China zou de in Nederland verblijvende dissident Wang Jingyu hebben geïntimideerd en bedreigd. Maar uit verhalen van andere dissidenten komt het beeld naar voren van een man met twee gezichten.
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]
Door een administratieve blunder heeft het ministerie van Financiën mogelijk duizenden mensen ten onrechte als gedupeerde in het Toeslagenschandaal aangemerkt en financieel gecompenseerd. Het ministerie houdt een intern rapport hierover al maanden geheim. Volgens UHT-directeur Anne Coenen gaat het om „heel veel ouders” wier aanvraag met de juiste informatie waarschijnlijk anders was beoordeeld.
Dat blijkt uit interne informatie van de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT), die in handen is van NRC. Een woordvoerder van verantwoordelijk staatssecretaris Sandra Palmen (Toeslagen, NSC) bevestigt dat de interne bevindingen al in oktober met de politieke leiding werden gedeeld. Volgens de woordvoerder wordt „de betrouwbaarheid en bruikbaarheid” ervan nog nader onderzocht.
Het gaat om ouders die de afgelopen jaren bij UHT een schadevergoeding aanvroegen omdat de Belastingdienst hun geen ‘rappelbrief’ zou hebben gestuurd voordat hun kinderopvangtoeslag werd stopgezet. Met zo’n brief vroeg de Belastingdienst ouders om meer informatie, om vast te stellen of ze echt recht op de toeslag hadden. Dat kon bijvoorbeeld gaan om gegevens over inkomen, de gebruikte kinderopvang of het aantal opvanguren.
De rappelbrief volgde op een eerdere ‘uitvraagbrief’. Als ouders helemaal niet op zulke brieven reageerden, kon de toeslag worden stopgezet en uiteindelijk teruggevorderd. Veel ouders die zich bij UHT meldden voor compensatie, zeiden nooit een rappelbrief te hebben ontvangen. Daardoor hadden ze ook niet de kans gekregen om onjuiste data te herstellen of ontbrekende informatie aan te vullen.
Omdat UHT in de systemen van de Belastingdienst jarenlang niet kon terugvinden of de rappelbrieven waren verstuurd, werden al deze aanvragers als gedupeerde in het Toeslagenschandaal erkend wegens „individuele vooringenomenheid” bij de Belastingdienst. Ze krijgen volgens de zogenoemde Catshuisregeling een vergoeding van 30.000 euro – of meer als de schade groter is geweest. Eventuele schulden worden kwijtgescholden. Ook hun kinderen hebben recht op maximaal 10.000 euro compensatie per kind.
Maar UHT heeft afgelopen oktober na intern onderzoek vastgesteld dat de Belastingdienst veel van deze ouders wel degelijk meerdere brieven heeft gestuurd met verzoeken om informatie, blijkt uit interne stukken. Deze ouders reageerden daar niet op, waarna de toeslag werd stopgezet omdat de ouder naliet de vereiste gegevens te delen.
Het interne onderzoek werd ingesteld na signalen van medewerkers dat mogelijk toch informatie over de verstuurde brieven in de computersystemen van de Belastingdienst zou staan. Tijdens het onderzoek stuitte UHT op bestanden waaruit bleek naar wie wanneer welke brief was gestuurd, en naar welk adres.
„We hebben heel lang heel veel ouders beoordeeld zonder dat we wetenschap hadden van deze bestanden”, zei UHT-directeur Anne Coenen eind februari tijdens een vergadering waarvan NRC een opname heeft bekeken. „Dat werpt een wat ander licht op wat we tot nu toe gedaan hebben.”
Volgens Coenen zijn ouders die lange tijd niet op informatieverzoeken van de Belastingdienst reageerden, in de hersteloperatie vaak ten onrechte als gedupeerde bestempeld. „Als mensen twee brieven gekregen hebben waar ze nooit op hebben gereageerd, en daarna is de toeslag stopgezet en daar hebben ze niet op gereageerd, en vervolgens is de toeslag teruggevorderd, dan zou je kunnen zeggen: dan is er niets bijzonders aan de hand.”
Medewerkers van UHT met wie NRC sprak, zeggen dat in circa 20 procent van de door hen behandelde dossiers ontbrekend bewijs van een verstuurde rappelbrief de enige reden was om de ouder als gedupeerd te erkennen. In dat geval zou deze groep bestaan uit 8.000 mensen (in totaal zijn ruim 41.000 mensen als gedupeerd aangemerkt.)
Het ministerie van Financiën zegt „geen feitelijk antwoord” te kunnen geven op de vraag hoeveel mensen mogelijk onterecht als gedupeerde zijn erkend, omdat er „geen registratie is waaruit op te maken is hoeveel ouders op basis van uitsluitend non-respons als gedupeerde zijn aangemerkt”.
Als uit het aanvullende onderzoek van Financiën blijkt dat mensen inderdaad ten onrechte als gedupeerde zijn erkend, dan hoeven zij niet te vrezen dat de overheid de ontvangen compensatie terugvordert. Volgens Coenen „staat voorop” dat aan de betrokkenen al geld is toegezegd. „Daar gaan we niet aankomen”, zei Coenen tijdens de opgenomen vergadering. „Maar het kan wel zo zijn dat er gezegd wordt: deze informatie had eigenlijk [bij de beoordeling] betrokken moeten worden, en had tot een ander inzicht kunnen leiden.”
Van vrijwel alle mensen die zich als gedupeerde hebben aangemeld, heeft UHT inmiddels vastgesteld of ze in aanmerking komen voor de Catshuisregeling. Ook is van meer dan 90 procent van de erkend gedupeerden vastgesteld of hun schade meer dan 30.000 euro bedraagt. Voor de definitieve vaststelling van het schadebedrag kunnen gedupeerden gebruikmaken van verschillende routes. Een ervan is die van stichting (Gelijk)waardig Herstel, van prinses Laurentien.
Wat er moet gebeuren met ouders die ten onrechte als gedupeerde zijn erkend, maar wier schade nog niet definitief is vastgesteld, is niet duidelijk. Staatssecretaris Palmen (NSC) moet daarover nog een besluit nemen.
In tv-programma Buitenhof bevestigde Palmen deze maand de kritiek van NSC-partijleider Pieter Omtzigt dat door de ruim opgezette Catshuisregeling uit 2020 ook mensen zonder schade geld krijgen, terwijl juist de zwaarst gedupeerden vaak jaren op hulp moeten wachten. „Daardoor zijn er heel veel mensen geweest die zich aangemeld hebben. Daar zitten ook mensen bij die niet gedupeerd zijn”, aldus Palmen. Volgens haar rekende het kabinet op „een paar duizend” gedupeerden die zich zouden melden. Het grote aantal erkend gedupeerden is een van de redenen dat de hersteloperatie Toeslagen nog altijd moeizaam verloopt.
UHT-directeur Coenen noemde het tijdens de opgenomen vergadering „al met al best ingewikkeld” dat nu intern is vastgesteld dat veel mensen ten onrechte als gedupeerde erkend zijn. „We hadden allemaal veel liever gehad dat we helemaal aan het begin geweten hadden van deze bestanden. We vragen ons ook wel af: hoe kan het eigenlijk dat we daar pas zo laat achter zijn gekomen?”
Rusland en Oekraïne zijn weer een stapje dichterbij een gedeeltelijk staakt-het-vuren. Ditmaal wordt onderhandeld over het stoppen met militaire aanvallen op de Zwarte Zee. De Verenigde Staten verklaarden als bemiddelaar dinsdag dat beide landen een akkoord hebben getekend. Onduidelijk is wanneer dit staakt-het-vuren kan ingaan: na de bekendmaking eiste het Kremlin opheffing van de zwaarste sancties tegen Rusland. Zo zouden de Russen weer aangesloten moeten worden op het internationale banksysteem Swift.
Deze toezegging ontbreekt in het document dat het Witte Huis heeft gepubliceerd over de afspraken met Rusland. Aan het document zouden meer dan twaalf uur van onderhandelingen zijn voorafgegaan. Washington zegt wel toe dat het Moskou zal helpen om weer toegang te krijgen tot de wereldmarkt met landbouwproducten en kunstmest. Dat doet denken aan wat de ‘graandeal’ is gaan heten.
Na de Russische invasie werd Rusland de toegang ontzegd tot onder meer de graanmarkt en blokkeerde Rusland Oekraïense havens. Daartoe werd in juli 2022 de graandeal gesloten, die tijdelijk de export van Oekraïense tarwe via de Zwarte Zee mogelijk maakte. Het nieuwe akkoord belooft „veilige scheepvaart te garanderen, geweld te beëindigen en te voorkomen dat commerciële schepen voor militaire doeleinden worden ingezet op de Zwarte Zee”.
Het is te vroeg om te zeggen dat dit werkt, maar het zijn de juiste stappen
Oekraïne stemde eerder op dinsdag in met het nieuwe, gedeeltelijke staakt-het-vuren. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky reageerde voorzichtig positief. „Het is te vroeg om te zeggen dat dit werkt, maar het zijn de juiste stappen”, zei hij tegen verslaggevers in Kyiv. Als Rusland het akkoord schendt, zal Zelensky „direct” de Amerikaanse president Donald Trump vragen om „sancties [tegen Rusland] en wapens”. Wat Zelensky betreft kan het gedeeltelijke bestand per direct ingaan.
De Oekraïense defensieminister Roestem Oemerov schrijft in een verklaring op sociale media dat „de verplaatsing van Russische militaire schepen voorbij de oostelijke Zwarte Zee door Oekraïne wordt opgevat als een schending van de geest van het akkoord”.
Een ander gedeeltelijk staakt-het-vuren werd vorige week dinsdag overeengekomen nadat president Trump met Vladimir Poetin telefoneerde. Voorafgaand aan dat gesprek was Oekraïne onder grote druk gezet om akkoord te gaan met een 30 dagen onvoorwaardelijk, algeheel staakt-het-vuren. Rusland ging daarmee niet akkoord en stelde één maand aanvalsstop op energiefaciliteiten voor. Sindsdien was het de vraag wanneer dit precies in zou gaan. Nog op de avond zelf werden er juist dergelijke aanvallen uitgewisseld.
Dinsdagavond verklaarde Rusland dat de aanvalsstop per 18 maart geldt, en dus al een kwart voorbij is. Hierin besloten ligt het stoppen met aanvallen van alles wat met olie en gas te maken heeft, inclusief pompstations, en het ontzien van electriciteits-, waterkracht- en kerncentrales.
Lees ook
‘De scheldpartij van Trump en Vance tegen Zelensky was een van de verschrikkelijkste dagen van mijn leven’
De uitspraken waren zo absurd, die had ze niet eens kúnnen verzinnen, zegt decorontwerpster Amélie K. (54) in de rechtbank van het Parijse Hof van Justitie. Wie zegt er nou: „kom, raak mijn dikke parasol aan, ik ga hem in je kut steken!” Volgens Amélie, een ranke blonde vrouw met een geaffecteerd accent, was het de Franse filmster Gérard Depardieu (76). De woorden zou hij in 2021 hebben uitgesproken terwijl hij haar vastklemde tussen zijn benen en zouden gepaard zijn gegaan met „een gestoorde blik” en aanrakingen over haar billen, buik en borsten. Zijn lijfwacht zou haar hebben bevrijd.
Dit getuigde een zeer kalme K. dinsdag op de tweede dag van de eerste rechtszaak op beschuldiging van seksueel wangedrag door Depardieu. De zaak draait om twee aanklachten van seksueel geweld tijdens de opnames van de film Les Volets Verts (2022). Depardieu zou K. hebben aangerand in een Parijs’ appartement waar werd gefilmd, en buiten de set driemaal de billen en borsten van de 34-jarige regisseursassistente Sarah (een pseudoniem) hebben betast. Depardieu – van afstand herkenbaar aan zijn gewelfde neus, brede schouders en forse buik – ontkent schuld. De acteur, bekend van Les Valseuses (1974) en van zijn vertolking als Obelix, kan tot vijf jaar celstraf en 75.000 euro boete krijgen.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129900552-5d411e.jpg|https://images.nrc.nl/ddaaT_H1ae2NSuZgaZNhh00_hLI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129900552-5d411e.jpg|https://images.nrc.nl/pFb0GehrRkYQMz8DqU1vLCjFaPM=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129900552-5d411e.jpg)
Na een chaotische eerste dag waarop Depardieu’s advocaat er tevergeefs alles aan deed om de rechtszaak opgeschort te krijgen, kwamen Amélie K. en Depardieu dinsdag aan het woord – Sarah volgt later. Hoewel de zaak eerder uitgesteld moest worden wegens gezondheidsproblemen van Depardieu, ziet de acteur er relatief gezond en onbezorgd uit. Hij houdt zich soms vast aan zijn lijfwacht en zit op een speciaal ergonomisch krukje, maar lacht hard om de grapjes van zijn advocaat, geeft amicaal handjes als een collega uit de filmwereld langsloopt die als getuige voor hem zal pleiten en glimlacht geregeld de zaal in.
Lees ook
De bekendste acteur van Frankrijk blijft het straatschoffie uit Châteauroux – maar de kritiek klinkt steeds luider
Als hij begint te praten, verkruimelt dat stevige uiterlijk. Hij spreekt zichzelf soms tegen, haalt namen door elkaar, vervalt in irrelevante anekdotes of een hoofdschuddend „je sais pas, je sais pas”. Hij ontkent schuldig te zijn aan „seksuele agressie”, maar erkent (anders dan tijdens het politieverhoor) dat hij K. bij de heupen heeft gepakt. „Om niet om te vallen”, zegt hij dinsdagochtend. „Om dichterbij te komen zodat ik niet hard hoefde te praten”, zegt hij ’s middags.
Dat hij K. achteraf excuses heeft aangeboden, erkent hij ook – maar dat zou enkel voor zijn „grove taalgebruik” zijn geweest. In Depardieu’s versie was hij boos geworden op K. omdat ze een werkfout had gemaakt. „Het is normaal dat je soms flipt, helaas kwam het dit keer terecht op [Amélie K.], een zeer fragiele vrouw.” In de zaal klinkt ge-ooh als hij zijn aanklaagsters beschuldigt van „hysterie” – een term waar feministen van gruwen – en stelt dat zij hem „afschilderen als een groot varken”.
Depardieu vindt dat hijzelf het slachtoffer is, omdat hij door deze en andere beschuldigingen „al drie jaar niet kan werken” en het mikpunt is geworden van feministische bewegingen – maandag stonden ze ook voor de rechtbank. „De dochter van [filmster] Fanny Ardent is zelfs in haar gezicht gespuugd omdat haar moeder mij steunt!”
De laatste jaren is Depardieu door een hele rits vrouwen beschuldigd van strafbare feiten
De acteur weet zelf ook wel dat hij vulgair kan zijn. „Ik praat over seks, ik zeg vaak ‘kont’. Dat doe ik expres, om me te ontspannen. In Chateauroux (zijn geboorteplaats red.) gaat het altijd zo.” Hij zegt daarom liever met mannen dan met „jonge meiden” te werken. „Ik voel me niet zo op mijn gemak met deze nieuwe maatschappij. Ik denk dat mijn tijd voorbij is.”
Het is de vraag of Depardieu kan volhouden dat hij ‘gewoon’ zijn lompe zelf is, iemand die niet geknipt is voor een politiek correct tijdperk maar die verder niets kwaads in de zin heeft. Want de rechtszaak staat niet op zichzelf: de laatste jaren is Depardieu door een hele rits vrouwen beschuldigd van strafbare feiten. In 2018, in nasleep van de wereldwijde #MeToo-beweging, deed de toen 22-jarige actrice Charlotte Arnould, de dochter van een familievriend, aangifte van twee verkrachtingen (volgens Depardieu vond de seks plaats met wederzijdse instemming, het onderzoek loopt nog).
Hierna volgden nog drie aanklachten van seksueel wangedrag, waarvan één over verkrachting en één verjaard is. Tegenover nieuwssite Médiapart hebben in april 2023 dertien andere vrouwen uit de filmwereld getuigd over wangedrag van Depardieu. Later dat jaar kwam tv-programma Complément d’Enquête met een documentaire waarin Depardieu zich aanstootgevend uitlaat. Tijdens een reis aan Noord-Korea in 2018 zegt hij onder meer tegen een vrouw dat hij 124 kilo weegt, „126 kilo met erectie”.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129869742-b965eb.jpg|https://images.nrc.nl/HJ6kP83W6b9KZ4OF8uzyoyZBi7o=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129869742-b965eb.jpg|https://images.nrc.nl/nQsji_JMIre79t3NNrJWwvg29vA=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129869742-b965eb.jpg)
Actrice Charlotte Arnould, die in 2018 aangifte deed van verkrachting door Gérard Depardieu, wordt maandag bij de rechtbank in Parijs omhelsd door actrice Anouk Grinberg. Sommige bekende Fransen zijn aanwezig bij de zaak. Fanny Ardant zal voor haar vriend getuigen. Aanklaagster Charlotte Arnould zit al twee dagen in de rechtszaal – in stilte en hand in hand met een vriendin volgt ze de debatten. Ook actrice Anouk Grinberg, die ook in Les Volets Verts speelde, was maandag aanwezig maar werd uit de zaal gezet toen ze „oooh” riep omdat ze boos was over „het tapijt van leugens” dat Depardieus advocaat zou hebben neergelegd. Tegenover de pers zei ze: „iedereen weet het: Depardieu is een agressor, hij doet dit al vijftig jaar. Vrouwen moesten hun mond houden, anders zouden ze hun baan verliezen.”
De rechtszaak zou twee dagen duren maar zal veel meer tijd innemen. Zo krijgt de monstre sacré van de Franse filmwereld toch nog wat podiumtijd.
Lees ook
Het grensoverschrijdende gedrag van Gérard Depardieu is een splijtzwam in Frankrijk
