Doorwerken in de vakantie
Angst. De vrees mijn plekje te verliezen. Dat was – denk ik nu – de reden dat ik als columnist ruim twintig jaar doorwerkte tijdens alle vakanties. Natuurlijk had ik mooie excuses. „Ik ben schrijver. Ook als ik op reis ben.” Maar als ik eerlijk ben, gaf de vrees dat de redactie mij tijdens mijn afwezigheid zou afdanken de doorslag. Vorig jaar was ik voor het eerst vrij in juli en augustus. En dit jaar weer. De chef economie had gezegd dat het kon omdat er in de zomermaanden een iets andere krant wordt gemaakt. Het voelt als een bevrijding. En, verrassing, na de zomer mocht ik gewoon de draad weer oppakken.
Negatieve prikkels
Werken onder druk en dreiging. In de gedragspsychologie heet dat aversive control. Je bent bang je doelen niet te halen, je huivert bij het idee dat je klanten niet tevreden zijn, je griezelt van de gedachte je deadline te missen. Kortom: er dreigt iets pijnlijks en dat wil je vermijden. Iedere keer dat je iemand hoort zeggen of jezelf hoort denken: „Als ik dat niet doe, heb ik een probleem”, dan is er sprake van aversieve sturing. Negatieve prikkels hebben een groot effect op ons gedrag. Maar ze leiden ook tot onzekerheid, angst en stress. Allemaal niet bevorderlijk voor onze gezondheid, intelligentie, creativiteit en andere dingen die het leven de moeite waard maken.
Positieve sturing
In de loop van de jaren hebben heel wat managementdenkers gepleit voor het terugdringen van angst op de werkvloer. De beroemde bedrijfskundige William Edwards Deming gaf het een centrale plaats in zijn aanpak: „Drive out fear, so that everyone may work effectively for the company.” Volgens Deming leidt angst tot allerlei ongewenst gedrag, zoals het verhullen van fouten. De gezaghebbende gedragsonderzoeker William Abernathy was een warm pleitbezorger van positieve sturing in organisaties. Hoe? In plaats van het opstellen van allerlei regels die met de dreiging van afkeuring of sancties worden gehandhaafd, zorg je dat medewerkers progressie, goedkeuring en financieel voordeel ervaren bij goed werk. Dat leidt tot beter werk en meer werkplezier.
Gezond evenwicht
Is elke vorm van dreiging of straf in je werk verkeerd? Nee. Het is domweg onderdeel van de natuur. Als je niet tijdig eet of drinkt, kom je om. Als je niet aardig doet, laat de groep je in de steek. De vraag is meer: wat is een gezonde verhouding tussen fijne en vervelende prikkels? Negatieve prikkels hebben meer emotionele impact dan positieve. Dus is het verstandig om in je werkdag, voor een gezond evenwicht, te streven naar meer positieve dan negatieve prikkels. Hoeveel meer? Een econoom of psycholoog zal doorgaans zeggen: minstens twee keer zoveel, maar vier of vijf keer zoveel is beter. En haal ik dat? Soms wel, soms niet. De afgelopen zomerstop heeft mij in elk geval geholpen om de balans wat gunstiger te maken.
Ben Tiggelaar is terug op 14 september.
