Klagen doen ze niet, hier in Kirchroa

Even slaat de twijfel toe, dinsdagochtend op station Kerkrade Centrum. Naast het spoor staat een zwaar gehavend appartementengebouw. Het zal toch niet…? „Schei oet”, zegt een voorbijganger. „Gewoon bouwwerkzaamheden.” En die geknakte eik in het Stadspark? Omgegaan in de storm, aldus twee mannen van de groenvoorziening. „Geen bevingsschade.”

Afgelopen vrijdag om 08.00 uur werd Kerkrade getroffen door een aardbeving met een kracht van 2,4. Een lichtgewicht, in geologenogen, maar door de geringe diepte – 5 kilometer onder het oppervlak – wél goed voelbaar. Regionale media deden verslag van rinkelende glazen en rammelende kasten. Maar de inwoners halen er hun schouders over op. De wijkagent, de VVV-dame, de klanten van café Happy Days: ze zijn er allemaal doorheen geslapen. Zelfs bij Glas Parkstad – ‘dé glasspecialist van Zuid-Limburg’ – is alles heel gebleven.

Klagen doen ze niet, hier in Kirchroa – zeker niet nu er in Tibet net een beving met een kracht van 7,1 plaatsvond. „Er gebeurt ook veel móóis in Kerkrade”, zegt een oudere vrouw bij Albert Heijn. Ze somt op: de uitgestorven gewaande juchtleerkever die in 2020 in GaiaZOO werd herontdekt, het steenkoolverleden… Toch heeft dat laatste ook een keerzijde. Want áls ze zich al zorgen maken in Kerkrade, dan is dat over de oude mijn.

‘De ondergrond rond Kerkrade is een gatenkaas”, zegt Ben Gales. Twee weken terug gaf hij in de bibliotheek een lezing over de ‘naijleffecten’ van de lokale steenkoolmijnbouw. „Precies vijftig jaar nadat de mijn sloot.” Als gepensioneerd economisch historicus aan de Rijksuniversiteit Groningen woont hij in het noorden, maar zijn wortels liggen in Zuid-Limburg. Bevlogen vertelt Gales over de abdij van Rolduc die in de achttiende eeuw steenkool ging mijnen, waarna de ondergrond geperforeerd raakte door de aanleg van steeds weer nieuwe schachten.

Juist sinds de mijnsluiting zijn er problemen, onder andere door instortende schachten. Daardoor ontstaan zinkgaten: grote, cirkelvormige depressies. „Maar de ligging van de schachten is lastig te achterhalen. En soms staat er bebouwing bovenop.”

In de Franciscanerstraat bijvoorbeeld verdween in de zomer van 2020 plotseling een heel stuk straat de diepte in. Inmiddels is er niets meer van te zien; het gat werd gevuld met cement. Maar aan de westrand van de stad is in het hoge, natte gras nog duidelijk een gat van 6 meter diep zichtbaar, ontstaan in 2006.

In tegenstelling tot de zinkgaten zijn de aardbevingen wél natuurlijk, benadrukt Gales, ontstaan door wrijving langs een geologische breuklijn. „Ze zijn dus niet, zoals in Groningen, man-induced.” Al is dat ook niet helemaal uit te sluiten: stijgend mijnwater kán voor extra spanning rond breuken zorgen.

In GaiaZOO hebben de dieren vooralsnog nergens last van: niet van gaten, niet van bevingen. De lynxen, de giraffes, de bosrendieren: ze bleven vrijdag allemaal volkomen onverschillig. En de juchtleerkever? Die heeft zich bij een zoektocht afgelopen najaar helaas niet meer laten zien. Al betekent dat niet dat hij echt weg is. Want de kever met zijn steenkoolzwarte schild blijft net zoals een oude mijnschacht het liefst compleet onvindbaar.



Delen