Oekraïense steden in de buurt van de frontlinies en langs de grens met Rusland krijgen op korte termijn te maken met een nieuw gevaar: satellietgeleide ballistische raketten voor de korte afstand. Volgens Oekraïense en westerse militaire bronnen heeft Iran recent „honderden” Fath-360 raketten aan Rusland geleverd, met een bereik van 120 kilometer. Zulke raketten, vanaf de grond afgevuurd, bereiken hun doel binnen een paar minuten, zonder noemenswaardige waarschuwingstijd.
De Iraanse wapenlevering komt op het moment dat Rusland zijn raketaanvallen op Oekraïne aanzienlijk heeft opgevoerd, mogelijk als reactie op de Oekraïense bezetting van een deel van de Russische regio Koersk, begin augustus. Bij die Russische aanvallen zijn de laatste weken tientallen doden gevallen in Oekraïne.
Met name een stad als Charkiv, die de afgelopen jaren al talloze keren doelwit is geweest van Russische aanvallen met raketten, drones en glijbommen zou direct worden bedreigd door de raketten van Iraanse makelij. De tweede stad van Oekraïne ligt slechts enkele tientallen kilometers van de Russische grens.
Ook Oekraïense troepen en militaire verdedigingswerken langs de frontlinies zullen vermoedelijk doelwitten zijn van de Russen. Russische troepen bedreigen op dit moment onder meer de stad Pokrovsk in de Donbas. De Oekraïense frontlinies worden nu voornamelijk bestookt met artilleriegranaten en glijbommen, van grote afstand en hoogte afgeworpen door vliegtuigen.
Ruim tweehonderd raketten
Volgens The Wall Street Journal, die zich baseert op een Amerikaanse regeringsbron, zijn de raketten inmiddels geleverd. Het Britse dagblad The Times meldde vrijdag dat een Russisch schip vorige week „meer dan tweehonderd” Iraanse raketten heeft afgeleverd in een niet nader genoemde haven aan de Kaspische Zee. Een maand geleden meldde persbureau Reuters al dat Iraanse wapenexperts tientallen Russen trainden om het Fath-360 raketsysteem te kunnen bedienen.
Een woordvoerder van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad, Sean Savett, noemde de levering van ballistische raketten eerder deze zomer „een ingrijpende escalatie” van de Iraanse steun aan „de Russische agressie-oorlog tegen Oekraïne”. De landen van de NAVO en de G7 waarschuwden eerder al dat zij bereid zijn tot vergaande gezamenlijke maatregelen tegen Iran, als de levering daadwerkelijk zou plaatsvinden.
De Iraanse korteafstandsraketten, voorzien van een springlading van 150 kilo, vergroten niet alleen de gevaren voor Oekraïense steden langs de grens en kort achter de frontlinie. Met de Fath-36 in het arsenaal creëert Moskou tegelijkertijd meer mogelijkheden om langeafstandsraketten in te zetten tegen doelen op grotere afstand. Hypersonische Russische raketten als de Kinzjal, met een bereik van tweeduizend kilometer, kunnen Oekraïne op elke plek raken en zijn moeilijk te onderscheppen. Amerikaanse Patriot-luchtverdedigingssystemen zijn daartoe wel in staat, maar Oekraïne beschikt over onvoldoende Patriot-raketten om het hele grondgebied te kunnen verdedigen.
Lees ook
Verlies van logistiek knooppunt Pokrovsk zal voor Oekraïne een zware slag betekenen
De Iraanse levering komt op een moment dat Oekraïne en zijn westerse bondgenoten volop in discussie zijn over het Oekraïense gebruik van westerse wapens tegen militaire doelen op Russische bodem. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky vraagt de Verenigde Staten bijna dagelijks om daarvoor toestemming te geven. Uit vrees voor escalatie van de oorlog heeft president Joe Biden dat tot dusver niet toegestaan, maar ook binnen de VS zelf wordt de druk steeds verder opgevoerd.
Militaire vliegvelden
Oekraïne wil met name Amerikaanse Atacms, raketten met een bereik van driehonderd kilometer, inzetten tegen Russische militaire doelen, zoals vliegvelden, commandocentra, wapendepots, radarstations, luchtdoelbatterijen en troepenconcentraties. Oekraïne kan die doelen nu alleen aanvallen met zelfgebouwde drones. Kyiv stelt dat het zichzelf beter kan verdedigen tegen de onophoudelijke Russische raket- en luchtaanvallen door de militaire infrastructuur van Rusland aan te vallen dan zich telkens te moeten richten op individuele projectielen die Oekraïense burgers en de infrastructuur bedreigen.
Precies om die reden vinden andere bondgenoten van Oekraïne, waaronder Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Polen en de Baltische staten, dat Oekraïne de westerse wapens wél moet kunnen inzetten tegen doelen op Russisch grondgebied. Het VK levert zelf Storm Shadow-kruisraketten aan Oekraïne, maar de Amerikaanse regering legt ook het gebruik daarvan aan banden; Washington kan dat doen omdat de Britse kruisraketten cruciale Amerikaanse onderdelen bevatten.
Nauwelijks waarschuwingstijd
Het is niet de eerste keer dat de Iraanse regering Rusland te hulp schiet met wapenleveranties. De afgelopen twee jaar leverde Teheran duizenden aanvalsdrones waarmee Rusland bijna dagelijks Oekraïense steden bestookt. Moskou maakt in zijn oorlog tegen Oekraïne ook al maanden gebruik van Noord-Koreaanse raketten en granaten voor de artillerie.
Maar de Iraanse ballistische raket is van een andere orde. De Oekraïense luchtverdediging slaagt er doorgaans in de meeste van de traag vliegende Iraanse drones te onderscheppen; ze zijn vaak uren onderweg voordat zij hun doel in Oekraïne bereiken. De Russen gebruiken de Iraanse drones onder meer om de Oekraïense luchtverdediging te verzadigen, zodat de langeafstandsraketten die Moskou in eenzelfde aanvalsgolf afvuurt meer kans hebben te ontglippen aan de radarsystemen.
Ballistische raketten kunnen hun doel binnen twee of drie minuten bereiken, afhankelijk van de plek waarvandaan ze zij afgevuurd. Recente Russische raketaanvallen op Oekraïne, zoals die op de stad Poltava een week geleden, tonen aan dat deze raketten vaak inslaan voordat mensen de tijd hebben te reageren op het luchtalarm. In Poltava vielen vorige week 58 doden en honderden gewonden toen twee ballistische raketten insloegen. Veel slachtoffers stierven doordat zij onvoldoende tijd hadden om een schuilkelder te bereiken.