Macrons ontvangst van interim-president Al-Sharaa moet bijdragen aan een stabiel Syrië ‘in een regio die extreem overhoop ligt’

Posted on May 6, 2025 by admin

De Franse president Emmanuel Macron ontvangt om de haverklap staatshoofden, maar woensdag staat er wel een heel bijzondere leider op de stoep van het Élysée: Ahmed al-Sharaa, de interim-president van Syrië. Het is voor het eerst dat de Syrische president een EU-lidstaat bezoekt sinds hij de macht overnam na de val van dictator Bashar al-Assad, afgelopen december. Assads val was het gevolg van een opstand van de destijds door Al-Sharaa geleidde rebellengroep HTS.

Het is een belangrijk bezoek voor de Syrische president, die eerder de leiders van Saoedi-Arabië, Turkije en Qatar ontmoette. Al-Sharaa hoopt dat hij met zijn diplomatieke offensief een eind kan maken aan de westerse sancties die zijn opgelegd aan Syrië toen Assad nog aan de macht was. De Europese Unie is al bezig die sancties voorzichtig af te schalen, de Verenigde Staten zijn terughoudender. Dat terwijl Syrië Amerikaans groen licht nodig heeft om weer het cruciale SWIFT-betaalsysteem te kunnen gebruiken en financiële hulp te kunnen ontvangen.

Ook Parijs vindt het bezoek belangrijk. Een bron in het Élysée stelt dat de ontmoeting moet bijdragen aan een stabiel Syrië. Dat is niet alleen voor Syriërs zelf noodzakelijk, maar voor de hele regio „die extreem overhoop ligt”. Frankrijk wil ook samenwerken met de nieuwe machthebbers in de strijd tegen terreurgroepen als Islamitische Staat. „Dit is ook in het belang van de veiligheid van de Fransen.” En er spelen economische belangen: Franse bedrijven zijn nu al bezig contracten voor honderden miljoenen euro’s te sluiten voor werderopbouwprojecten.

Sektarisch geweld

Het bezoek komt op een gevoelig moment: vorige week kwamen bij sektarisch geweld in en rondom Damascus bijna honderd mensen om het leven. Aanleiding voor de hevige gevechten zou een filmpje zijn geweest waarop een druzische man de profeet Mohammed zou hebben beledigd. Uiteindelijk kwamen 47 leden van een druzische militie om, 28 leden van mogelijk aan de regering gelieerde milities en veertien burgers. Op het geweld reageerde Israël met bombardementen – naar eigen zeggen om de druzen te beschermen – wat ook vier burgerlevens kostte.

Al-Sharaa heeft zich van het geweld tegen de druzen gedistantieerd, zoals hij dat begin maart ook deed toen ruim duizend alawieten – een andere religieuze minderheidsgroep – werden vermoord door milities in de kustregio. Maar er zijn vermoedens dat hij er toch iets mee te maken heeft: de nieuwe president heeft er belang bij als de verschillende milities in het land minder machtig worden.

Het recente geweld zet Macron in een ongemakkelijke positie en zal woensdag besproken worden. De Franse president zal Al-Sharaa op het hart drukken dat er geen „straffeloosheid” mag bestaan en oproepen een commissie in te stellen die verantwoordelijken zal opsporen en bestraffen, aldus de Élysée-bron.

Historische banden

Het bezoek aan Parijs is in lijn met Macrons opstelling sinds de val van Assad: ondanks Al-Sharaa’s verleden als jihadist en de oplevingen van sektarisch geweld, wil de Franse president de nieuwe Syrische leider het voordeel van de twijfel geven. Om dezelfde reden organiseerde Frankrijk half februari een speciale Syrië-top.

Frankrijk was de kolonisator, maar er zijn in die korte tijd ook sterke culturele en emotionele banden opgebouwd

Salam Kawakibi
Frans-Syrische politicoloog

Deze opstelling is niet verrassend, zegt de Frans-Syrische politicoloog Salam Kawakibi, directeur van het Arabische Onderzoekscentrum voor Politicologie (CAREP). „Frankrijk en Syrië delen een complexe, gedeelde geschiedenis, één van Je t’aime, moi non plus”, zegt hij verwijzend naar het chanson over de tegenstrijdigheid van liefde. Frankrijk bestuurde Syrië van 1920 tot 1946 als mandaatgebied; Syrische elites werden in die tijd in Frankrijk opgeleid en een deel van de Syrische infrastructuur is van Franse hand. „Frankrijk was de kolonisator, maar er zijn in die korte tijd ook sterke culturele en emotionele banden opgebouwd.”

In het Élysée wordt bovendien benadrukt dat Frankrijk sinds het begin van de burgeroorlog in 2011 „de aspiraties van het Syrische volk heeft gesteund” door na de revolutie de banden met het regime-Assad te verbreken en honderden miljoenen euro’s aan steun voor het Syrische volk te sturen. Ook vocht Frankrijk mee in de strijd tegen IS. „Deze ontmoeting is een voortzetting van de historische steun van Frankrijk en de president aan het Syrische volk.”

Kritiek

Maar er klinkt ook kritiek. Zo vinden radicaal-rechtse politici het onbegrijpelijk dat Macron een oud-jihadist het Élysée binnenlaat. „Door (…) de erfgenaam van IS en Al-Qaida te verwelkomen in onze hoofdstad, die herhaaldelijk geteisterd is door islamistische barbarij (…), verraadt Emmanuel Macron onze waarden en de nagedachtenis van onze slachtoffers”, schrijft partijvoorzitter Jordan Bardella van het Rassemblement National op X, doelend op de verwoestende terreuraanslagen in 2015. Anderen wijzen erop dat Al-Sharaa nog op de terroristenlijst van de VN staat: hij krijgt een tijdelijke uitzondering om Macron te bezoeken.

De Élysée-bron stelt dat Frankrijk „niet naïef” is en de nieuwe machthebbers in Syrië nauw in de gaten houdt. „Daarom is één van onze belangrijkste punten ook de strijd tegen terrorisme.” Ze stelt dat er een aantal punten is waarmee de Syrische machthebbers de internationale gemeenschap geruststellen, zoals het toelaten van medewerkers van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). „Uit een aantal punten kunnen we opmaken dat er met bepaalde verwachtingen rekening wordt gehouden, maar uiteraard blijven we veeleisend.”

Kawakibi noemt het positief dat de Europese autoriteiten Al-Sharaa een kans geven. Wel waarschuwt hij dat Macron en zijn partners moeten oppassen voor een te eurocentrische blik. „Wij Syriërs zijn sinds de jaren zeventig geen burgers geweest, we waren subjecten van een tiran die ons zo klein mogelijk wilde houden, zonder vrije pers, met harde onderdrukking. Wij herontdekken nu wat het betekent om burger te zijn. Je kunt niet van veertig jaar dictatuur in één keer schakelen naar een democratie naar Europees model.”

Wat vindt NRC | Een zwakke bondskanselier Merz? Dat kunnen Duitsland én EU zich niet veroorloven

admin
May 7, 2025
0

Weimar – het spookte dinsdag opeens even door menig Duits hoofd. Dat Friedrich Merz (CDU) twee rondes nodig had om te worden verkozen tot bondskanselier wordt gezien als een slecht voorteken. Sommige politici zagen parallellen met de politieke instabiliteit van de vooroorlogse Weimarrepubliek, die uiteindelijk zou bijdragen aan de opkomst van de nazi’s. Anno 2025 maakt het politieke midden opnieuw een kwetsbare indruk en wint een partij op de uiterst rechtse flank, de AfD (Alternative für Deutschland), aan aanhang. Een partij die nota bene afgelopen week door de Duitse veiligheidsdienst het stempel ‘rechts-extremistisch’ kreeg, zonder het ‘mogelijk’ dat er tot dusverre nog vóór stond.

Het is nog geen Weimar. Maar in een land waar het historische trauma nooit ver weg is, en de angst voor chaos al jaren een belangrijke raadgever is in de politiek, veroorzaakt de rommelige verkiezing van Merz een hoop emoties. Nooit eerder in de geschiedenis van de Bondsrepubliek had een kandidaat meer dan één stemronde nodig. Merz kwam zes stemmen tekort, waardoor de geheime stemming opnieuw moest worden gehouden. Zijn dit de eerste barsten in de brede en niet bepaald uit liefde geboren coalitie tussen christen-democraten en sociaal-democraten?

De SPD ontkende dinsdag achter het fiasco te zitten. Merz ondervindt ook binnen zijn eigen CDU/CSU-fractie weerstand. Sommigen vinden hem te conservatief en te hardvochtig richting migranten. Anderen vinden hem juist niet conservatief genoeg als het gaat om de overheidsfinanciën.

Onder aansporing van onder meer Merz besloot de Bondsdag in maart de strikte begrotingsdiscipline (‘schwarze Null’) los te laten, nu de geopolitieke crisis vraagt om enorme investeringen in defensie. In maart oogde Merz nog als de man die Duitsland weer zelfvertrouwen en richting gaat geven, en het land weer tot pijler van de EU gaat maken. Dinsdag scheen zijn aura opeens iets minder fel.

Het is voor Duitsland én voor Europa te hopen dat Merz zijn ambities niet meteen laat varen, nu het politiek even tegenzit. Nederland kan zich, hoe erg ook, een zwakke leider veroorloven, het grote Duitsland niet. In de afgelopen twee decennia bracht het relatief zwakke kanseliers voort, met soms desastreuze gevolgen. Gerhard Schröder (SPD) stond in 2005, aangemoedigd door zijn persoonlijke vriend Poetin, aan de basis van het Duits-Russische Nordstream-gasnetwerk, ten koste van Oekraïne, tot dan toe het voornaamste doorvoerland van Russisch gas. Zijn opvolger Angela Merkel (CDU) bleef dit gevaarlijke pad van energieafhankelijkheid bewandelen, en deed er een schepje bovenop door vrij radicaal Duitse kerncentrales te sluiten. Olaf Scholz (SPD), de voorganger van Merz, kreeg te maken met de geopolitieke nasleep van dit beleid: de Russische oorlog tegen Oekraïne. Hij reageerde daar weinig doortastend, zo niet weifelend op.

Merz mag nu de scherven oprapen. De infrastructuur ligt er belabberd bij, de industrie gaat gebukt onder hogere energieprijzen, de Duitse concurrentie- en innovatiekracht blijkt geen natuurfenomeen en de vergrijzing slaat toe. Migratie wordt gezien als oplossing, maar ook als probleem, en door een reeks steekincidenten is het denken over ‘buitenlanders’ niet positiever geworden. Om de rechts-extremistische krachten de baas te blijven, zal Duitsland zichzelf snel opnieuw moeten uitvinden.

In Litouwen heerst het idee dat een mens alcohol hoort te drinken. Toch drinken de Litouwers veel minder dan vroeger

admin
May 7, 2025
0

Rita trilt met haar handen achter de kassa van een supermarktje aan huis in het Litouwse dorp Pabrade. Voor haar neus liggen kilo’s zware blokken spek, potten zure augurken en gerookte vis – alle benodigde ingrediënten voor een avondje doorzakken. Achter haar staat veel drank, van Amerikaanse whisky’s tot aan zes koelkasten met blikken bier. Op het oog is de zaak voor de helft gevuld met alcohol. „Met trillende handen”, doet Rita voor. „Dat is hoe sommige alcoholisten hier maandagochtend voor de deur staan.”

Litouwers behoorden jarenlang tot de grootste alcoholgebruikers van de wereld. Maar onlangs bracht de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een rapport uit waaruit bleek dat de alcoholconsumptie in het land enorm was afgenomen dankzij strengere wet- en regelgeving. Het aantal ziekenhuisopnames vanwege alcoholgebruik daalde drastisch en de levensverwachting – voornamelijk die van mannen – steeg.

De afgelopen jaren verhoogde Litouwen de btw op alcohol, waardoor de prijzen stegen. De minimumleeftijd om alcohol te mogen kopen ging van 18 naar 20 jaar. Er kwam een totaalverbod op alcoholreclame en alcoholverkoop werd beperkt: doordeweeks tot 20 uur ’s avonds, op zondag tot 15 uur.

„De zondagen leverden veel klanten stress op”, vertelt Rita van het supermarktje. Maar de mensen pasten zich aan. „Nu kopen ze op vrijdagen in en staan ze hier op maandagochtend weer voor de deur.” Toch ziet ze dat de maatregelen werken. „Vooral jongeren zien we meer alcoholvrij bier kopen en de algehele alcoholverkoop is gedaald.”

Oudere generaties dronken en de jongeren wisten niet beter

Grazina Belian
alcoholautoriteit Litouwen

Schokgolf in samenleving

De veranderingen begonnen na een WHO-rapport van tien jaar geleden, zegt Grazina Belian, adjunct-directeur van het Litouwse departement van drugs-, tabaks- en alcoholcontrole. „Daaruit bleek dat we behoorden tot de grootste drinkers van de wereld”, zegt Belian. Het leidde tot een schokgolf in de samenleving. Belian: „Politici, academici en een groot deel van de Litouwers waren er allemaal in zekere mate van overtuigd dat maatregelen nodig waren.”

Waar die neiging tot het grijpen naar de fles vandaan kwam? „Het Sovjet-verleden”, zegt Belian over Litouwen dat tot 1991 tot de Sovjet-Unie behoorde. „Oudere generaties dronken en de jongeren wisten niet beter”, aldus Belian. Maar de alcoholconsumptie nam pas echt toe nadat Litouwen in 2004 lid werd van de Europese Unie. „Alcohol werd door de vrije handel opeens heel goedkoop.”

Sinds vorig jaar is de alcoholconsumptie weer op het niveau van vóór 2004 – het daalde van zo’n 15,5 liter pure alcohol per persoon per jaar in 2013 naar 11,8 liter vijf jaar later. „Het aantal leverziektes en kankerbehandelingen in de ziekenhuizen is gedaald, evenals het aantal zelfmoorden en auto-ongelukken op maandag”, zegt Belian. „De hele samenleving merkt de voordelen van de dalende alcoholconsumptie.”

Uit het straatbeeld

Al gaat het ook ten koste van de verkoop, zegt restauranteigenaar Witalik in Pabrade. „Sinds de invoering van de wetten is de alcoholverkoop in mijn restaurant gedaald met 90 procent.” Maar dat vindt hij helemaal oké. „De alcoholisten zijn uit het straatbeeld verdwenen en het is beter voor de gezondheid.”

Witalik kent de normalisering van alcoholconsumptie in de regio. „Alcohol staat gelijk aan ontspanning”, zegt Witalik. „Ik hoor vaak de uitspraken dat een paar biertjes per dag geen kwaad doen, een drankje voor het slapen gaan leidt tot een betere nachtrust en dat iemand die niet drinkt vast ziek is. Het idee heerst toch dat een mens alcohol hoort te drinken.”

In Kraggenburg houdt het dorp de snackbar in leven. ‘De airfryer, daar zijn de mensen hier niet van’

admin
May 7, 2025
0

‘Ha! Twee frikandellen, twee kaassoufflés en patat voor twee personen?” André van der Vegt (68) schiet in de lach. Hij is net cafetaria Het Hoekje binnengestapt en wil zijn bestelling doorgeven, maar eigenaar Joost van Boven (36) is hem voor. Uit zijn hoofd lepelt hij de terugkerende bestelling van zijn vaste klant op. „Vroeger zaten er ook nog twee kroketten bij”, weet Van Boven.

In Kraggenburg is Het Hoekje een begrip. Het zo’n 1.600 inwoners tellende dorp in de Noordoostpolder in Flevoland kent maar één cafetaria. Specialiteit op het menu? De Kraggenburger, een hamburger met ham, kaas, rauwkost, een gebakken eitje en ‘speciaalsaus’.

Snackbarhouder Van Boven is al de helft van zijn leven ondernemer. Hij was achttien jaar oud toen hij in 2007 eigenaar werd van de zaak. Maar verandering is op komst. Begin dit jaar ging Het Hoekje in de verkoop. „Ik overwoog al langer te stoppen”, vertelt hij op een rustig moment op het terras achter de zaak. „Het zijn mindere jaren geweest. Eerst kwam de coronacrisis, toen volgde de energiecrisis. En door mijn scheiding kwam ik er thuis alleen voor te staan. De zorg voor mijn twee kinderen is lastig te combineren.”

Cafetaria Het Hoekje in Kraggenburg.

Foto Wouter de Wilde

Honderden cafetaria’s te koop

Het voortbestaan van de lokale snackbar staat in het hele land onder druk. In vijf jaar tijd daalde het aantal cafetaria’s van 5.722 tot zo’n 5.000, schat de branchevereniging Professionele Frituurders (ProFri). „Vooral verouderde snackbars in kleinere dorpen en wijken verdwijnen”, zegt directeur Ubel Zuiderveld. Volgens hem staan „eerder driehonderd dan tweehonderd” cafetaria’s te koop. „Na drie generaties is er vaak geen opvolging binnen de familie, of zijn de benodigde investeringen in de zaak te hoog.” Ook de hogere personeels- en energiekosten dragen bij aan de teloorgang.

Daartegenover staat een geringe groei van het aantal frituurspeciaalketens, zoals Happy Friet, Kwalitaria en Manneken Pis. Ook het aantal vestigingen van Amerikaanse ketens als McDonald’s (nu 267) en KFC (90) neemt nog jaarlijks toe. Maar, zegt Zuiderveld, „het prijsverschil tussen fastfoodrestaurants en reguliere restaurants wordt kleiner”. Hij zet de 5 procent aan prijsstijging bij snackbars tegenover de 1,6 procent omzetgroei van vorig jaar: „Het volume neemt af.” Snacken buiten de deur is, kortom, minder populair.

Airfryersnacks: ‘flauw, geen bite’

„Mensen begrijpen dat ze door de inflatie meer moeten betalen”, zegt Van Boven. Volgens hem is de gemiddelde Kraggenburger daardoor niet geneigd om dan maar zelf de frituur aan te zwengelen, laat staan de airfryer: „Daar zijn de meeste mensen hier niet van. Een airfryersnack is slap, de smaak flauw. Je mist de bite.” Concurrentie van andere zaken ervaart hij evenmin: waar de snackbar in buurdorp Ens concurreert met de marktkraam van Karel’s Kip en een shoarmatent, staat in Kraggenburg alleen op dinsdagmiddag de visboer. „De binding met het dorp is voor ons een groot voordeel. We hebben de gunfactor.”

Dat bleek ook vorige week woensdag, toen dertig spelers en aanhangers van de plaatselijke zaalvoetbalvereniging na hun wedstrijd nog wat kwamen drinken. Terwijl het café vol stroomde, begaf de koeling van de bar het. „Een monteur uit de buurt klom nog dezelfde avond het dak op om een veertje te vervangen”, zegt Van Boven. Ondertussen snelden de gasten naar huis om terug te keren met kratten koud bier. „De volgende ochtend heb ik een rondje door het dorp gereden om de lege kratjes terug te brengen naar de mensen.”

Meer dorpsverenigingen weten hun weg te vinden naar Het Hoekje, zeker nu een verderop gelegen hotel sinds enkele jaren de bar om negen uur sluit. Zo eindigt Berry Brands (54) na de training van het derde elftal van FC Kraggenburg geregeld aan de bar. „Je kan de rest van de avond met z’n tweeën thuis zitten, maar je kan ook hier nog een babbeltje maken”, zegt hij op het terras. Van Boven merkt wel dat het dit seizoen minder gaat met het eerste elftal van FC Kraggenburg, dat afgelopen weekend officieel degradeerde naar de kelder van het amateurvoetbal. „Dat is niet goed voor het teamgevoel. Ze komen na hun wedstrijd met minder man deze kant op.”

Eigenaar Joost van Boven serveert drankjes op het terras achter de snackbar.

Foto Wouter de Wilde

Kraggenburg groeit

Volgens Brands is het achterland van Kraggenburg groot genoeg om Het Hoekje te behouden. Na jaren van stilstand klimt het inwonertal van Kraggenburg weer gestaag, mede dankzij de bouw van nieuwe woningen. „Voor een dorp als het onze maken honderd extra inwoners een flink verschil.” Jongeren willen graag in het dorp blijven, of keren volgens Brands na hun studie terug. „En de bouwvakkers zijn goede klanten”, lacht Van Boven. „Elke vrijdagmiddag komen ze lunchen. Dan is het een uurtje knallen, maar zet ik wel 500 euro om.”

Voor in de snackbar zwemmen de frikandellen, kaassoufflés en patat voor Van der Vegt in het frituurvet. „Voor het dorp is dit echt een ontmoetingsplek”, zegt hij terwijl hij wacht op zijn bestelling. Jos de Baat (29) gebruikt even later dezelfde woorden, als hij met broer Bas (20) binnenstapt voor de „wekelijkse patat”. „Ook voor mensen van buiten is het een ingang in het dorp.” Zelf woont hij al een tijd elders, maar als hij weer eens in Kraggenburg is, „weet ik altijd dat hier mensen te vinden zijn”.

Om de omzet ondanks de stijgende prijzen te stuwen, zette Van Boven de laatste jaren in op het bezorgen van maaltijden aan de boerenbedrijven rond Kraggenburg – niet alleen snacks. „In het oogst- en plantseizoen gaat het soms om wel 35 maaltijden per dag.” Hij ziet ook nog andere kansen, bijvoorbeeld voor bezorging aan huis en de nabijgelegen camping. „Daar heb ik alleen geen energie meer voor gehad”, erkent hij.

Die energie is er wel bij de beoogde nieuwe eigenaar van Het Hoekje. Hij komt uit het dorp en hoorde dat Van Boven van de zaak af wilde. Omdat de bank nog akkoord moet gaan met de verkoop, wil de man niet bij naam genoemd worden. Plannen heeft hij genoeg: zo moet de bar een grootschalige verbouwing ondergaan en de sfeer krijgen van een grand café.

De grootste uitdaging zal voor de nieuwe eigenaar echter iets simpels zijn: het onthouden van alle bestellingen van de Kraggenburgers. „Joost, die weet alles”, zegt Van der Vegt als hij zijn snacks in ontvangst neemt. Wat Van Boven straks gaat doen? „Eerst even niks, en dan misschien aan de slag bij een groothandel of snackfabrikant. Daar heb ik genoeg kennis voor.”