Maanden hielden ze stand, maar de Oekraïners dreigen Bachmoet te verliezen

Na een maandenlange belegering lijken de Oekraïense strijdkrachten rekening te houden met het opgeven van Bachmoet. Het grotendeels verwoeste mijnstadje in de Donbas wordt steeds verder omsingeld door troepen van het Russische leger en huurlingen van de Wagnergroep.

In zijn dagelijkse toespraak over de oorlogssituatie in Oekraïne zei president Volodymyr Zelensky maandag vanuit Kyiv dat de situatie bij Bachmoet „moeilijker en moeilijker” wordt – een formulering die hij de laatste weken vaker gebruikte. „De vijand is constant bezig met het vernietigen van alles wat gebruikt kan worden om onze posities te beschermen”, zei hij maandagavond. De verdedigers van de stad noemde hij „ware helden”.

Het net sluit zich

Bachmoet, dat voor de Russische invasie zo’n zeventigduizend inwoners telde, ligt al sinds de zomer van 2022 hevig onder vuur. Sinds de val van het naburige plaatsje Soledar, eind januari, claimt Moskou de verovering van steeds meer omliggende dorpen, zowel ten noorden als ten zuiden van Bachmoet, en sluit het net zich langzaam maar zeker. Alleen via de uiterste westkant van de stad kunnen de Oekraïense verdedigers zich nog laten bevoorraden.

Hoewel het strategische belang van de stad wordt betwist, zou verovering van Bachmoet voor Rusland het eerste militaire succes van betekenis zijn in ruim een half jaar tijd. De bloedige Slag om Bachmoet is voor beide kampen uitgegroeid tot een symbolische en politieke strijd: Moskou snakt naar een militair succes, ook voor binnenlands gebruik, waar Bachmoet voor Kyiv synoniem is geworden voor de onverzettelijkheid van het Oekraïense volk tegen de Russische indringers. Bakhmut Holds (Bachmoet houdt stand) is in het land een gevleugelde strijdkreet geworden.

President Zelensky heeft de afgelopen maanden verschillende keren gezegd dat de Oekraïense strijdkrachten de „vesting Bachmoet” zullen blijven verdedigen. Ruim een week geleden nuanceerde hij die uitspraak, in een interview met de Italiaanse krant Corriere della Sera: „Het is belangrijk voor ons om het te verdedigen, maar niet tot elke prijs, en niet ten koste van alle levens.”

Defensiespecialisten gaan ervan uit dat de Oekraïense strijdkrachten zich na eventuele terugtrekking uit Bachmoet achter een nieuwe verdedigingslinie kunnen verschansen, zonder dat het tot een grote Russische doorbraak zal leiden. De waarde van Bachmoet op zichzelf is niet zo „significant”, zei de Amerikaanse Rusland-deskundige Michael Kofman onlangs tegen Time. Volgens hem stuiten de Russische troepen na Bachmoet op een nog sterkere Oekraïense verdedigingslinie, bij Slovjansk en Kramatorsk, twee steden die strategisch van groter belang zijn.

Centrum van het oostfront

Bij Wagner-baas Jevgeni Prigozjin klinkt een heel ander geluid. Hij zei begin januari dat hij Bachmoet als een hoofdprijs beschouwt, het „centrum van het oostfront”, dat zich kenmerkt door „zijn unieke historische en geografische verdedigingsmogelijkheden”.

Lees ook: Hevige strijd rond Bachmoet duidt op een Russisch voorjaarsoffensief

Prigozjin is verantwoordelijk voor de aanhoudende ‘menselijke golven’ die hij op de Oekraïense loopgraven rond Bachmoet afstuurde, veelal Russische ex-gedetineerden die werden opgeofferd voor soms minimale terreinwinst. Die bloedige tactiek bij Bachmoet is door Oekraïense strijdkrachten vaak vergeleken met de Slag om Verdun, in Noord-Frankrijk, tijdens de Eerste Wereldoorlog – een veldslag die berucht is om zijn zinloze opoffering van mensenlevens.

De Oekraïense legerstaf meldde maandag dat het aantal Russische belagers van Bachmoet, ondanks de vele gesneuvelden, steeds verder toeneemt. De Oekraïense onderminister Hanna Maliar (Defensie) schreef in een bericht op Telegram dat de Russische troepen een tactiek van „uitputting en totale vernietiging” gebruiken. De prijs die de Russen daarvoor betalen blijft volgens haar onveranderd hoog: dagelijks zouden zij „zeshonderd tot duizend mensen verliezen”.

Voorjaarsoffensief

Ondertussen lijkt het Oekraïense leger zich voor te bereiden op een eigen voorjaarsoffensief, gesterkt door de wetenschap dat een aantal westerse bondgenoten binnen enkele maanden tientallen tanks en zware gevechtsvoertuigen zal leveren. Afgelopen vrijdag, precies op de jaardag van de Russische invasie, arriveerden er vier Poolse Leopard-tanks in Oekraïne. Wellicht is de eerste signalering van Leopard-tanks in de buurt van Bachmoet, dinsdag, tekenend voor het gevoel van ongemak in Rusland over de potentiële versterking van het Oekraïense leger.

Eind vorige week ontstond er al ophef over een aantal mysterieuze explosies bij militaire doelwitten in de bezette havenstad Marioepol, onder meer bij het vliegveld. Die stad ligt meer dan tachtig kilometer van de dichtstbijzijnde frontlijn, en zou daarmee buiten bereik liggen van de Amerikaanse Himars-raketten waarover Oekraïne sinds vorige zomer beschikt. Het Britse ministerie van Defensie stelde maandag al dat de Russen „waarschijnlijk bezorgd zijn” over de „onverklaarde explosies”.

Welk wapen de Oekraïners gebruikten, is nog altijd onbekend; mogelijk werden er drones gebruikt die Oekraïne al eerder inzette, voor een aantal aanvallen op militaire luchtmachtbases diep in Rusland, begin december. De Amerikanen kondigden begin februari aan small diameter bombs te zullen leveren met een bereik tot 150 kilometer, die kunnen worden afgevuurd met de Himars-lanceerinrichtingen waarover Oekraïne al beschikt. Maar voor zover bekend zijn die GLSDB-raketten nog niet gebruikt in de oorlog in Oekraïne.

Ook in andere regio’s kregen de Russische strijdkrachten te maken met moeilijk te verklaren tegenslagen. Op het vliegveld Matsjoelisjtsy, bij Minsk in Wit-Rusland, raakte afgelopen weekend een Russisch Beriev A-50-vliegtuig beschadigd bij een droneaanslag, opgeëist door Wit-Russische verzetsstrijders van Bypol. Verlies van het Awacs-commandovoeringstoestel werd dinsdag door het Britse ministerie van Defensie als „significant” omschreven, omdat de Russen hierdoor verder worden beperkt in hun mogelijkheden tot oorlogsvoering vanuit de lucht. Volgens Londen hebben de Russen nog zes A-50’s operationeel.

Rond de luchthaven van Sint-Petersburg heerste dinsdag enkele uren onduidelijkheid toen Rusland het luchtruim boven de stad enige tijd afsloot. Aanvankelijk schreven Russische media over een onbekend object dat boven de stad vloog, maar het Russische ministerie van Defensie meldde later dat er in het westelijke luchtruim oefeningen werden gehouden. Veel vliegtuigen die onderweg waren naar Sint-Petersburg moesten noodgedwongen omkeren.