, zegt Winters.

De Rogstaekers, de grootste carnavalsvereniging van Weert, heeft geld uit het potje gekregen voor een feest voor middelbare scholieren komende vrijdag. „Want met de opbrengst van de verkochte frisdrank kun je geen evenement draaien”, legt Silvester Vleeshouwers uit, de voorzitter van de pr-commissie van de Rogstaekers. „Pubers zijn met carnaval een beetje een vergeten groep. Jonge kinderen gaan mee in het spoor van hun ouders. Daarna gaan ze, als je niet uitkijkt, pas weer vieren, als ze ook alcohol mogen drinken. Maar voor die tijd kunnen ze al helemaal zijn afgehaakt.”

De titel is een enorme eer voor de Weerter vastelaovend en een erkenning voor de carnavalstraditie die eeuwen teruggaat

Suzanne Winters
wethouder (Weert Lokaal)

Buiten Weert weet nauwelijks iemand van het predicaat Europese carnavalsstad. In de grote optocht in Weert van komende zondag baseren sommige deelnemers hun bijdragen wel op de uitverkiezing. Seph Rademakers loopt mee als een nar die zich heeft verkleed als PVV-leider Geert Wilders. Bij „Närrische Kulturstadt” heeft hij „Kulturstadt” veranderd in „Kulturland”. Volgens hem heeft de gekte Nederland in de greep, met de cultuur als een van de slachtoffers.

Intussen gelooft Rademakers dat de gewone Weerter carnavalsvierder weinig merkt van de titel die de stad dit jaar draagt: „Het lijkt vooral een mooi uithangbordje voor de plaatselijke politiek.” Professioneel doet grafisch vormgever Rademakers er wel zijn voordeel mee: „Carnaval zorgt altijd al voor veel opdrachten, maar het lijkt wel alsof de posters, vlaggen en banieren dit jaar net iets mooier moesten worden.”

Bobofeestje

Brenda Wijen maakte tijdens haar politiek getinte conference op bonte avonden in de aanloop naar carnaval al volop grappen over Weert Europese carnavalsstad. Tijdens de grote optocht van komende zondag pakt ze met carnavalsvereniging de Voêle Vuuërmiddag uit met een wagen die er de spot mee drijft. De ondertoon ook hier: is het niet vooral een bobofeestje? Wijen: „We hebben onder meer vijfduizend papieren versies van de onderscheiding laten maken die we uitreiken aan toeschouwers langs de kant.”

Ook loopt een van de leden mee verkleed als burgemeester Vlecken. „Närrische Europaïsche Kulturstadt lijkt toch vooral zijn hobby”, zegt Wijen. Ze schreef een satirische tekst voor de ‘burgemeester’. „Die heb ik opgestuurd naar het kabinet van de burgemeester met het verzoek of Vlecken het kon inspreken. Ik verwachtte daar niet zoveel van, maar ik had binnen het uur antwoord: hij wilde het doen. We hebben een sportieve burgemeester.”

Bij de brug over het kanaal bij het centrum staat het trots op de reclameborden: Wieërt Europese cultuur-en carnavalsstad 2025.

Maandag doet VV de Voêle Vuuërmiddag met dezelfde wagen en act mee aan de optocht in het naburige Nederweert. Met een ietsjes andere toonzetting. Wijen lachend: „Daar gaan we als stadbewoners hooghartig cultuur naar het dorp brengen.”

Vlecken blijft ondanks alle kritiek en spot het belang van internationale uitwisseling van carnavalservaringen en de NEG benadrukken. „Er zijn volop thema’s waar vierders en verenigingen op verschillende plekken mee te maken krijgen. Het NEG heeft bijvoorbeeld gediscussieerd over boerkaverboden. Wat betekent het voor het feest als je niet meer vermomd of gemaskerd de straat op mag? En in Nederland is veel te doen over de eisen die tegenwoordig worden gesteld aan wagens. Dat speelt ook in andere landen.”