Helen Molesworth, voormalig hoofdconservator van het contemporaine kunstmuseum MOCA in Los Angeles, is groot liefhebber van het minimalistische werk van de Amerikaan Carl Andre. Ze houdt eveneens van de kunst van zijn vrouw, de van oorsprong Cubaanse Ana Mendieta. Zij overlijdt in 1985. Ze valt uit het raam van een torenhoge flat op Manhattan, het appartement van Carl Andre. Of is ze geduwd door Andre, die een kwade dronk heeft?
Dat is de hoofdvraag van deze podcast die iets te lang duurt, helaas, maar die wel interessante vragen opwerpt over de kunstwereld waarin slachtoffer, verdachte én de podcastmaker leven. Hoe machtig zijn bewonderde kunstenaars? Welke rol speelde genderongelijkheid in de toch voor progressief doorgaande kunstwereld van New York? En, belangrijkste vraag wellicht en één die de laatste tien jaar steeds nadrukkelijker wordt gesteld: mogen we genieten van kunst gemaakt door vreselijke mensen? In dit geval: een vreselijke man. Wat dat is wel een beetje een bezwaar van deze podcast: de maker is wel erg overtuigd van diens schuld. Dit terwijl Andre – even for the record – door de rechtbank is vrijgesproken. Toegegeven, niet door het bewijs van zijn onschuld, maar door het gebrek aan bewijs dat hij zijn vrouw uit het raam heeft geduwd, of gegooid. Hij overleed in januari van dit jaar.
Bij een steekincident aan de voet van de Erasmusbrug in Rotterdam zijn donderdagavond één dode en een zwaargewonde gevallen. De verdachte werd door omstanders en door politieagenten overmeesterd en raakte daarbij ook gewond. Dat heeft de politie donderdag telefonisch bevestigd.
De verdachte wordt momenteel behandeld aan zijn verwondingen in het ziekenhuis en zal daarna gehoord worden. Van levensbedreigende verwondingen is volgens een politiewoordvoerder geen sprake. De politie is direct begonnen met een onderzoek naar het steekincident en roept getuigen op om zich te melden. Ook het zwaargewonde slachtoffer is in het ziekenhuis opgenomen.
Getuigen zeiden dat de man ‘Allahoe Akbar’ riep bij zijn aanval, zo bevestigt de politiewoordvoerder. Laatstgenoemde wil nog geen conclusies verbinden aan die informatie, maar houdt rekening met alle mogelijke scenario’s bij het verdere onderzoek.
Volgens De Telegraafzou de mesaanval te maken kunnen hebben met een verder onbekend incident dat bij museum Remastered aan het Willemsplein zou hebben plaatsgevonden. Een man die de verdachte hielp te overmeesteren zegt dat die met twee ,,vleesmessen” zou hebben gestoken.
De aanval op piepers en walkie talkies in Libanon is een „onwettige manier van oorlogvoering”. Dat zegt Lama Fakih, directeur van Human Rights Watch (HRW) in het Midden-Oosten en Noord-Afrika en hoofd van het kantoor in Beiroet. Een onpartijdig onderzoek naar de aanval is dringend nodig, aldus Fakih telefonisch vanuit de Libanese hoofdstad.
Lama Fakih, directeur van Human Rights Watch in het Midden-Oosten en Noord-Afrika en hoofd van het kantoor in Beiroet. Foto HRW
Hoe is de situatie nu in Libanon?
„Er heerst een gevoel van paniek dat er op ieder moment weer apparaten kunnen exploderen. Mensen verkeren in onzekerheid over wat hen mogelijk nog te wachten staat. De impact van de aanval is verwoestend. Tientallen mensen werden gedood en duizenden raakten gewond. De verwondingen zijn in veel gevallen zeer ingrijpend, zoals traumatische verwondingen aan het gezicht en het verlies van zicht.”
Hoe verhoudt de aanval zich tot het internationaal recht?
„De piepers en walkie talkies waren voorzien van boobytraps en de apparaten bevonden zich in ieder geval in sommige gevallen op of rond burgers en in burgergebieden. Het gebruik van alledaagse burgerobjecten als explosieven brengt burgers in groot gevaar en is in strijd met het oorlogsrecht. Op beelden van apparaten die exploderen in openbare ruimten en bevolkte gebieden is te zien dat ze niet enkel gericht konden worden op militaire doelen. Een van de basisprincipes van het internationaal recht is dat elke strijdende partij onderscheid moet maken tussen een strijder en een burger bij het uitvoeren van aanvallen. Bij duizenden gelijktijdige explosies, als je niet precies weet waar de apparaten zich bevinden en wat de impact op de burgerbevolking is, kun je geen gepast of wettelijk onderscheid maken tussen strijders en niet-strijders. Dat is waar het hier om gaat. Het is een onwettige manier van oorlogvoering.”
Lees ook
Oorlogsmisdaad of geoorloofde sabotage-actie? Juristen zijn verdeeld over aanval op Hezbollah
Hoe onderzoekt Human Rights Watch in Libanon de aanval? En wat is er tot nu toe bekend over de burgerslachtoffers?
„Ons lokale team interviewt slachtoffers en omstanders en probeert te begrijpen wat de aanvalsmethode was. Er is enige tijd nodig om de volledige omvang van de schade te onderzoeken en het aantal burgerslachtoffers vast te stellen. Hezbollah heeft laten weten dat zij de piepers niet alleen onder strijders hebben verspreid, maar ook onder anderen binnen de organisatie in niet-militaire posities. Afgelopen dinsdag waren er onder de dodelijke slachtoffers in ieder geval twee kinderen en twee medici. In één geval liep een man, een burger, op straat toen iemand met een pieper een oproep ontving, en omdat hij in zijn buurt was, verloor hij zijn oog.”
Is de aanval een oorlogsmisdaad?
„Er is een onafhankelijk onderzoek nodig om tot een conclusie te komen. Israëls bondgenoten zouden daarnaast druk moeten uitoefenen dat het zich aan zijn verplichtingen volgens het internationaal humanitair recht houdt. Wij dringen er bij Libanon op aan om toe te treden tot de jurisdictie van het Internationaal Strafhof. Libanon heeft het Statuut van Rome niet geratificeerd, maar door het Strafhof rechtsmacht te geven, kunnen slachtoffers van oorlogsmisdaden in Libanon, en slachtoffers van oorlogsmisdaden die vanuit Libanon zijn begaan, naar de rechter stappen en gerechtigheid eisen.”
Lees ook
Oorlogsmisdaad of geoorloofde sabotage-actie? Juristen zijn verdeeld over aanval op Hezbollah
Wanneer het gezang steeds luider klinkt, vroeg op de avond in de Kuip in Rotterdam, lijkt er daadwerkelijk even hoop te zijn. Feyenoord tegen Bayer Leverkusen begint bijna, de Champions League-hymne is net gespeeld. De sfeer is uitstekend, als de zon langzaam wegzakt boven het stadion.
Stampende techno beats hebben onophoudelijk geklonken, in het kleine uur voorafgaand aan het eerste duel van Feyenoord in het belangrijkste Europese clubtoernooi. ‘Nobody said it was easy’, galmt door de oude Kuip, als de basisspelers van Feyenoord naar de kleedkamer lopen, flink aangemoedigd. Eenvoudig zal het niet worden.
De superioriteit van Leverkusen, afgelopen seizoen met overmacht landskampioen van Duitsland, wordt direct zichtbaar. Het verschil met Feyenoord, dat een rommelige transferzomer en competitiestart kende, is enorm. De nieuwe Feyenoord-rechtsback Jordan Lotomba verliest al binnen dertig seconden de bal, wanneer hij het middenveld probeert in te dribbelen. Na anderhalve minuut trapt centrale verdediger Gernot Trauner paniekerig de bal weg, als hij onder druk wordt gezet.
Zuid-Koreaanse debutant
„Bij momenten zijn we nog zoekende, wat logisch als je veel nieuwe spelers hebt”, zei aanvoerder Quinten Timber een dag eerder. Coach Brian Priske stelde dat zijn selectie voor 40 procent uit nieuwe spelers bestaat. „Het kost wat tijd om ons aan te passen aan hoe we willen trainen en spelen.”
De Zuid-Koreaanse middenvelder Hwang In-beom is een van de vele spelers die ingepast moet worden. Deze zomer is hij voor zo’n zeven miljoen euro gekocht van Rode Ster Belgrado, donderdagavond maakt hij zijn debuut. Hij brengt „ervaring, kwaliteit, loopvermogen”, zegt Priske voor het duel op tv. Hij laat zich direct gelden, neemt de eerste hoekschop na drie minuten – scherp indraaiend.
Het is een voetnoot bij de ontmaskering van Feyenoord, sneller dan verwacht, na drie succesvolle jaren onder coach Arne Slot, die naar Liverpool FC vertrok. Feyenoord oogt uiterst onwennig, raakt regelmatig verdwaald in de opbouw. Automatismen zijn nog moeilijk te ontdekken, na drie maanden onder Priske.
Door het ontbreken van een duidelijke structuur, wordt het gebrek aan handelingssnelheid goed zichtbaar. Zoals bij een balaanname van Timber, in een beloftevolle situatie, wat leidt tot balverlies. Of een bal breed van spits Santiago Giménez na twintig minuten, zomaar richting een Duitse tegenstander. Een gebrek aan afstemming is kort voor rust ook te zien als Ramiz Zerrouki en Lotomba beiden richting een hoge bal springen.
Mogelijkheden uit open spel creëert Feyenoord nauwelijks, op een paar aardige afstandsschotten van Hwang en Timber na. Daar staat het verfijnde, verzorgde combinatievoetbal van Leverkusen onder coach Xabi Alonso tegenover. Dat speelt met de ruimte, door slimme diepteloopjes en positiewisselingen, met aanvallers Florian Wirtz en Martin Terrier die soms van kant wisselen. De aanvalspatronen zijn perfect ingeslepen, regelmatig wordt Feyenoorder Hwang handig naar de zijkant gelokt door Leverkusen, waardoor er in de as ruimte vrijkomt
Bal eenvoudig ingeleverd
Is het de spanning? Na amper vijf minuten komt middenvelder Zerrouki, vorige zomer een van de topaankopen, aan de bal op eigen helft. Nu is het zoeken, een overtal proberen te creëren. Zerrouki wordt niet onder grote druk gezet, toch levert hij de bal eenvoudig in bij Robert Andrich. Wirtz profiteert, met een bekeken schot in de hoek, buiten bereik van doelman Timon Wellenreuther: 0-1. Zerrouki lijkt zijn fout kort erop goed te maken, maar zijn gelijkmaker uit een hoekschop wordt afgekeurd omdat hij buitenspel staat.
Leverkusen speelt met Feyenoord, in een voor de thuisclub dramatische eerste helft. De sterke spits Victor Boniface zet na een halfuur een aanval op, geeft een merkwaardig balletje – met links, waar hij eerst met rechts leek te gaan passen – op de opkomende rechtsback Jeremie Frimpong. Die levert een uitstekende voorzet af op Alejandro Grimaldo, die 0-2 maakt. De gebalde vuisten bij Xabi Alonso.
Feyenoord oogt aangeslagen, stuurloos. Aanvallend machteloos én kwetsbaar in de omschakeling. Als een aanval wordt afgeslagen, breekt Leverkusen snel uit, via een schitterende pass van Martin Terrier op opnieuw Frimpong. Feyenoord geeft veel te veel ruimte weg. Wirtz sprint vanaf de middenlijn, Hwang kan hem niet bijhouden, rechtsback Lotomba probeert het niet eens meer. Frimpong vindt zoekt Wirtz, die het fraai afmaakt met rechts: 0-3.
Een enkele Feyenoord-supporter applaudisseert cynisch, bij 0-4 kort voor rust. Een kopbal van verdediger Edmond Tapsoba rolt via de binnenkant van de voet van Wellenreuther onhandig binnen – het (eigen) doelpunt komt op naam van de doelman. Wilde armgebaren zijn te zien, een luid fluitconcert klinkt als Feyenoord naar de kleedkamer gaat voor de rust.
De tweede helft lijkt Leverkusen niet meer voluit te spelen, waarmee een grotere afstraffing voor Feyenoord wordt voorkomen. Even wordt er nog gejuicht, maar een doelpunt van invaller Ayase Ueda halverwege de tweede helft wordt afgekeurd vanwege buitenspel.
De gevoelige conclusie na de eerste van acht speelrondes in de Champions League is dat Feyenoord aanzienlijk tekort komt voor dit niveau. Dat geeft te denken voor de confrontaties met topclubs Manchester City en Bayern München, later deze Champions League.
Er klinkt nog een lauw applausje, even na half negen in de Kuip. Na drie mooie jaren, is Feyenoord terug op aarde.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data121968807-5950e1.jpg|https://images.nrc.nl/rcR50yqvFNyCUtZrRwsUbubVWXc=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data121968807-5950e1.jpg|https://images.nrc.nl/mK2jYWEh999i-1iNf5HnsYC4pf8=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data121968807-5950e1.jpg)
