Het zou voor een paar dagen zijn, dachten ze – het werd een jaar. De inwoners van kibboets Dan in het noorden van Israël, vlak bij de grens met Libanon, wonen nu al bijna een jaar noodgedwongen in hotel Dan Carmel in Haifa.
Het vijfsterrenhotel ligt op de Karmelberg, met uitzicht op zee. Voor de geëvacueerden worden er wekelijks uitstapjes georganiseerd. Er is een binnen- en buitenzwembad en iedere avond een buffet in de eetzaal. Met wandelstokken in de hand komt een groepje vrouwen uit de kibboets de lobby binnen. „Er wordt hier goed voor ons gezorgd, maar het is niet zoals thuis”, zegt Rachel Golani (79).
Sinds vorig jaar oktober zijn ruim 60.000 inwoners uit Noord-Israël geëvacueerd, onder wie het merendeel van de circa 600 bewoners van kibboets Dan. Die is gelegen vlak bij de grens met Libanon en, aan de andere kant, de door Israël bezette en illegaal geannexeerde Syrische Golanhoogte.
‘Oorlogsdoel’
Hezbollah vuurt sinds kort na de aanval van Hamas op het zuiden van Israël, 7 oktober vorig jaar, raketten af op Israël, uit solidariteit met Hamas en met de Palestijnen in Gaza. Al bijna een jaar zijn er nu vuurgevechten tussen Israël en Hezbollah, waarbij Israël het merendeel van de luchtaanvallen heeft uitgevoerd.
In Israël zijn tientallen doden gevallen, in Libanon is het dodental na de recente bombardementen op Libanon op gelopen tot ruim 700. Na de laatste invasie van 2006, dreigt opnieuw een Israëlische inval in Zuid-Libanon. Israëlische leiders zeggen nu dat het nieuwe „oorlogsdoel” in Libanon is dat de ontheemden uit Noord-Israël kunnen terugkeren naar hun huizen.
Behalve dat de regering hun hotelkosten betaalt, hebben de geëvacueerden zelf niet het gevoel dat het leiderschap zich het afgelopen jaar tijdens de oorlog in Gaza erg om hen bekommerd heeft. „Het ging helemaal niet over de geëvacueerden”, zegt Golani in de hotellobby.
Lees ook
Hezbollah is aangeslagen, Iran kan niet snel helpen en Netanyahu is gebaat bij oorlog: is verdere escalatie te stoppen?
In hotel Dan Carmel, vertelt de receptionist, verblijven een jaar later nog circa zestig geëvacueerden, „met name ouderen”. De illegale nederzetting Merom Golan, op de Golanhoogte, huist nu een deel van de gezinnen uit de kibboets. Anderen keerden, ondanks de risico’s, terug naar kibboets Dan.
In de eetzaal van het hotel worden de meeste tafeltjes ’s avonds bezet door kibboetsbewoners. Moshe Hesed (71), een gepensioneerde toeristengids, en zijn vrouw Esther (66), die als docente werkte, zeggen niet over politiek te willen praten. „In een oorlog moet iedereen samen zijn”, zegt Moshe.
Maar al snel gaat het toch over politiek. Libanon zorgt voor verdeeldheid onder de kibboetsbewoners. „Er is discussie over de oorlog, of het zinvol is voor Israël om een grondoffensief te beginnen in Zuid-Libanon”, vertelt Esther. Zelf vindt ze dat de regering te mild is geweest de afgelopen maanden in haar aanpak van Hezbollah.
In Israëlische media worden nauwelijks de verwoestende gevolgen van de aanvallen op Libanon getoond, wel hoe het leger daar een „strijd tegen terreur” voert. Moshe en Esther zijn er beiden van overtuigd dat het Israëlische leger, net als in Gaza, enkel „terroristen” uitschakelt in Zuid-Libanon. „Daar liggen in alle huizen raketten”, zegt Esther stellig. „Ik kijk veel Engelstalige televisie”, zegt Moshe. „Het beeld dat daar wordt gegeven van Israël klopt totaal niet.”
Alleen thuis
Een paar keer hebben ze op het punt gestaan om naar huis te gaan, maar steeds gebeurde er weer iets. „Russische roulette”, noemt Esther de situatie in het noorden. Een van de geëvacueerden die wel terugkeerden, is de Nederlands-Israëlische Hemda ben Naim (74), die sinds 1982 met man en kinderen in kibboets Dan woont. „Ik werd er depressief van, op m’n ouwe dag in een hotel zitten. Het was uitzichtloos”, vertelt ze telefonisch.
Dus zit ze, volgens haar met circa tweehonderd anderen, weer in de kibboets. Haar man bleef in het hotel. „We zien elkaar hier nauwelijks, iedereen zit binnen”, vertelt Ben Naim. „Ik zit alleen thuis. Er is geen schuilkelder, maar ons huis is van beton. Als het luchtalarm gaat, ga ik op de grond liggen in de gang.”
Ben Naim werd geboren in Rotterdam. Sinds 1979 woont ze in Israël, en drie jaar later verhuisde ze met haar man een twee zoons naar kibboets Dan. Deze werd in 1939 gesticht door de Ha-Shomer Ha-Tzair-beweging, toen tijdens de Palestijnse opstand van 1936-1939 – tegen het Britse mandaat in Palestina en tegen zionistische immigratie – tientallen nederzettingen werden gesticht om door Joden bewoonde gebieden te creëren.
Dat de kibboets aan de grens met Libanon ligt, daar dacht Ben Naim nauwelijks over na toen ze er ging wonen, nota bene in het jaar van de Israëlische invasie van Libanon in 1982, toen de Palestijnse bevrijdingsorganisatie (PLO) daar verbleef. „We waren jong, en het was niet zo bedreigend.” Tijdens de strijd tussen het na die invasie opgerichte Hezbollah en Israël in de jaren negentig bracht Ben Naim eens veertien dagen in een schuilkelder door met haar kinderen, maar in de kibboets woont ze nog altijd graag.
Invasie Zuid-Libanon
Of de regering genoeg voor de ontheemden uit het noorden heeft gedaan? „Nee, helemaal niet”, zegt Ben Naim. „Deze afschuwelijke regering van extremisten mag van mij vandaag verdwijnen. Ik heb geen goed woord over voor premier Netanyahu, die de schuld voor ‘7 oktober’ op anderen afschuift.”
Over een mogelijke invasie van Libanon is ze, net als eerder bij Gaza, afkeurend: „Toen gebeurde precies wat ik verwachtte: gijzelaars die niet thuiskwamen, gesneuvelde soldaten, en burgerslachtoffers in Gaza”, zegt Ben Naim. Een invasie van Zuid-Libanon is volgens haar dan ook een zeer slecht idee.
Net als Hamas, zegt ze, kan Israël Hezbollah niet verslaan. „Je kunt ze wel een zware militaire klap geven, maar weg krijg je ze niet. Bovendien is Hezbollah andere koek dan Hamas. Ze zijn veel beter getraind. Het zijn geen terroristen, het is een leger.” Over de burgerslachtoffers in Libanon gaat het in Israël weinig, zegt Ben Haim. „Hier vertellen ze dat alle doden Hezbollahstrijders zijn.”
Lees ook
‘De kibboets was een fijne bubbel, maar dat gevoel is weg’
