Klaus Schwab, oprichter van The World Economic Forum, stopt als voorzitter

De Japanse organisatie Nihon Hidankyo, waaraan vrijdag in Oslo de Nobelprijs voor de Vrede werd toegekend, vertegenwoordigt de Japanse overlevenden van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Hun verhalen moeten duidelijk maken waarom kernwapens moeten worden uitgebannen.

De organisatie werd in 1956, elf jaar na de atoombombardementen, opgericht toen Japanse vissers stralingsziekte opliepen door een Amerikaanse proef met een waterstofbom in de Grote Oceaan. Het incident leidde in Japan tot protesten tegen kernwapens, waaruit Nihon Hidankyo ontstond. Sindsdien heeft de organisatie gepleit voor de complete afschaffing van kernwapens.

De toekenning komt aan de vooravond van de tachtigjarige herdenking van de atoombombardementen op Hiroshima en Nagasaki, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in augustus 1945. Bij die twee kernexplosies kwamen naar schatting 210.000 mensen om het leven, vrijwel uitsluitend burgers. Nihon Hidankyo is de enige landelijke organisatie voor slachtoffers. De overlevenden, die in het Japans de naam hibakusha krijgen [mensen die zijn blootgesteld aan radioactieve straling], vormen het overgrote deel van de leden.

Lees ook

Overleven in de hel, op de dag dat de bom op Hiroshima viel

Dat stelt de organisatie wel voor uitdagingen: de naar schatting 107.000 resterende overlevenden zijn volgens de overheid nu gemiddeld 85 jaar oud. Deze vergrijzing maakt het voor hibakusha steeds moeilijker om hun ervaringen te delen of door te geven aan de jongere generatie. Ook heeft Nihon Hidankyo, met kantoren in het hele land, recent twee afdelingen moeten sluiten vanwege een gebrek aan mensen.

Het Nobelcomité wees vrijdag dan ook op de langdurige strijd van de organisatie, al 68 jaar, en het belang van luisteren naar de nog levende slachtoffers: „Op een dag zullen de overlevenden van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki niet meer onder ons zijn als getuigen van de geschiedenis.”

Kernwapenverbod

Voorzitter Jørgen Watne Frydnes van het Nobelcomité zei dat het Nihon Hidankyo de prijs toekende omdat de organisatie door middel van getuigenverklaringen laat zien dat kernwapens nooit meer gebruikt mogen worden. Dat doet Nihon Hidankyo wereldwijd door de organisatie van symposia en workshops waarin slachtoffers spreken, en van fototentoonstellingen over de gevolgen van de kernbommen.

Daarbij lobbyt de organisatie actief bij internationale organisaties. Toen de Verenigde Naties in 2017 onderhandelden over het Verdrag voor het verbod op kernwapens, verzamelde ze meer dan drie miljoen handtekeningen ter ondersteuning van het verdrag. Het zou daarna nog vier jaar duren voordat het minimumaantal van vijftig lidstaten het verdrag had ondertekend en het in werking trad. Om meer landen te overtuigen mee te doen, zette Hidankyo daarom de Hibakusha Internationale Petitie op, en verzamelde het ruim 13,7 miljoen handtekeningen.

Hoewel grote kernmachten zoals de Verenigde Staten, Rusland en China het verdrag nog steeds afwijzen, heeft het document een belangrijke symbolische betekenis gekregen. „De buitengewone inspanningen van Nihon Hidankyo en andere vertegenwoordigers van de hibakusha hebben sterk bijgedragen aan de totstandkoming van het kernwapentaboe,” zei Frydnes.

Enorme impuls

De leden van Nihon Hidankyo zijn overrompeld door de prijs. Toshiyuki Mimaki, de voorzitter van de organisatie, sprak zijn blijdschap uit en zei dat de prijs een enorme impuls zal geven aan de wereldwijde beweging voor kernontwapening. „Het voelt alsof ik droom”, zei Mimaki vrijdag zichtbaar geëmotioneerd tijdens een haastig belegde persconferentie in Hiroshima, die rechtstreeks werd uitgezonden op de Japanse televisie. Hij benadrukte dat hij blijft geloven in een wereld zonder kernwapens en dat de prijs die boodschap verder zal versterken.

De organisatie hoopt dat de toekenning ook zal helpen om de vergrijzing in haar gelederen een halt toe te roepen. Op de persconferentie was een aantal jongere activisten aanwezig die zich inzetten om de verhalen van de hibakusha levend te houden.

„Ik kreeg kippenvel bij de bekendmaking”, vertelde een middelbare scholier, een van de jongste leden. Ze hoopt nu dat de Nobelprijs meer jonge Japanners zal inspireren om zich aan te sluiten bij de strijd voor kernontwapening.

Delen

Mail de redactie

De plannen van minister Barry Madlener (Infrastructuur, PVV) om de maximumsnelheid op enkele snelwegen te verhogen naar 130 kilometer per uur lopen hoogstwaarschijnlijk grote vertraging op vanwege de stikstofregels. De verhoging van de snelheid levert een dusdanig hoge toename op van de stikstofbelasting op natuurgebieden, dat extra ecologisch onderzoek gedaan moet worden. Dat blijkt uit berekeningen van NRC.

Madlener kondigde deze week aan dat hij de maximumsnelheid op vier plekken wil verhogen naar 130 kilometer per uur. Het gaat om de snelwegen over de Afsluitdijk; tussen Lelystad-Noord en de Ketelbrug; van Zuidbroek in Groningen naar de Duitse grens; en van knooppunt Holsloot in Drenthe naar de Duitse grens. Hier mag nu tussen zeven uur ’s avonds en zes uur ’s morgens ook al 130 kilometer per uur worden gereden, maar overdag ligt de maximumsnelheid op 100 kilometer per uur.

Het ministerie van Infrastructuur hoopte dat een snelheidsverhoging mogelijk zou zijn zonder extra ecologisch onderzoek, schreef Madlener in zijn brief aan de Tweede Kamer. Zo’n onderzoek is „omvangrijk” en vraagt „veel doorlooptijd en capaciteit”, aldus de minister. Juist daarom had Madlener vier trajecten gekozen, waarop hij dacht dat de snelheidsverhoging „kansrijk” zou zijn.

Stikstofniveaus

De snelheid zou kunnen worden verhoogd als uit een modelberekening zou blijken dat de toename van de stikstofniveaus op kwetsbare natuur onder een bepaald niveau zou blijven. Die berekeningen heeft het ministerie nog niet uitgevoerd, laat het desgevraagd weten. Tot nu toe is alleen aan experts gevraagd waar zij kansen zagen om de snelheid te verhogen. Daarbij is rekening gehouden met onder meer stikstofuitstoot en geluidsoverlast. Op basis van de uitspraken van die experts zijn de vier trajecten gekozen.

NRC rekende zelf uit wat de gevolgen van de snelheidsverhoging zouden zijn. Dat gebeurde met Aerius, het rekenmodel dat de overheid gebruikt om stikstofberekeningen te maken, en de verkeersbewegingen van 2023.

Aanvullend ecologisch onderzoek is nodig als de verhoging van de maximumsnelheid zou leiden tot een jaarlijkse toename van meer dan 0,005 mol – de eenheid waarmee stikstofneerslag wordt uitgedrukt – op een hectare kwetsbaar natuurgebied.

Dat blijkt bij alle vier de snelwegen het geval. Zo leidt de verhoging van de snelheid op de Afsluitdijk tot een toename op stikstofgevoelige delen van de Waddenzee van 0,04 mol. Ook bij de andere trajecten leidt de snelheidsverhoging tot toenames die ruim boven de grens liggen.

Het ministerie reageert op vragen van NRC met de uitspraak dat het nu onderzoek doet naar de effecten van de snelheidsverhoging op de snelwegen. Als daaruit blijkt dat de toename van de stikstofneerslag te hoog is, „moet er inderdaad aanvullend ecologisch onderzoek worden gedaan”, aldus een woordvoerder van het ministerie.

Wellicht is het dan alsnog mogelijk dat de snelheid wordt verhoogd, maar dat loopt dan wel flinke vertraging op, zoals Madlener in zijn Kamerbrief al schreef. De kans is bovendien groot dat dit besluit door milieuorganisaties wordt aangevochten bij de rechter.

100 kilometer per uur

De maximumsnelheid op snelwegen werd in maart 2020 verlaagd; sindsdien mag er in het hele land tussen 6 en 19 uur maximaal 100 kilometer per uur worden gereden. Het kabinet hoopte daarmee de stikstofneerslag in natuurgebieden te verlagen, om zo ruimte te maken voor bouwprojecten. Volgens berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving en de Wageningen Universiteit daalde de uitstoot van het verkeer door die maatregel met 4 procent.

Het is moeilijk de snelheid nu weer te verhogen. De rechter heeft tot nu toe steeds bepaald dat er geen extra stikstof mag worden uitgestoten, tenzij kan worden aangetoond dat de natuur daar niet door verslechtert. Ook bouwprojecten liggen om die reden stil, en boeren mogen hun veestapel niet uitbreiden.

In theorie is er ook een andere optie om de snelheidsverhoging toch door te voeren. Het ministerie kan bijvoorbeeld stikstofrechten van een boer opkopen. Die zou dan minder vee moeten houden, en met de ruimte die daardoor ontstaat zou de snelheid toch omhoog kunnen. Madlener heeft echter in zijn Kamerbrief al expliciet aangekondigd dat hij dat niet gaat doen, omdat dat gevoelig ligt in de landbouwsector.

Lees ook

Kabinet schuift herintroductie 130 als maximumsnelheid voor zich uit: verder onderzoek nodig

Delen

Mail de redactie