Kunst blijft gewoon extreem lekker

‘There is a world elsewhere”, schreef Shakespeare in zijn laatste tragedie Coriolanus, volgende maand te zien bij Het Nationale Theater. Maar welke wereld is dat? Traditiegetrouw blikken we begin januari vooruit op het cultuurjaar dat voor ons ligt. De kaartjes voor de grote Vermeer-tentoonstelling zijn gekocht, de hoogtepunten geïnventariseerd: u vindt onze selectie in deze special. Maar wat ligt er naast de bekende paden – klaar om ontdekt te worden?

Kunst, blijkt uit de vele gesprekken met jonge én oude kunstenaars die we voerden, is als een bril op de wereld buiten onze eigen voordeur. Soms functioneert ze als een zonnebril, omdat we het harde licht niet velen. Soms als spiegelbril, om het mooie én lelijke te reflecteren. Als vergrootbril, om het kleinste scherp te zien. Of als verte-bril, om de blik te verruimen, of als VR-bril om te kunnen tijdreizen. Maar uiteindelijk gaat het steeds om die world elsewhere. En om het levend houden van onze nieuwsgierigheid daarnaar, en het besef dat een duik buiten je eigen bubbel geen energie kost, maar oplevert: de verrassing als mentaal krachtvoer.

Choreografen Toer van Schayk en Rudi van Dantzig dachten meesterballerino Rudolf Nureyev – 30 jaar dood en onderwerp van een nieuwe voorstelling – met al zijn sterallures en roofdiercharme wel zo’n beetje te kennen. Tot hij als logé hun binnenwereld betrad, en ze opkeken van zijn dienstbare vriendelijkheid. („Ik zal jullie bed zo ook even opmaken”).

Orkestdirigent Herbert Blomstedt (95) schuift zijn podiumpensioen voor zich uit, omdat de musici met wie hij werkt nog steeds zijn visie scherpen op stukken die hij al 70 jaar kent. Femke Brockhus, één van de negen talenten die we spraken en die door Andreas Terlaak zijn fotografeerd, beziet de wereld (ja, zelfs de supermarkt) met schrijversogen, zodat ze altijd kan uitwijken naar een „werkelijkheid 2.0”. Popmusici bezien diezelfde wereld zonder uitwijkoptie en reageren dus met een hausse aan protestsongs. En actrice (en Wie is de Mol-kandidaat) Sarah Janneh verheugt zich op de avonden, omdat ze al spelend, in die fictieve andere wereld van het theater, haar helderste uren beleeft.

Kunst brengt kunstenaars én kunstkijkers nieuwe inzichten. Door Coriolanus snappen we de Capitoolbestorming beter, door Beethoven onszelf. Nog altijd vindt dirigent Blomstedt bij elk bezoekje aan Japan een fruitmand op zijn hotelkamer. Cadeaus van een fan, die zich door de muziek bevrijd voelde van zijn depressies. Blomstedt eet de mand altijd met smaak leeg, vertelde hij.

„Kunst kán inzichten losmaken. Maar het zijn ook gewoon extreem lekkere vruchten.”