Taqwa Ali (1997, Soedan) maakt raadselachtige landschappen, er kan zand of klei in verwerkt zitten, maar ook gefermenteerde bloemen of rode kleurstof gemaakt van hibiscus, de nationale bloem van haar geboorteland. Lieve Hakkers (1996, Nederland) schildert in een schemergebied tussen figuratie en abstractie, je ziet situaties die je moeilijk kunt duiden: is het pijnlijk, te intiem, ontroerend of nog iets anders. Eniwaye Oluwaseyi (1994, Nigeria) portretteert zelfbewuste, zwarte mensen in een alledaagse, realistisch geschilderde omgeving, die op een of andere manier toch magisch aandoet.
Zij zijn dit jaar de winnaars van de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst, bedoeld als aanmoedigingsprijs voor jonge (onder de 35 jaar), in Nederland werkzame kunstenaars. De prijs werd in 1871 door koning Willem III ingesteld als ‘Koninklijke Subsidie voor Vrije Schilderkunst’ en is sindsdien 154 keer uitgereikt door hem en zijn opvolgers. Deze vrijdag onderscheidde koning Willem-Alexander de winnaars in het Paleis op de Dam. Daar zijn hun schilderijen, en die van twaalf andere genomineerde kunstenaars, nog tot eind maart te zien. Aan de prijs is een geldbedrag van 9.000 euro verbonden.
Opvallend aan de inzendingen van de laatste jaren, schrijft de jury in het rapport, „is dat er meer vrouwen dan mannen meedingen”. Verder valt op „dat de meeste kunstenaars een voorkeur hebben voor figuratie en vormen van realisme”. En: „Ondanks of dankzij de blik op werelden die zich voorheen slechts via fysieke reizen openden, zien we dat jonge kunstenaars een belangrijke inspiratiebron vinden in hun persoonlijke leefwereld.” Criteria voor de jury waren eigenheid van het werk, visuele zeggingskracht, materiaalgebruik en of en hoe het ingezonden werk onderscheidend was.
Taqwa Ali
Aan de titels van haar landschappen voegt Taqwa Ali soms satellietcoördinaten toe, zoals bij Bao Mountain Rocks, 11°17’51”N 34°03’45”E of Meena Kosty, 11°19’31”N 34°04’09”E. Het zijn plekken waaraan ze herinneringen heeft, maar waarnaar ze door de aanhoudende oorlogen niet terug kan keren. Vaak zijn de werken korrelig en oneffen, door vegen en lijnen kan het lijken alsof er sporen in het landschap zijn achtergebleven. De jury roemt „de manier waarop Taqwa Ali met fragiele materialen als zand en extracten van planten krachtige beelden maakt, die uitdrukking geven aan ontheemding en verlangen”. Haar moeder, die ze al tien jaar niet heeft gezien, kweekt de hibiscus die ze gebruikt in haar schilderijen. „De werken zijn ook een soort brieven aan mijn moeder”, zegt ze in het juryrapport.
Lieve Hakkers
De mensen op de schilderijen van Lieve Hakkers, en wat ze daar aan het doen zijn, zie je pas als je er beter naar kijkt. Op TV Kisses bijvoorbeeld zijn twee figuren aan de onderrand van het schilderij elkaar aan het zoenen, terwijl een soortgelijke scène zich afspeelt op een helblauw tv-scherm – dat zie je wel meteen. Het moment is tegelijk intiem en afstandelijk, je weet niet goed wat te denken. Bij Lieve Hakkers waardeert de jury „de indringende wijze waarop ze haar subtiele observaties van bepaalde momenten en gevoelens weet om te zetten in een sfeervolle beeldtaal, waarop ook de toeschouwers hun associaties kunnen loslaten”.
Eniwaye Oluwaseyi
De realistisch geschilderde figuren op de kleurige, gedetailleerde schilderijen van Eniwaye Oluwaseyi zijn vaak vrienden, kennissen of familieleden. Zij zitten ontspannen op een bank (Nestled dream) of hebben een ritje in een carrousel (Riding the Stars to Find the Sun). Tegelijk is de alledaagsheid om hen heen magisch, er komen werelden bijeen die anders niet samengaan. Met dit soort werken, zegt Eniwaye Oluwaseyi in het juryrapport, „wil ik graag dat mensen zich afvragen wat ze zien: het gaat mij niet alleen om het maken van een mooi schilderij, ik wil dat de schilderijen gesprekken op gang brengen”. Voor de jury gold dat hij „overtuigde met figuren die op indringende wijze worden weergegeven en die zich de ruimte op vanzelfsprekende wijze toe-eigenen”.
Voor de 154ste editie van de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst hadden dit jaar 379 kunstenaars 2.300 beelden ingezonden. Aan 30 van hen is gevraagd extra schilderijen in te zenden voor de tweede ronde, 15 werden genomineerd. Naast de schilderijen van Taqwa Ali, Eniwaye Oluwaseyi en Lieve Hakkers is in het Paleis op de Dam werk te zien van de genomineerden Akiboji, Gegee Ayurzana, Eddy Eustache, Jesse Fischer, Frederique Jonker, Shani Leseman, Samuel Mackiewicz, Jochem Mestriner, Josse Pyl, Pedram Sazesh, Thijs Segers en Marilyn Sonneveld.
