Als je een voetballer ziet sprinten is hij te laat vertrokken, zei Johan Cruijff ooit. Staatssecretaris Chris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) citeerde Cruijff donderdag tijdens de begrotingsbehandeling van zijn ministerie. „Je moet voorkomen dat je moet gaan sprinten”, zei Jansen. „Op tijd luisteren naar alle partijen voordat je een besluit neemt.”
En juist dat, klonk donderdag in de Tweede Kamer bij het eerste begrotingsdebat van de PVV-bewindslieden, heeft zowel staatssecretaris Chris Jansen als minister en partijgenoot Barry Madlener niet gedaan in twee cruciale dossiers: het stadsvervoer en Schiphol.
Jansen deed dit niet bij bezuinigingen op het openbaar vervoer, aldus de Kamer. Hij had eerst moeten luisteren naar stadsvervoerders en bestuurders in en rond Amsterdam, Rotterdam en Den Haag voordat hij een bezuiniging accepteerde van 110 miljoen euro per jaar (vanaf 2026) op het lokale ov. Die komt voort uit een generieke korting van 10 procent die de coalitie doorvoert op rijksgelden voor provincies en gemeenten. „Geef nou toe dat dit een formatiefoutje is”, zei Pieter Grinwis (ChristenUnie) donderdag over de korting op het stadsvervoer.
Lees ook
Hoe PVV’er Barry Madlener in zijn eerste weken als minister van Infrastructuur de voorgenomen krimp van Schiphol terug liet draaien
Minister Madlener had van de oppositie eerst moeten overleggen met omwonenden van Schiphol en mede-overheden als de gemeente Amsterdam, voordat hij besloot de voorgenomen krimp van de luchthaven af te zwakken. Madlener ging akkoord met een verlaging van het aantal ernstig gehinderde omwonenden met 17 procent, terwijl eerder was afgesproken dat met 20 procent te verlagen. Madlener luisterde wel naar KLM en Schiphol, en liet vervolgens de berekeningen versoepelen die de geluidsgrenzen van de luchthaven definiëren. De minister ontkende donderdag dat hij te veel druk heeft uitgeoefend op ambtenaren om meer tegemoet te komen aan de luchtvaartsector. Volgende week komt hij met nieuwe berekeningen.
Achterstallig onderhoud
Donderdag bleek opnieuw dat er een groot gat gaapt tussen de ambities van het kabinet op het gebied van mobiliteit en het budget van Infrastructuur en Waterstaat. Nederland, stelde Madlener, staat voor de „grootste onderhoudsopgave ooit”.
De infrastructuur piept en kraakt. Autowegen, spoor, kanalen, sluizen en viaducten, Schiphol – overal is sprake van achterstallig onderhoud. Het budget van Rijkswaterstaat stijgt tot 2030 weliswaar van 2 naar 3 miljard per jaar, en spoorbeheerder ProRail krijgt er 900 miljoen bij, maar „we kunnen veel minder doen dan we zouden willen”, aldus Madlener. „Het knelt al jaren en het gaat verder knellen. Veel politieke wensen en ambities zullen onvervuld blijven.”
We moeten keuzes maken, aldus Madlener. En daarbij blijkt de liefde van de coalitie voor de brandstofauto en het vliegtuig een stuk groter dan voor duurzamer vervoer als de trein en de bus.
Op vier trajecten mag in Nederland op termijn weer 130 kilometer per uur worden gereden. Madlener glom van trots toen hij dat vertelde in de Kamer. Gebrek aan ‘stikstofruimte’ kan de snelle aanpassing van de maximumsnelheid nog wel bemoeilijken, erkende de minister.
Ook de Kamerfractie van de PVV houdt erg van de auto. Hidde Heutink, PVV-woordvoerder mobiliteit, stelde dat de overheid moet „afblijven van de portemonnee van de automobilist”. Tol heffen om nieuwe wegen te bekostigen, zoals Madlener onlangs zelf opperde, noemde Heuntink „een heel slecht idee”. Eerder had PVV-leider Wilders Madlener hierover al teruggefloten.
Treintrajecten
Staatssecretaris Jansen benadrukte donderdag opnieuw het belang van de Lelylijn en de Nedersaksenlijn. Die moeten noordelijk Nederland beter verbinden met de rest van het land. Het kabinet is echter niet van plan nu meer budget vrij te maken voor beide treintrajecten. Sterker, Jansen joeg alle toehoorders uit Noord-Nederland op de publieke tribune schrik aan toen hij zei dat het budget dat het vorige kabinet heeft gereserveerd voor de Lelylijn (3 miljard) misschien niet langer exclusief ten goede komt aan de Lelylijn. „Ik wil slechts toezeggen dat die 3 miljard beschikbaar blijft voor het ov.”
Grinwis (ChristenUnie) hekelde de tweeslachtigheid over de Lelylijn en de Nedersaksenlijn al eerder in het debat: „Spoorlijnen noemen is iets anders dan spoorlijnen aanleggen.”
Extra geld – pakweg 1,5 miljard – is er wel om de accijns op benzine, diesel en lpg laag te houden. In 2024 houdt het kabinet de accijnsverlaging voor autobrandstof in stand. PVV en VVD waren er blij mee. Hester Veltman (VVD) wees opnieuw, zoals vaker in debatten over mobiliteit, naar „hardwerkende Nederlanders” als de verpleegkundige en de leraar die baat hebben bij lagere kosten aan de pomp.
Lees ook
Weinig geld, veel kilometers: accijnsverlaging ‘inefficiënt’ voor arme huishoudens die afhankelijk zijn van auto
TNO stelde eerder dit jaar echter dat de accijnsverlaging vooral ten goede komt aan ‘veelrijders’. En dat zijn over het algemeen rijkere Nederlanders, niet per se verpleegkundigen en leraren. Voor het stimuleren van de bereikbaarheid van lager betaalden zijn slimmere manieren te bedenken dan een generieke belastingverlaging, stelde TNO. Bijvoorbeeld een inkomensgrens voor subsidie op elektrische auto’s. Alleen wie minder verdient dan een bepaald bedrag zou in aanmerking komen voor subsidie. In plaats daarvan schaft dit kabinet binnen enkele jaren de subsidies op elektrische auto’s af.
Emotioneel
Het begrotingsdebat eindigde donderdagmiddag emotioneel. Kamerlid Ismail el Abassi (Denk) had al eerder in het debat enkele controversiële uitspraken van Madlener als Jansen op een rij gezet. Later deed hij dat opnieuw: Madleners lauwe, weinig kritische reactie op Donald Trumps uitspraak dat migranten honden en katten zouden eten, vrouwen met een hoofddoek die niet zouden mogen deelnemen aan het verkeer omdat ze niet genoeg zouden zien, en de uitspraak ‘Minder minder Marokkanen’ waarvoor PVV-leider Wilders is veroordeeld, die nooit is verworpen door Jansen.
Hoe kunnen wij hier praten over bussen en treinen, riep een geëmotioneerde El Abassi uit, terwijl deze bewindslieden een hele bevolkingsgroep uitsluiten? Jansen keek ongemakkelijk, Madlener grinnikte kort en de Kamer ging over tot de orde van de dag. Dinsdag stemt de Kamer over de ingebrachte moties en voor de Kerst over de hele begroting.
