Kieswijzeren

In totaal zijn dit jaar 122 Nederlandse restaurants bekroond met één of meerdere befaamde Michelinsterren. Hoe kies je welke je het liefst wil bezoeken? De culinaire journalisten van NRC helpen je op weg met hun culinaire gidsen en restaurantrecensies. Zes Michelinrestaurants waarover zij in het afgelopen jaar hebben geschreven, op een rij.

Apeldoorn | 2024
Eetbare stillevens bij Zenith

„Chef Joey blinkt uit in soepele, evenwichtige gerechten”, schreef culinair recensent Hassnae Bouazza dit jaar over Zenith. Het restaurant krijgt dit jaar voor het eerst een Michelinster.

Zwolle | 2023
De Librije behoudt drie sterren

Volgens culinair recensent Joel Broekaert is „De Librije het toonbeeld van ongedwongen luxe, gastvrijheid op het hoogste niveau zonder opgedirkt te voelen”. Het restaurant behaalt als enige restaurant in Nederland voor de 21ste keer drie sterren, de hoogst haalbare onderscheiding.

Eindhoven | 2022
Zarzo: spannende ingrediënten

Zarzo is „een goed voorbeeld van zo’n kneiterchique zaak die het geld dubbel en dwars waard is”, schreef Joël Broekaert vorig jaar in oktober. Het Eindhovense restaurant houdt zijn ster.

Utrecht | 2023
Stijlvol Maeve vol verfijning

Maeve is een restaurant van verfijnde smaken, schrijft criticus Hassnae Bouazza over dit restaurant in haar geliefde Utrecht. De „wereldse inspiratie” levert het restaurant opnieuw een Michelinster.

Nijmegen | 2019
Vegan eten van het hoogste niveau bij De Nieuwe Winkel

De Nieuwe Winkel behoort tot „de absolute internationale voorhoede van de plantaardige gastronomie”, volgens Joël Broekaert. Dat is beloond met twee Michelinsterren.

Den Hoorn
Texelse keuken bij Bij Jef

Texels lam en vis uit de Waddenzee: Bij Jef biedt alle smaken van het eiland. Culinair recensent Joël Broekaert roemt de „herkenbare eigen stijl” op Michelin-niveau – goed voor een ster.

Delen

Mail de redactie

Bij de koeienboerderij van Heleen en Arie staat een bordje „te koop” in de tuin. Presentatrice Yvon Jaspers van Onze boerderij – Als alles verandert (NPO1) kan het niet geloven. Het bedrijf liep toch juist zo goed? En ze hebben toch zo’n schattig winkeltje met ijsjes en kruidenboter? Maar ja, eerst moest de veestapel krimpen van de Fosfaatwet, toen vielen de bouwkosten van de nieuwe winkel tegen en nu zitten ze in de schulden.

In het achtste seizoen van dit programma – deels boerenlobby deels reality – bezoekt Jaspers boeren die de problemen in de landbouw het hoofd trachten te bieden. Een deel van hen zat eerder in haar andere programma, Boer Zoekt Vrouw. Regels uit Den Haag, lage melkprijs, klimaatverandering. Sommige stoppen, sommige ploeteren voort, en andere passen zich aan – vorige keer zagen we boeren die een kaas-automatiek en een kerkhof begonnen.

Dit keer zijn de aanpassers Jaap en Christien. Ze zijn voor de helft biologisch gaan verbouwen. Die mededeling doet het goed op verjaardagen, zeggen ze. Maar eigenlijk loopt het niet. Bovenmatige regenval, vorst, hoge ‘onkruiddruk’. Bovendien kunnen ze geen kopers vinden voor hun biologische voederbieten en boekweit. De boeren in de omgeving lachen hen uit, en Yvon Jaspers eigenlijk ook, zegt ze.

Je voelt als burger wel dat al die langskomende problemen samenhangen: de klimaatcrisis, de pogingen van de overheid om daar maatregelen tegen te nemen, het risico op ziektes bij intensieve veeteelt, lage prijzen, het kredietbeleid van de banken – maar dat wordt verder niet uitgelegd. Liever krijgt de politiek de schuld, of wordt de tegenslag gezien als een natuurramp. „Gewoon pech” zegt een van de boeren.

Mammoetgras

In schril contrast met dit sombere verhaal staat de Tegenlicht-aflevering Bouwen met de boer (NPO2). Het VPRO-programma begint ongeveer hetzelfde als Onze boerderij: boer Koos Vos heeft net zijn 350 koeien opgegeven. Aangedaan staat hij naast de lege stal. Maar naast de stal groeit de toekomst. Koos Vos gaat voortaan mammoetgras verbouwen.

Tegenlicht kijkt graag met „radicale hoop” naar de toekomst. Meestal word ik daar alsnog somber van, of op zijn minst sceptisch, maar dit keer liet ik me meenemen door het optimisme. Regisseur Geert Rozinga laat zien hoe pionierende boeren en bouwers bezig zijn om nieuw, biobased bouwmateriaal te verbouwen en te gebruiken. Geen vervuilend beton en staal uit het buitenland, maar in Nederland verbouwd mammoetgras, bamboe, hennep. Hiermee zouden twee sectoren die te kampen hebben met klimaatregels tegen CO2- en stikstofuitstoot, uit de brand geholpen zijn.

Het programma toont de hele tijd enthousiaste pioniers die niet kunnen wachten tot de nieuwe tijd is aangebroken. „We kunnen in overvloed leven!” juicht recycle-architect Césare Peeren. En de New-Yorkse landschapsontwerpen Julia Watson, die een soort zelf groeiende natuurhuizen promoot, zegt: „Klimaatverandering is ook een kans, om samen te werken met de natuur.”

Dus als de tobbende boeren van Yvon Jaspers vanochtend nog met de pioniers van Tegenlicht gaan bellen, dan ziet het er zonnig uit voor de landbouw.

Delen

Mail de redactie

Het is altijd goed om te weten hoe je vijanden denken. Nee, opnieuw: het is altijd goed om te weten hoe je politieke tegenstanders denken. Vijanden vooronderstellen oorlog, en oorlog is er genoeg in de wereld, dus als het even kan is uitstel van belang.

De analyse van Caroline de Gruyter in deze krant, „Waarom extreemrechts zichzelf ‘het midden’ noemt” was inzicht gevend. Het verklaart hoe de leider van de extreemrechtse FPÖ, Herbert Kickl, die een week geleden de Oostenrijkse verkiezingen won met een programma dat nog weer extremer is dan dat van Wilders, kon zeggen: „Wij zijn nu het politieke midden.”

Kickl flirt met het idee van een wit, christelijk Europa, één tegen de islam, en herdefinieert zichzelf als een ‘middenpartij’, te vergelijken met ons D66 en CDA. Je wordt er duizelig van wanneer bestaande, politieke verhoudingen zo op hun kop worden gezet, en die desoriëntatie zal beslist geen bijvangst zijn voor extreemrechts, want hun kiezers moeten het abnormale normaal gaan vinden, en het ondemocratische een fris idee.

Maar hoe pak je dat aan? De Gruyter verwijst naar de Belgische filosoof Michel Feher, die uitlegt hoe extreemrechts de wereld verdeelt in klassen: producenten en parasieten. Het klinkt ingewikkelder dan het is: degene die extreemrechts stemt vindt zichzelf altijd een ‘producent’, want lid van dat ene, echte volk, ook als zo iemand een uitkering ontvangt. En al die academici, journalisten, ambtenaren et cetera zijn parasieten, want hun werk is zinledige geldverspilling.

Terecht merkt De Gruyter op dat hier ook een scheut marxisme in de mix is gegooid; het aloude onderscheid tussen arbeid en kapitaal wordt ingezet om tot een zogenaamd nieuwe, nationale variant van het socialisme te komen.

Ondertussen wordt het politieke midden gekaapt, en vervolgens bezet door extremisten, die hun kiezers bezweren vooral geen schaamte te voelen voor hun stem, want echt, hartstikke normaal, helemaal het midden.

Ik moest meteen denken aan de journalist Natascha van Weezel, die een boek schreef met de programmatische titel Hoe houd je je hart zacht. Ondertitel: „Een pleidooi voor het radicale midden in tijden van oorlog.” Want oorlog is het tussen Israël en Hamas, en nu dus ook in Libanon. Als Joodse activiste heeft Van Weezel de ondankbare taak op zich genomen niet onvervaard partij te kiezen voor een van de partijen, maar tegen de keer in geloof te blijven houden in dialoog en (zelf)kritiek. Haar ‘radicale midden’ verschilt in alles van dat van de Oostenrijker Kickl, maar als het aan de FPÖ-leider ligt, wordt Van Weezel het gekkie, en hij de standaard.

Ook zonder oorlog is er strijd; strijd om woorden en hun betekenis.

Stephan Sanders schrijft elke maandag op deze plek een column.

Delen

Mail de redactie