Leestips voor de zomer: de 50 beste boeken van 2023 tot dusver

1 Joke van Leeuwen Ik dacht dat jij

Joke van Leeuwen laat in Ik dacht dat jij een ‘dader’ aan het woord. De ik-verteller heeft niet door dat er iets gestoords aan hem kleeft. Dat is te merken aan het plezier waarmee hij de volgende anekdote opdist, aan dat lachje aan het eind: ‘Toen Zigi een keer eten had gemaakt dat ik niet lekker vond, alsof ze het erom deed, heb ik de hele inhoud van het zoutvaatje eroverheen gekieperd en gezegd dat ik het niet kon eten, omdat het te zout was, haha.’

Querido, 133 blz. € 17,50

2 Merijn de Boer Het Surinamedagboek

Merijn de Boer heeft oog voor de absurditeit in het alledaagse en noteert zijn observaties, over een groepsreis naar de binnenlanden van Suriname, met een even droogkloterige als scherpe pen. De personages zijn menselijk en stijgen uit boven hun gekkigheid en gedoe, waardoor je iets voor ze gaat voelen.

Querido, 271 blz. € 23,99

3 Gerbrand Bakker Moeder, na vader

Gerbrand Bakker bezit het zeldzame talent om normale, dagelijkse mensen zo te portretteren dat ze iemand worden. Hij maakt ze niet groter dan ze zijn, maar bewerkstelligt wel dat ze voor een lezer tot leven komen. In Moeder, na vader past hij die literaire kwaliteit toe op zijn ouders. De manier waarop hij hen beschrijft, is magistraal.

De Arbeiderspers, 336 blz. € 25,99

4 Laura van der Haar De kuil

Alles gaat prima in de levens van Kasja Lennart – een koppel van in de twintig, samenwonend in Gelderland – behalve dat het eigenlijk niet zo prima gaat. Kasja wordt verliefd en begint een affaire, en Lennart graaft zich in in zijn bodemobsessie. Laura van der Haar schrijft er heerlijk plastisch en slim dubbelzinnig over.

De Bezige Bij, 285 blz. € 23,99

5 Allard Schröder Sellinger

In de verhalenbundel Sellinger leven de personages in hetzelfde gemeenschapje, maar erg gemeenschappelijk gaat het er niet aan toe. Het zijn zwijgzame en ook een beetje gekke mensen, die treurig en eenzaam langs elkaar heen lopen en langs elkaar heen leven. Toch zijn de personages allesbehalve saai en de verhalen romantisch en toverachtig.

De Bezige Bij, 235 blz. € 26,99

6 Sacha Bronwasser Luister

Wat hebben een gestalkte au pair en een kunstdocent die grenzen overschreed met elkaar te maken? Daarvoor moet je als lezer goed blijven luisteren zoals de titel opdraagt, en vooral dóór blijven lezen. Maar dat is met dit intrigerende boek geen enkel probleem. Luister heeft iets stalkerigs, iets onbestemds, maar ook een warm en menselijk hart.

Ambo Anthos, 254 blz. € 22,99

7 Désanne van Brederode Zielland

Wat als Goebbels met zijn minnares naar Japan was gevlucht? Om die vraag draait de what-if-roman van Désanne van Brederode. Nazi’s nabootsen in boeken en films kan al snel kitscherig worden, maar niet in Zielland. Dat het nationaalsocialisme uitmondde in het allergruwelijkste: daar zal iedereen het mee eens zijn, maar deze overtuigende roman geeft inzicht in de weg ernaartoe.

Querido, 272 blz. € 22,99

8 Cobi van Baars De onbedoelden

Tweelingzussen die niet weten van elkaars bestaan: De onbedoelden is een uitstekende, doordachte verkenning van wat het betekent, of zou kunnen betekenen, om een tweeling te zijn. En wat adoptie voor de betrokkenen inhoudt. Het schijnt op ware gebeurtenissen gebaseerd te zijn, iets waar de auteur een vernuftig spel mee speelt.

Atlas Contact, 240 blz. € 22,99

9 Maral Noshad Sharifi Citroeninkt

In de autobiografische roman Citroeninkt vertelt Maral Noshad Sharifi het krachtige verhaal van het meisje Talar, dat het trauma van haar ouders wil overwinnen. Talar is zo’n meisje dat dat de spanning thuis aan zichzelf wijt en het leed tracht te compenseren. ‘Ik moest anderhalf mens worden’, schrijft Noshad Sharifi in het voorwoord. ‘Wat was afgestorven bij mijn ouders, zou ik weer tot leven wekken.’

Prometheus, 256 blz. € 22,50

10 Gijs Wilbrink De beesten

Na een ontspoorde avond met drank, wiet en een aanranding, keert Isa terug naar haar oude dorp, waar haar invalide vader en motorheld plots vermist is. Wat is er met hem gebeurd? In deze daverende debuutroman voel je de loerende blikken van het Oost-Nederlandse dorpsleven priemen. De beesten is een western, maar dan wel van de grimmige soort.

Thomas Rap, 394 blz. € 23,99

1 Ota Pavel Hoe ik de vissen ontmoette

Hoe ik de vissen ontmoette is volledig opgehangen aan vis en het vissen, iets waarin de Tsjechische Ota Pavel, met Joodse wortels, al jong werd geschoold en wat hij is blijven doen tot het eind van zijn leven. Voor Pavel is vissen een mythische activiteit – zelfs een daad van ultieme vrijheid. Zijn memoires tonen de complete mens aan de hand van de hengelsport.

Vertaling Edgar de Bruin. Koppernik, 178 blz. € 22,50

2 Adania Shibli Een klein detail

Als er één ding geen ‘klein detail’ is, is het wel de verkrachting van en de moord op een bedoeïenenmeisje in de Negevwoestijn, in augustus 1949. Toch heet de roman van Adania Shibli Een klein detail. Dat suggereert, met ironisch understatement, dat de gebeurtenis niet meer dan een voetnoot is in de bloedige geschiedenis in het Midden-Oosten. Maar Shibli maakt het tot een metafoor voor het grote conflict en de menselijke drama’s.

Vertaling Djûke Poppinga. Koppernik, 127 blz. € 21,50

3 Drago Jančar Bij het ontstaan van de wereld

In Bij het ontstaan van de wereld vlucht het jongetje Danijel weg in zijn fantasie. Hij dagdroomt over de nieuwe buurvrouw, Lena. Maar dan krijgt zij volwassen aanbidders, en verliest hij zichzelf. Ging het in Drago Jančars eerdere werk nog over verraad en collaboratie tijdens de Duitse bezetting van Slovenië, in Bij het ontstaan van de wereld komen de naweeën daarvan aan de orde. Het grote leed van de oorlog smelt samen met de kleine pijn van het dagelijks leven.

Vertaling Roel Schuyt. Querido, 240 blz. € 23,99

4 Margaret Atwood Besjes in het bos

Jawel: Margaret Atwood (1939) schrijft in haar nieuwe verhalenbundel Besjes in het bos over de rouw om een overleden kat. Je moet het durven. Maar Atwood geeft het goede voorbeeld: met haar typerende combinatie van bittere ernst en zelfrelativering schrijft zij soeverein en waardevol over ouderdom, rouw en de dingen die voorbijgaan. Zodat het verhaal over een overleden kat meer wordt dan een verhaal over een overleden kat.

Vertaling Lidwien Biekmann. Prometheus, 252 blz. € 23,99

5 Paul Lomami Tshibamba Ngando en andere verhalen

Paul Lomami wordt gezien als de godfather van de Congolese literatuur. In Ngando en andere verhalen geeft hij een inkijkje in het Belgische koloniale regime, maar dan niet vanuit de man met de tropenhelm op, maar vanuit de man in het rurale gebied die opeens in een geheel andere structuur terechtkomt door de eisen van de man met de tropenhelm. De heruitgave van deze indrukwekkende verhalen kreeg in mei van onze recensent vijf ballen.

Vertaling Manik Sarkar. De Geus, 238 blz. € 20,-

6 Sebastian Barry De verre voortijd

Een oud-rechercheur die al begint af te takelen moet weer aan de slag, met een misbruikzaak die z’n heden en herinneringen op zijn kop zet. Met deze roman toont Sebastian Barry wat hij kan, en bewijst hij dat hij bij de groten behoort; niemand schrijft scènes als Barry, zo precies en meeslepend.

Vertaling Jan Willem Reitsma. Querido, 264 blz. € 23,99

7 J.M. Coetzee De Pool

De Pool gaat over een Poolse pianist, een Chopin-vertolker, die met een ‘nieuwe historisch, authentieke’ kijk op Chopin komt. Na afloop van een concert in Barcelona wordt de Pool – die Witold Walczykiewicz heet maar die de Pool wordt genoemd omdat zijn achternaam voor niet-Polen moeilijk uit te spreken is – verliefd op zijn Spaanse gastvrouw Beatriz. Een liefdesgeschiedenis die gaat over vertalen, en bovendien geestig is.

Vertaling Peter Bergsma. Cossee, 160 blz. € 22,99

8 Gabrielle Zevin Morgen en morgen en morgen

Net zo min als het leven is een boek een game. De lezer volgt een onverbiddelijk pad tot de laatste pagina opdoemt. In die zin is literatuur een veel betere, zij het gecondenseerde, aangescherpte afspiegeling van wat leven is. En juist als afspiegeling van mensenlevens is Morgen en morgen en morgen geslaagd. Het is een ode aan vriendschappen die een leven lang meegaan, met alle complexiteiten van dien, een ode aan de liefde, een ode aan gamecultuur en een ode aan de spelende mens.

Vertaling Gerda Baardman. Nieuw Amsterdam, 416 blz. € 24,99

9 Hilary Mantel Voorbij het zwart

Ben je bang voor spoken? Ja? Groot gelijk, lees Voorbij het zwart maar, er is alle reden toe. In die roman spreekt het vanzelf dat de doden de levenden opzoeken. En ze zijn zelden welwillend. Dode mensen zijn ‘niet ineens fatsoenlijk omdat ze dood zijn’, integendeel. En Hilary Mantel is de aangewezen schrijfster om daar op beklemmende wijze verslag van te doen.

Vertaling Harm Damsma en Niek Miedema. Meridiaan, 559 blz. € 32,50

10 Bret Easton Ellis Scherven

Iedereen op de prestigieuze Buckley School loopt weg met de nieuwe leerling, de knappe en innemende Robert Mallory. Hoofdpersonage Bret is de enige die achterdocht koestert. Er is in Los Angeles een seriemoordenaar actief en bij Bret groeit de overtuiging dat Robert niet zomaar een leerling is. Scherven is een boek als een film, met een lange aanloop en een confrontatie op het eind.

Vertaling Robbert-Jan Henkes. Ambo Anthos, 574 blz. € 27,99

1 Michael Bennett Liever het bloed

Liever het bloed is een spannende Nieuw-Zeelandse thriller over politie-inspecteur Hana Westerman – een Maori en alleenstaande moeder – die jaagt op de eerste seriemoordenaar uit de geschiedenis van het land. Uitzonderlijk goed geschreven en rijk aan actuele thema’s, zonder dat het geforceerd aan doet.

Vertaling Catalien van Paassen. A.W. Bruna, 336 blz. € 22,99

2 S.A. Cosby Vlijmscherpe tranen

De boeken van S.A. Cosby zijn méér dan spannend. Vlijmscherpe tranen gaat over homofobie en racisme en is een fenomenale, van energie knetterende thiller over twee vaders, de een zwart, de ander wit.

Vertaling Henk Moerdijk. The House of Books, 336 blz. € 23,99

3 Mathijs Deen De duiker

De Duiker is een volbloed thriller die ook literaire kwaliteiten heeft. Speurzin en medeleven gaan voor de lezer gelijk op. Zo blijkt de waddenthriller uiteindelijk ook te gaan over familiebanden en onder de oppervlakte sluimerende (wraak)gevoelens.

Alfabet, 320 blz. € 20,99

4 John Kuipers Het bedrog van Göring

Vorig jaar debuteerde oud-ANP-journalist John Kuipers met het veelbelovende boek Musserts schaduw, dat zich afspeelt in het Den Haag van juni 1940. Kuipers schrijft beeldend en met veel humor. Deze zomer kwam zijn tweede roman uit, Het bedrog van Göring, opnieuw met inspecteur Charles Swieninck in de hoofdrol.

Cargo, 400 blz. € 21,99

5 Don Winslow Stad van dromen

Stad van dromen is het tweede deel van Don Winslows drieluik over de Ierse en Italiaanse misdaadsyndicaten in het Amerika van de jaren tachtig en negentig. De trilogie zou weleens tot net zo’n meeslepend gangsterepos kunnen uitgroeien als The Godfather. Eerder besprak onze recensent het eerste deel, Stad in brand.

Vertaling Catherine Smit. HarperCollins, 320 blz. € 22,99

1 Rashid Khalidi De honderdjarige oorlog tegen Palestina

De honderdjarige oorlog tegen Palestina is een vlot geschreven geschiedenisboek. Historicus Rashid Khalidi is in zijn morele verontwaardiging wel overduidelijk partijdig, wat niet bepaald bij een serieuze historicus past, maar misschien zou de schijn van objectiviteit in dit geval alleen maar potsierlijk zijn.

Vertaling Annemie de Vries. De Bezige Bij, 408 blz. € 29,99

2 Willem Melching De zelfdenker

Anders dan in een eerdere biografie ligt in De zelfdenker vooral de nadruk op het werk van Karel van het Reve. Melchings biografie laat zien dat het lezen van Van het Reve nog altijd tot helder nadenken stemt. Met name waar het modieus links activisme en Rusland betreft.

Prometheus, 414 blz. € 34,99

3 Frits van Oostrom De Reynaert

Neerlandicus Frits van Oostrom gaat in zijn persoonlijke en ambitieuze boek op zoek naar de oorsprong van Reynaert de vos en maakt meer dan duidelijk dat het magistrale 13de-eeuwse dierenepos Van den vos Reynaerde een meesterwerk is van internationale allure, waar geen houdbaarheidsdatum op zit.

Prometheus, 592 blz. € 35,-

4 Hester den Boer Kamp Erika

Kamp Erika? Zoals de meeste Nederlanders had onderzoeksjournalist Hester den Boer er nog nooit van gehoord. Ze ging op onderzoek uit naar het vergeten Duitse concentratiekamp in Overijssel. Haar boek stemt tot nadenken over de manier waarop met de geschiedenis van de oorlog wordt omgegaan, vooral als het om begrippen als ‘goed’ en ‘fout’ gaat.

Atlas Contact, 288 blz. € 22,99

5 Maarten Doorman Een jager in het woud

In Een jager in het woud verkent filosoof Maarten Doorman de relaties tussen Frankrijk en Duitsland aan de hand van schilderkunst, literatuur, muziek en film. Een urgent boek dat duidelijk maakt hoe nodig het is dat Europese landen compromissen vinden, schrijft onze recensent.

Prometheus, 224 blz. € 22,99

1 Hadley Freeman Good girls: a story and study of anorexia

Alsof de bliksem insloeg, zo plotseling voelde de veertienjarige Hadley Freeman zich dik. Ze herstelde jaren later van anorexia. Maar het begrijpen? Dat lukte niet. In dit soms wrang-grappige boek zoekt ze naar antwoorden.

Harper Collins, 288 blz. € 18,99

2 Trudy Dehue Ei, foetus, baby

Ei, foetus, baby schijnt nieuw licht op de duistere medische geschiedenis van zwangerschap. Dehue onderzoekt de inktzwarte historie achter de ‘abortus provocatus religiosis’: een zwangerschapsbeëindiging niet omdat de vrouw dat wenste, maar om de ongeborene te dopen.

Atlas Contact, 400 blz. € 27,99

3 Herbert Marcuse De eendimensionale mens

De Duits-Amerikaanse filosoof en socioloog Herbert Marcuse schreef in 1964 dit verbluffend vooruitziende betoog dat het onbehagen over onze tijd scherp tegen het licht houdt. Wie deze nieuwe vertaling leest, begrijpt meteen waarom Marcuse nog altijd relevant is.

Vertaling Huub Stegeman. Athenaeum, 279 blz. € 24,99

4 Koen Hilberdink Strijd om de ziel

Deze biografie over de invloedrijke psychiater P.C. Kuiper is ontluisterend. Dit is het verhaal van een man die gedreven werd door een grensoverschrijdende ambitie, bijna een ‘narcisme’, maar juist dat was ook zijn vakgebied. Over hoe zelfinzicht het verliest van zelfrechtvaardiging.

Van Oorschot, 335 blz. € 32,50

5 Olga Tokarczuk De tedere verteller: essays

In haar essaybundel De tedere verteller bespreekt de Poolse Olga Tokarczuk de onoverzichtelijkheid van de moderne wereld, de ‘epidemie van onbestemdheid’. Ze zoekt naar verbinding.

Vertaling Charlotte Pothuizen en Dirk Zijlstra. De Geus, 277 blz. € 23,99

1 Bibi Dumon Tak & Geertje Aalders Heel keverburg kookt (4+)

Het enorme kijkplezier maakt dat dit buitengewoon kleurrijke boek zich onderscheidt van de snel groeiende stapel insecten-non-fictie van de laatste jaren. Bovendien zijn de mestkevergrappen van Bibi Dumon Tak speels, geestig en origineel.

Gottmer, 32 blz. € 17,99

2 Anete Melece Mevrouw Kiosk (4+)

In het prentenboek Mevrouw Kiosk zit Olga vast in haar kiosk. Ze droomt van verre zeeën en de ondergaande zon, maar ze past niet meer door het deurtje, ze zit opgesloten. De thematiek (vastzitten in je comfortzone) is misschien niet iets waar kinderen mee worstelen, maar toch is Mevrouw Kiosk een heerlijk zomers prentenboek.

Lannoo, 40 blz. € 15,99

3 Joke van Leeuwen Dát bedoel ik, zei de zalm (7+)

In Dát bedoel ik, zei de zalm zien we Joke van Leeuwen in topvorm. Het is een kinderboek waar je hart sneller van gaat kloppen. Weerloos en waardevol filosofeert Van Leeuwen over hoe mens, dier en ding zich tot elkaar verhouden.

Querido, 92 blz. € 13,50

4 Bibi Dumon Tak & Annemarie van Haeringen Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda (8+)

Een spreekbeurt door het ene dier over het andere: het is een ingenieus idee. Wat je je daarbij moet voorstellen? Nou, denk aan een mol die zijn spreekbeurt over de langpootmug houdt, een zebra die over ‘puur zwart-witte dieren’ vertelt en de witte neushoorn die gefascineerd is door de schoenbekooievaar.

Querido, 112 blz. € 18,99

5 Koos Meinderts & Annette Fienieg Zebedeus en het ganzenbord van Wisse (9+)

Na dertig jaar wachten is er weer een boek over Zebedeus de beer, van de hand van Koos Meinderts. Er ligt onmiskenbaar een laagje Meinderts-weemoed over het verhaal, extra aangezet door Annette Fieniegs dromerige, innemende illustraties. Daaronder is echter voldoende lucht en licht. ‘Kunst is kippenvel met tranen’, leert Zebedeus op zijn levensweg. En zo is het precies.

Illustraties Annette Fienieg. Hoogland & Van Klaveren, 160 blz. € 17,50

6 Marjolijn Hof De kaarten van madame Petrova (10+)

De setting van De kaarten van madame Petrova doet denken aan Astrid Lindgrens De gebroeders Leeuwenhart. Middeleeuws, sprookjesachtig, met een rauw randje van kinderarbeid, alcoholisme en armoede. Dit adembenemende vervolg op Lepelsnijder is vanaf het eerste moment spannend en intrigerend.

Illustraties Annette Fienieg. Querido, 230 blz. € 18,99

7 Annejan Mieras Het kleine heelal (10+)

In dit originele en stilistisch sterke verhaal gaat over de tegendraadse maar trouwhartige Raaf (10) die wil weten of je dezelfde blijft ‘als alles om je heen verandert’. Raafs vader lijkt met de noorderzon vertrokken en zij en haar moeder zijn verhuisd naar een smoezelige stacaravan. Een rijk en intelligent boek dat sprankelt als de sterren.

Lemniscaat, 205 blz. € 14,99

8 Marco Kunst Het touw en de waarheid (11+)

Het touw en de waarheid is nu eens een keer geen maatschappelijk betrokken jeugdboek, maar een universeel, gevoelig (liefdes)sprookje. De verweesde Kyra en Ylan zoeken naar respectievelijk nieuwe kleur in het leven, en de waarheid. Marco Kunst schrijft in een taal die net zo deint en bruist als de zee.

Lemniscaat, 120 blz. € 16,99

9 Yorick Goldewijk Duizend & ik (13+)

Goldewijk zet zijn hoofdpersoon, een meisje genaamd Acht, levensecht neer. Hartverscheurend eenzaam en vervreemd van zichzelf en haar wereld. ‘Waar ben ik, wat ben ik?’, vraagt ze zich af. Zit ze gevangen in een nachtmerrie? In een Matrix-achtige computersimulatie? Goldewijk schreef een relevant, actueel en prikkelend boek, waarin niets is wat het lijkt.

Illustraties Yvonne Lacet. Ploegsma, 176 blz. € 17,99

10 Erna Sassen Neem nooit een beste vriend (15+)

In Neem nooit een beste vriend beschrijft Erna Sassen het leven van de zeventienjarige Joshua en zit ze dichter op de actualiteit dan ooit. Diversiteit, ‘gevalletjes van culturele toe-eigening’ en zelfs ‘die lul van een Thierry Baudet’ komen voorbij. De tekeningen van Martijn van der Linden zijn bovendien geweldig en volstrekt geloofwaardig. Dit boek wil je als jongere niet missen. Als oudere trouwens ook niet.

Illustraties van Martijn van der Linden. Leopold, 272 blz. € 17,99