Als de Franse president Emmanuel Macron een live op televisie uitgezonden toespraak houdt, weet je dat het menens is. Woensdagavond gaf Macron een speech van dik een kwartier waarin hij zijn landgenoten toesprak over de uitzonderlijk gevaarlijke situatie waar Europa zich in bevindt. Zittend voor de Franse en de Europese vlag en ondersteund door invliegende grafieken en kaarten zei Macron dat de Fransen „terecht bezorgd zijn” omdat er „een nieuw tijdperk aanbreekt”.
In dit nieuwe tijdperk is Rusland „een bedreiging voor Frankrijk en voor Europa” zei Macron. Hij somde op hoe Moskou Europese landen aanvalt: militair in Oekraïne, maar ook in de ruimte, op zee, en „achter onze schermen” via hacks en het verspreiden van desinformatie. Macron toonde grafieken van hoeveel Rusland in zijn leger investeert en benadrukte dat Moskou zelfs Noord-Koreaanse militairen inzet.
„Rusland heeft […] een mondiaal conflict gecreëerd”, zei hij. Daar is nu bijgekomen dat de Verenigde Staten onder president Donald Trump van „positie zijn veranderd” wat betreft de Oekraïne-oorlog en handelssancties tegen de EU hebben aangekondigd. Ook andere dreigingen als terrorisme zijn niet verdwenen, benadrukte Macron.
Lees ook
‘Een grotere rol voor de Franse nucleaire macht is cruciaal voor de veiligheid van Europa’
Nucleaire paraplu
Macron kondigde een aantal concrete zaken aan die de veiligheid van Fransen en andere Europeanen beter moet beschermen. Het belangrijkste is dat hij formeel het gesprek opende over het delen van de Franse nucleaire paraplu. Frankrijk is het enige EU-land met kernwapens en laat al langer weten ervoor open te staan de nucleaire doctrine te verbreden zodat ook EU-partners kunnen profiteren van de afschrikkende werking van deze wapens. Dat gesprek werd (publiekelijk) echter afgehouden omdat andere landen de noodzaak niet voelden en bang waren de Amerikanen op de kast te jagen.
Maar de aanstaande Duitse bondskanselier Friedrich Merz maakte onlangs bekend dat hij het gesprek wil aangaan. „In reactie op de historische oproep van de toekomstige Duitse bondskanselier heb ik besloten het strategische debat te openen over de bescherming, door middel van [nucleaire] afschrikking, van onze bondgenoten op het Europese continent”, reageerde Macron.
De president benadrukte dat dit níét betekent dat andere landen kunnen meebepalen wanneer de wapens worden ingezet – een vrees van alle Franse oppositiepartijen. „Wat er ook gebeurt, de beslissing ligt en blijft altijd in handen liggen van de president van de republiek, de opperbevelhebber van de strijdkrachten.”
Fransen waarschuwen
De rest van zijn toespraak leek er vooral op gericht om de Fransen te waarschuwen dat hun leiders moeilijke beslissingen zullen moeten nemen om de veiligheid van Frankrijk en Europa te garanderen. „We zullen nieuwe budgettaire beslissingen moeten nemen, extra moeten investeren”, zei Macron. Hij heeft premier François Bayrou de opdracht gegeven op zoek te gaan naar privé en publieke investeringen „zonder de belasting te verhogen” – geen sinecure gezien de enorme staatsschuld van Frankrijk. „Dat betekent dat er hervormingen zullen komen, keuzes moeten worden gemaakt.”
Voor wat betreft de handelstarieven die Trump heeft aangekondigd, lijkt Macron nog steeds te hopen dat hij die uit het hoofd van de Amerikaanse president kan praten. „Terwijl we een reactie voorbereiden, zullen we alles inzetten om (Trump) ervan te overtuigen dat dit besluit iedereen pijn zal doen. Ik hoop hem te kunnen overtuigen”. Het is typisch Macron, die heilig gelooft in zijn eigen overredingskracht en de kracht van bilaterale gesprekken. Maar dezelfde Macron heeft vorige week in Washington deze boodschap ook al uitgedragen – waarop Trump alsnog bekendmaakte de EU importheffingen van 25 procent op te willen leggen.
Het Franse gelijk
Uit de hele speech blijkt dat Macron vindt dat hij eindelijk gelijk krijgt: sowieso is Frankrijk van oudsher een stuk Amerika-kritischer dan andere EU-lidstaten en Macron hamert er al sinds zijn eerste verkiezing in 2017 erop dat Europa onafhankelijker moet worden als het gaat om economie en defensie. Dat gelijk van Macron klonk door in bijzinnen als „het zijn voorstellen die Frankrijk al langer doet” en „het Europe de défense dat wij al acht jaar voorstellen, wordt nu werkelijkheid”.
Maar de president zei het niet met het zelfingenomen toontje dat hem zo vaak is verweten. . Hij hamerde erop om op effectieve wijze zijn boodschap kracht bij te zetten: „Rusland is een bedreiging voor Frankrijk en voor Europa. […] Alleen toeschouwer blijven zou dwaasheid zijn. We moeten beslissingen nemen voor de veiligheid van Oekraïne, de Fransen, de Europeanen.”
